Quen é a nena da foto? «Aluciné ao ver a imaxe que me fixeron en Frades hai 43 anos»
VIVIR SANTIAGO
Os traballadores do Arquivo Histórico Diocesano de Santiago, que descubriron nunha caixa 35.000 negativos cos que o cura Salvador Ares documentou a vida cotiá de Galicia nos 70 e 80, preguntábanse quen sería esa pequena que miraba de fronte á cámara. Localizámola. É Ana Manteiga, a directora comercial da Cadena Ser Galicia
02 abr 2025 . Actualizado á 23:27 h.Esta mañá Ana Manteiga viu no Arquivo Histórico Diocesano de Santiago unha foto que lle fixeron en Frades fai uns 43 anos. «Nin me acordaba dela; foi o outro día, ao coñecer por vós a información e ao ver as fotos expostas no Arquivo cando me vin. Aluciné e ata me emocionei. Para min, e pola añoranza que supón, é unha foto moi bonita», apunta cun brillo nos ollos Ana, actual directora comercial da Cadena Ser Galicia. «Aínda mirándoa, non mo creo...», remarca.
«A miña nai tampouco sabía que me tivesen feito esa fotografía, pero recoñeceu xa á primeira o xersei», comenta rindo a fradesa. «Nesa fotografía debo ter uns 5 ou 6 anos. Puido facerse sobre 1982», engade aos seus 49.
O reencontro con ese recordo do seu pasado ten lugar días despois de que os traballadores do Arquivo Histórico Diocesano, situado no mosteiro de San Martiño Pinario, en Santiago, lamentasen que, ata o momento, ningún dos inmortalizados nas fotografías que, durante os anos 70 e primeiros anos dos 80 fixo o cura Salvador Ares nas 1.070 parroquias do Arcebispado de Santiago, e cuxos 35.000 negativos eles localizaron nun caixa, e comezaron a dixitalizar, presentásese na súa sede para preguntar por elas ou pola posible existencia doutras imaxes dos seus antepasados.
«É que entre as fotografías hai moitas de gran valor etnográfico, e moi bonitas, que chaman a atención, como sucede cos retratos. Moitos no Arquivo nos preguntamos quen será esa nena que mira de fronte á cámara en Santo Estevo de Abellá, nunha parroquia de Frades», comentaba o outro día Beatriz Cancelada, unha das técnicas no arquivo compostelán. Unha pescuda que iniciou La Voz e que coa axuda de Roberto Rey, o alcalde dese concello coruñés, deu froito poucos días despois.
«O alcalde preguntou a xente próxima ao Concello e unha muller da parroquia de San Estevo de Abellá recoñeceume. Eu non nacín alí, son doutra parroquia situada xusto ao lado, de San Salvador de Mesos, pero iamos moito á primeira», comenta, recoñecendo que as súas características físicas e a súa forma de ser axudaban a que de nena non pasase desapercibida. «Polo que din, eu era moi inqueda e dicharachera. Dábase ademais a casualidade de que a pesar de que os meus pais e a miña irmá son morenos, eu parézome á miña avoa materna, que tamén era moi loura», reflexiona, admitindo que na súa mocidade moitos identificábana como a «loura de Mesos». «Non é unha cor de pelo tan tan habitual. Iso xunto aos ollos azuis», razoa.
«O outro día, cando me chamou o alcalde para avisarme, sorprendeume moitísimo. Eu escoitara falar da reportaxe, pero non vira as fotos. Ao velo, e ao verme, xa me propuxen ir ao Arquivo, tamén para saber se había outras imaxes de veciños de Mesos. Alí conviviamos como 30 casas», comenta con orgullo sobre a súa localidade natal.
Ana Manteiga comenta que ata o de agora aínda non puido falar con moita xente sobre a curiosidade das fotografías. «Algo que non me deixa de sorprender é que, a pesar de que non experimentase un gran cambio físico, persoas que me coñecían daqueles anos, identifíquenme. O outro día, unha amiga ensinoulle a foto a unha compañeira de traballo que é da miña mesma zona, e ela non dubidou. Ela vivía xunto á casa dos meus avós e era a que me facía as trenzas», comenta risoña, aludindo ao mesmo peiteado que leva na fotografía. «Ela xa lle dixo á miña amiga: ''É Ana''», comenta aínda ilusionada polo vivido esta mañá no arquivo.
«Foi emocionante, tamén por poder ver outras dúas fotografías miñas que había entre os 35.000 negativos e nas que saio máis riseira, véxome máis como son eu. Das tres fixéronme unha copia. É un recordo moi moi bonito. Unha sorpresa preciosa», sinala, agradecida a todos os traballadores do Arquivo Histórico Diocesano de Santiago que, desde o 2022, puxéronse ao choio para escanear e a tratar os negativos aparecidos nunha caixa, logrando xa dixitalizar máis de 6.900.
As fotografías foron tomadas polo cura e teólogo Salvador Ares Espada, delegado da Comisión Diocesana de Arte Sacra da diocese compostelá e encargado de facer inventario das 1.070 parroquias do Arcebispado de Santiago. Pero nas súas viaxes, nun Seat 600, e cunha cámara, o sacerdote documentou tamén as forma de vida en Galicia, a partir de escenas cotiás, festas populares e retratos de persoas anónimas. «Ver esas fotografías, polo que supoñen, merece a pena», non dubida Ana Manteiga, volvendo á súa fotografía.
«Por como tiña un dente, que se aprecia mellor nas outras dúas fotografías non expostas, e por unha marca nunha cella xa digo case ao 100% que son eu», conclúe rindo, e aludindo á curiosidade de que unha muller de San Estevo de Abellá chamase nas últimas horas ao arquivo explicando que outra veciña comentáralle da existencia da fotografía e de que, se cadra, podía ser ela. «Xa aclarou que sobre todo chamaba polo que lle dicía a veciña; que ela non se recoñecía», comenta Damián Porto, outro dos técnicos do arquivo.
«Eu sobre todo ao verme nas imaxes riseiras, recoñézome. E a miña nai, que lla acabo de enviar, tamén», conclúe Ana de novo rindo.
Desde este 2025 o Arquivo Histórico Diocesano de Santiago puxo en marcha a Topoteca Compostela, unha plataforma na que se poden contemplar por internet varios centos de imaxes do patrimonio da diocese compostelá, un proxecto centrado principalmente na colección de fotografías que o sacerdote Salvador Ares tomou en Galicia. Animan ademais aos posibles inmortalizados a que se acheguen ao arquivo.