Ou meu amigo e colega Lalo Fernández Mayo, con quen compartín décadas de traballo na redacción deste xornal, prepara a edición dun libro orixinal e de grande interese histórico e artístico: unha colección de gravados de debuxantes ingleses da época sobre a guerra da Independencia española. Son caricaturas políticas feroces que ridiculizan a Napoleón, os seus xenerais, o seu Exército e o seu irmán, o rei Xosé, que o pobo nunca quixo. Lalo honroume pedíndome o prólogo, e estou gozando coa análise de cada estampa, de caricaturista a caricaturista, á altura do panel.
En varios gravados aparece a familia real española, a nosa Familia Monster —Carlos IV, María Luísa de Parma e o futuro Fernando VII—, e, véndoa, recordei algunhas anécdotas que coido axeitadas para estes artigos de verán. A primeira, a dos problemas dentais da raíña, como consecuencia dos 24 embarazos que tivo. Perdeu as máis das pezas, e as poucas que conservou quedáronlle renegridas, quizais porque despois de cada comida botaba ás enxivas unha tintura de opio e láudano para amainar a dor. Enténdese que falase cos beizos apertados e que non compartise mesa co rei, nin tampouco cama. Con Godoy si compartía cama, pero xa se sabe que a primeira calidade dun favorito é «ter bo dente», e Godoy tíñao.
E, un día, a raíña apareceu lucindo un sorriso amplo e una dentadura branquísima. Napoleón comentou que semellaba porcelana de Sèvres. Era porcelana, si, pero non de Sèvres, que a fixera un español de Medina de Rioseco. Despois, nunha cea celebrada no castelo de Marrac, en Baiona, na primavera de 1808, foi a emperatriz Xosefina quen pasmou ante aquela dentadura perfecta. Porén, á raíña pasáballe o que ao meu amigo López de Alba, tamén xornalista de La Voz e compañeiro en Corre Carmela que chove, cando puxo unha preciosa que non lle valía para comer. Entrei na redacción, vino sen dentes e pregunteille pola dentadura. Respondeume: «Téñoa no caixón cun bocata, para que se vaia afacendo». Aquela noite, a raíña María Luísa non a gardou nun caixón: quitouna, chantouna amais da mesa, e a Xosefina case lle deu un patatús, que soa a francés, pero é idioma maia.
O texto máis humorístico que coñezo sobre bocas desdentadas é o diálogo de don Quixote e Sancho despois de que os cabreiros escorrentasen o cabaleiro a croiazos. Don Quixote pide ao escudeiro que lle palpe as enxivas co dedo para ver cantas moas lle deixaron, e, ante o desolador informe do escudeiro, declara:
—Sen ventura eu, que máis quixese que me tivesen derrubado un brazo como non fose o da espada! Porque che fago saber, Sancho, que a boca sen moas é como muíño sen pedra e en moito máis hase de estimar un dente que un diamante.
Ao prezo que van os implantes, si.