Moito se escribiu xa sobre a morte do procés, sobre a súa derrota electoral, sobre como estas eleccións remataron coa maioría independentista, sobre as opcións de goberno que quedaron tras elas e sobre como influirían no futuro da gobernabilidade en España.
Pero escribiuse pouco sobre como o procés, cal Saturno, está a devorar aos seus fillos, aos actores promotores e protagonistas desta última década en Cataluña, e deixando o espazo para que sexan outros os que poidan construír o camiño ao futuro.
Primeiro foi a desaparición de JuntsxCat, a quebra da unidade inventada por Mas e da que foi a súa primeira vítima, a unidade que reclama agora Puigdemont non é máis que a expresión daquel primeiro actor devorado polo propio proceso e polas diferenzas xurdidas desde entón. Puigdemont reclama agora a unidade que el mesmo destruíu desde o seu propio Goberno da Generalitat, cando esqueceu de construír políticas públicas para os cataláns e encomendou toda a política de Cataluña ao éxito do procés.
A unidade rompeu entón, ERC apostou á política e Junts ao procés, Junqueras foi a prisión e Puigdemont ao retiro europeo, ERC fíxose resiliente, e Puigdemont patéticamente relucente, unha estrela que, aínda sabéndose fugaz e efémera, empéñase en brillar ata o último día da súa existencia, aínda que todos saibamos que Saturno está a facer o seu traballo e Puigdemont sexa xa só un devorado en diferido.
Pero os devorados non están só no lado independentista, con Cidadáns o procés deuse un atracón, por moito que os seus actuais líderes empéñense en resistir tras o desastre, aqueles máis dun millón de votos que lle fixeron gañar as eleccións do 2017 a Inés Arrimadas desapareceron unha vez que o procés deixou de ser un elemento fundamental da política catalá, e tendo en conta que pouco máis da metade destes votos reforzaron as posicións de PP e Vox, todo fai pensar que hai outro medio millón de exvotantes de Cidadáns que non atoparon reacomodo.
Aínda lle queda traballo a Saturno, aínda algúns actores están a dar as súas últimas rabexadas, e aínda virá unha segunda fase de deglución, na que o posible retorno centrípeto do posprocés, se é que o resto de España permite, devore a outros actores que fixeron do hipernacionalismo a súa esencia partidaria, sen outro obxectivo político que ser o que son para estar onde están, pero iso será obxecto doutra dixestión, e xa Puigdemont debería estar entón no tránsito de Saturno, no intestinal, claro.