Unha decena de comunidades enerxéticas avanzan a súa tramitación na provincia

Reducir a factura enerxética e ao mesmo tempo pór un gran de area para frear o cambio climático está na folla de ruta de moitos cidadáns e tamén de administracións e entidades públicas, en boa medida grazas ao paraugas económico da Unión Europea, que vincula o financiamento de proxectos a estes mesmos obxectivos.Neste contexto, garantir a subministración enerxética de forma asumible e sostible é un caramelo que se pode saborear con iniciativas como as comunidades enerxéticas renovables (CER), que deben constituírse como entidades sen ánimo de lucro para compartir o uso de paneis fotovoltaicos e recibir enerxía de forma autónoma.

Esta fórmula esténdese aos poucos en Galicia, aínda que as comunidades enerxéticas que xa están a funcionar cóntanse cos dedos dunha man e atópanse nas provincias de Pontevedra (A Illa de Arousa e Ponte Caldelas) e Lugo (Xermade). Pero serán máis, xa que agora hai 42 legalizadas na comunidade autónoma e ao redor da decena repártense pola provincia coruñesa.

A maior parte delas tramítanse na Oficina de Transformación Enerxética (OTC) de Ames e a través do programa EC4Rural, impulsado pola Universidade de Vigo. A OTC amiense, financiada pola Deputación, o Concello e o IDAE (Instituto para a Diversificación e Aforro da Enerxía), abarca aos municipios de Ames, Brión, Negreira, Oroso, A Baña, Val do Dubra, Padrón, Muxía, Dodro, Rois, Vimianzo, Cee e Boiro. E o proxecto auspiciado pola UVigo inclúe a 22 municipios galegos, oito deles na provincia (Mazaricos, Moeche, Monterroso, Ordes, Outes, Tordoia, Vedra e Vilasantar). Os concellos de Mazaricos e Vedra xa constituíron un «grupo impulsor», que no caso da área compostelá xa conta cun espazo elixido para os paneis fotovoltaicos: a ludoteca municipal. Á súa vez, Moeche e Vilasantar deron un paso máis ao constituír un «grupo tractor», o que implica que xa dispoñen dunha asociación legalmente constituída da que forman parte veciños, concellos e entidades locais.

As cidades da Coruña e Santiago tamén están a traballar en proxectos de comunidades enerxéticas, do mesmo xeito que Carballo e As Pontes, segundo confirma a OTC de Ames, que resalta que no seu municipio anfitrión os proxectos que están máis avanzados corresponden ás comunidades enerxéticas de Lens e de Aldea Nova. Do mesmo xeito que Ames, o Concello de Frades, na comarca ordense, proxecta constituír unha comunidade enerxética aproveitando tellados e instalacións municipais.

Melide tamén terá unha comunidade enerxética, cun proxecto que xurdiu nunha zona urbana e que, tras os primeiros pasos veciñais, o Concello trasladoulles o seu apoio cedendo o uso do espazo no que colocar os paneis fotovoltaicos. Cabanas tamén ten un proxecto veciñal avanzado, do mesmo xeito que o núcleo de Porto do Cabo e Vilarmaior, e varias iniciativas na área da Barbanza, con paneis en zonas industriais. 

As comunidades enerxéticas renovables permiten o aproveitamento conxunto da enerxía xerada por paneis fotovoltaicos desde un radio de dous quilómetros, polo que en moitos casos, os concellos apostan pola cesión de tellados de edificios públicos para instalalos.

Un dos custos máis elevados corresponde á conexión a un centro de transformación, polo que instalar estes paneis en zonas con este equipamento axuda, e moito, a rebaixar o gasto. O Concello de Ames teno moi claro neste sentido, e por iso ofreceu os tellados a súa planta potabilizadora de auga e do cemiterio municipal de Vos Batáns para desenvolver comunidades enerxéticas en Lens e a urbanización Aldea Nova, que non terán que afrontar este desembolso porque xa dispoñen deste equipamento.

Iván Andrade: «O acordo de Ames de uso de espazos públicos pode marcar o camiño» 

A Oficina de Transformación Enerxética (OTC) de Ames comezou a funcionar en outubro do ano pasado. Situada no polígono comercial de Ou Milladoiro, centra boa parte do seu traballo en informar sobre as vantaxes de constituír unha comunidade enerxética e asesorar en todo o procedemento, incluídos os trámites administrativos e xurídicos, que non son precisamente sinxelos.

Iván Andrade, coordinador da OTC e director técnico de Energal, empresa xestora da oficina amiense, considera moi relevante o papel que poden facer os concellos achegando espazos para instalar os paneis. E por iso resalta o valor do acordo xurídico de Ames para regular o uso de tellados de edificios públicos para instalar os paneis.

«Ames é o primeiro concello cun acordo xurídico de uso de espazos públicos, e isto pode marcar o camiño», destaca, xa que un dos problemas que ve para desenvolver estas comunidades «é que non hai marco xurídico, o único que existe é un parágrafo de unha directiva europea».

Superado o escollo xurídico, a aposta en común dun grupo de persoas é o seguinte reto, e neste sentido Iván Andrade cre que, aínda que por razóns de concentración demográfica as áreas urbanas serían ideais, o rural de Galicia ten moito camiño percorrido: «En Galicia hai tres mil comunidades de montes, que en realidade son asociacións iguais que as comunidades enerxéticas», resalta.

Xosé Manuel Golpe: «Hai que formar á cidadanía non aforro e na cultura do consumo eficiente» 

Xosé Manuel Golpe é consultor enerxético e presidente da Asociación galega de comunidades enerxéticas. E polo seu traballo tamén impulsou a comunidade de Cabanas, legalmente constituída. Como técnico recoñece que «deberiamos ter un marco xurídico facilitador para estas iniciativas», aínda que matiza que hai experiencias moi maduras, como a de Cabanas, que cumprimentou todos os trámites xurídicos e agora busca cubertas privadas. Ao seu xuízo, o principal problema é que as axudas establecidas non se axustan ao espírito das comunidades enerxéticas renovables.

Golpe tamén resalta o proxecto do Porto do Cabo, un núcleo cunha tradición de asociacionismo moi potente e resolutivo, con vivendas repartidas por Valdoviño, Cedeira e Cerdido. Coa súa experiencia, este consultor sinala que en Galicia danse os polos opostos en canto ao uso da enerxía: «Unha parte está moi concienciada por proxectos eólicos ao lado das súas casas e abraza as comunidades enerxéticas como unha solución e hai outra parte á que isto lles sona a chino».

«Unha das funcións dunha comunidade enerxética é formar á cidadanía no aforro e na cultura do consumo eficiente. E hai que traballar nun plano que nunca se menciona, que a electricidade só representa o 20 % do consumo do cidadán medio. O gran consumo está na mobilidade e a hai que implicar ás administracións», engade.

---

---

---