Carlos Diéguez, catedrático de Fisioloxía, experto en obesidade: «Estamos deseñados para engordar»

Carlos Diéguez (San Xoán de Río, 1955) é un dos científicos que máis sabe sobre obesidade en España. Amable, un pouco socarrón, moi ocupado, tras a conversación o que de verdade me apetece é ir comer con este señor que, desde hai uns días, é novo membro da Real Academia Galega de Ciencias.

—Faríalle ilusión entrar na Academia.

—Ilusión, seguro, pero realmente foi unha sorpresa porque non sabía nin que estaban a considerar esa posibilidade.

—Home, é vostede unha autoridade.

—Hai moita xente que fai investigación en medicamento de alto nivel en Galicia. Podía ser eu, pero hai outra xente polo menos cos mesmos méritos.

—Por que comemos tanto?

—Hai varias respostas a esa pregunta. En primeiro lugar, para recuperar calorías. Cando o corpo detecta que perdeu enerxía sente fame. Ese é o compoñente homeostático. Logo está cando vas comer a casa da túa avoa e está todo ricísimo. Cando estás farto e cres que non podes máis, aparece a túa torta favorita. Cómescha porque sabes que che vai a provocar pracer.

—Ai, ese pracer!

—Hai outros factores engadidos. Se vas comer cuns amigos que comen moito, ti tamén comerás máis do normal. E á inversa. Se vas a un restaurante cheo e con moito ambiente comerás máis que se hai pouca/poua xente. Hai moitos factores que regulan que comamos máis ou menos en determinado momento.

—O estímulo está por todas partes.

—Bo, se a vostede gústalle moito o chocolate, a recomendación sería que non pasase pola zona do chocolate. E que na casa o tivese nun caixón, non á vista.

—Coa cantidade de adictos que hai ao chocolate.

—Cando hai unha substancia que xera adicción pódese prohibir, pero non se pode prohibir... a manteiga, por exemplo. Os problemas están no exceso, que provoca comorbilidades. E estamos a falar de tres millóns de mortos cada ano a nivel mundial e unha expectativa de vida diminuíndo nas persoas obesas... É un problema real de saúde.

—Hai un compoñente xenético, non?

—Si. Na alteración dun único xene poden ser ao redor dun 10%. E despois está a herdanza poligénica, que está no 40% da obesidade.

—Hai quen se pregunta por que engorda tanto.

—Pois é moi doado: porque estamos deseñados para engordar e reter enerxía cando hai dispoñibilidade de alimentos. Antes non había todos os días. O pescador que se vía condicionado polo estado do mar pasaba varios días case sen comer, así que a súa supervivencia dependía da cantidade de enerxía que podía reter mentres os alimentos estaban dispoñibles. Agora temos alimentos dispoñibles, pero non facemos exercicio físico para conseguilos, así que todo axuda a aumentar o peso corporal.

—Fai un par de xeracións, estar gordo era sinónimo de saúde.

—Porque estar gordo facilitaba a supervivencia cando viña a fame negra.

—Vén o Nadal, o festival do exceso.

—Buf! Nun estudo que se fixo hai poucos/pouos anos concluíase que co Nadal aumentabamos o noso peso en tres quilos. E iso non é unha boa noticia na maioría da xente. En moitos casos é o paso do sobrepeso á obesidade e, unha vez gañados, a moitos resúltalle moi difícil perdelos. E se cada ano gañamos tres quilos, bote vostede a conta.

—Hai fármacos que axudan a non engordar.

—Si. Foron desenvolvidos para tratar a diabetes e funcionan moi ben. Fan que comamos menos e gocemos menos da comida. Agora hai unha escaseza mundial porque as fábricas non dan abasto a producilos. E é un problema porque hai moitos diabéticos que necesitan o fármaco e non o conseguen.

—E vostede, como combate o exceso de peso?

—Procuro comer de forma controlada e facer os 10.000 pasos si ou si. Unha rutina de exercicio diario é moi beneficiosa.

—Hai un tempo púxose de moda iso dos fofisanos. Están gorditos pero non enfermos.

—Iso non é algo que acepten a maioría dos expertos. Adóitase dicir que non hai unha persoa sa senón un paciente mal explorado. Ese concepto sae porque hai xente obesa que tarda moito en manifestar as complicacións de saúde e outros o mostran moito antes. Iso creou certa confusión.

—Celta ou Dépor?

—Por razóns culturais (son de Ourense) Celta. Pero me cae ben o Deportivo.

—Que fai co seu tempo libre?

—Leo, paseo e dedico tempo a non facer nada. Gústame ir comer con amigos e, eventualmente, algunha viaxe. O meu mes de vacacións pásoo en Praia América.

—Defínase en poucas/pouas palabras.

—Un pouco obsesionado co traballo, bastante relaxado, non me altero facilmente, con certo sentido do humor e satisfeito comigo mesmo e coa sociedade en xeral. Son todo o contrario a unha persoa encabuxada.

—E Galicia como é?

—Apreciámola menos do que deberiamos. Temos as mellores praias e a Galicia profunda é brutalmente bela. E dispoñemos dunha boa cultura e unha historia que nos serve de referente. Iso é moi importante.

—Que tal na cociña?

—Teño un acordo coa miña señora que é moi vantaxoso para os dous: ela cociña, porque é moi boa cociñeira, e eu fágome cargo de todo o demais. Eu fago ovos fritos e pouco máis.

—De pequeno, que quería ser de maior?

—Futbolista, ja, ja. Era o que quería, aínda que as cousas foron cambiando aos poucos. Ao final tiven que decidir entre Medicina e Química e, como non me vía nun laboratorio, fixen Medicina. E acabei traballando nun laboratorio, practicamente toda a miña vida.

—Se lle fixesen presidente do Gobierno, cal sería o seu primeiro decreto?

—Non me vexo capacitado. O primeiro decreto sería entón un para delegar as máximas atribucións posibles nos ministros.

—Un lugar favorito.

—San Xoán de Río. E Praia América.

—Unha canción.

—Stairway to Heaven, de Led Zeppelin.

—O máis importante na vida?

—Gozar de cada minuto. Apreciamos pouco o que debemos gozar mentres temos boa saúde. Eu lémbromo cada día cando me levanto.

---

---

---