O espírito do abade Reterico aínda está presente no mosteiro de San Pedro de Mezonzo
BOIMORTO
Do conxunto monacal queda pouco, pero a igrexa merece o cualificativo de impresionante
30 sep 2023 . Actualizado á 17:20 h.O mosteiro de Santa María de Mezonzo foi levantado nesa ancha franxa de terra que nin é territorio compostelán nin ten nada que ver co golfo Ártabro. Queda, a ollo de bo cubero, a medio camiño, e por iso e pola súa arte é lugar que debe ser coñecido. Certo é que do mosteiro en si pouco queda, pero a igrexa merece o cualificativo de impresionante.
Existen moitos xeitos de ir. En canto se deixan as estradas principais, baixo as rodas vai haber asfalto estreito e irregular, sobe e baixa constante, algo recortado polos bordos en puntos concretos pero sen fochancas.
De maneira que hai que plantarse en Lanzá, na estrada que une Compostela con Curtis. Alí, á dereita atranca a DP-1004, indicando que once quilómetros separan ao viaxeiro de Boimorto, onde non se chega. Firme bo e ancho que se mete nun bosque e invita a ir pola destra a unha igrexa moderna con zona de descanso e cruceiro. A taberna de Ponte Castro serve de referencia, como referencia é tamén non desviarse a Peizás.
Dese xeito éntrase no municipio de Vilasantar, descéndese, crúzase o río Tambre —ancho e pouco profundo— e cando o excursionista eleva a vista ao ceo non o verá, porque se atopará dentro dun magnífico túnel de árbores. Gran subida e, arriba, Ou Campo dá Feira, cun cruceiro de deseño elemental, un hórreo altísimo atrás e un segundo de nobre factura pero necesitado dalgúns mimos.
E aí ao lado está a capela de Mezonzo. Desilusión inicial. Ese sinxelo templo é todo o que queda do mosteiro medieval? Non. Esta é a capela de San Pedro, e o obxectivo é a igrexa de Santa María. De forma que é Cernadas o paso intermedio no medio do labirinto de pistas —ollo ao GPS, manda dar voltas e, ademais, por pistas sen asfaltar—, onde merece a pena deterse para gozar das excelentes paisaxes, resaltados por unha árbore illada no medio que, sen dúbida, non pasa desapercibido.
Agora si: ao fondo, nun alto e á dereita, domina a vista a esplendorosa igrexa de Santa María. Pero antes de chegar hai que facer un par de paradas. A primeira é en Ou Batán, nome que explica que é o que hai; por aí pasa unha ruta de sendeirismo (PR-G 195). A segundo chámase Vilacoba. Está sinalizada e non queda outro remedio que desviarse á destra para admirar non só o lavadoiro, ben conservado pero que non malgasta interese, senón sobre todo o impoñente hórreo. O núcleo mostra unha cara agradable, con bos edificios e unha casa que non chega á categoría de pazo aínda que presume de dous escudos na súa fachada. Unha recomendación: ver primeiro o hórreo desde arriba, ao chegar, e logo descender e contemplalo desde uns metros máis adiante. Por certo que un pouco antes de arribar a Vilacoba mana unha bonita fonte.
Mezonzo é coñecido na comarca como Ou Priorado, e ese é o nome do bar que abre as súas portas fronte ao varias veces centenario edificio. O pousadoiro novo non fai desmerecer a un cruceiro que encerra moita historia. A fonte, preciosa (ollo, auga non potable), e as construcións auxiliares son dignas de foto, igual que a entrada ao que foron dependencias conventuais. Súmese que a herba de ao redor córtase periodicamente e xa se ten un cadro acolledor.
Aí percíbese o espírito de Reterico, o seu primeiro abade cando a centuria IX atopábase na súa segunda metade. Naqueles momentos a igrexa tiña que ser moito máis humilde que a actual, que mostra unha planta basilical de tres naves e con outros tantos ábsidas semicirculares. O historiador coruñés Ángel del Castillo deixou escrito que se trata dun «magnífico exemplar, no seu tipo, do noso románico de últimos do século XII».