Aulas (case) baleiras na universidade
OPINIÓN
O absentismo estudantil na universidade é a acción consciente e deliberada de ausentarse das clases presenciais e que levaría á procura de alternativas no uso do tempo. Esta ausencia pode ter consecuencias graves tanto no rendemento académico do alumnado absentista, como na adquisición de competencias que se consideran básicas para o seu desenvolvemento persoal e o correcto desempeño das responsabilidades inherentes ao exercicio futuro da súa actividade profesional.
A universidade ten —debería ter— un papel indiscutible na formación especializada e como mecanismo señalizador da produtividade laboral dos futuros titulados. E o alumnado debería ser consciente diso. Entón, por que tanto absentismo estudantil cando non se pasa lista na aula? Coma se o custo de oportunidade de asistir a clase fose elevadísimo! A literatura achácao a aspectos relacionados coa metodoloxía e avaliación das materias, a escasa motivación do estudantado polo grao que elixiu ou a pouca utilidade atribuída á asistencia. Así mesmo, a falta de atención en clase e a dispersión —froito da hiperconectividad en nativos dixitais, dados a consumir material audiovisual e contidos multimedia de doado asimilación— favorece a falta de asistencia ás clases e a nula participación nelas. A literatura tamén indica que os estudantes recoñecen de forma maioritaria que conseguen mellores resultados de aprendizaxe cando van regularmente a clase e que asistirían máis se se utilizasen metodoloxías que lles desen protagonismo e participación na construción do coñecemento.
Con todo, non parece darse unha cousa nin a outra. Máis ben, o ensino universitario converteuse nunha sorte de aparcadoiro para moitos mozos escasos de motivación e sen un propósito nin un proxecto educativo claro. Se engadimos un modelo social no que a dependencia familiar prolóngase indefinidamente, como unha especie de contrato fixo que garante as necesidades básicas e permite aos mozos eludir o risco, a falta de compromiso e esforzo agrándase porque os posibles fracasos non teñen efectos. Aínda por riba, a regulación universitaria cunha infinidade de «leis de ordenación» conformou unha realidade formativa cunha ampla oferta de opcións, itinerarios, diversificación de tarefas, novas esixencias e cambios metodolóxicos aos que se tivo que enfrontar o estudantado e que desembocou en niveis vergoñosos de absentismo, fracaso e abandono.
En definitiva, detrás do absentismo estarían as dificultades para cumprir coas esixencias do plan de estudos, a escasa motivación, a falta de correspondencia entre expectativas e realidade formativa ou a desorientación vocacional coa que moitos estudantes chegan á universidade. Exceptuando algúns graos, poderíase establecer unha relación causal que comeza coa entrada na universidade de estudantes sen un mínimo interese polos estudos elixidos e sen un proxecto que guíe a súa formación, o cal se substancia nun escaso grao de compromiso e un elevado absentismo. Iso fai difícil cumprir cos requisitos das titulacións e redunda en fracaso, prolongación ou abandono dos estudos. Ao cabo, en escaso coñecemento dos contidos básicos do grao cursado. Ergo, reflectimos a realidade cando se fala de sobrecualificación? Non deberiamos referirnos máis ben a sobreacreditación? Non son sinónimos.