Non cabía mellor despedida de ano que unha mostra irrefutable do que foi Podemos neste decenio desde que aparecese no 2014, nas eleccións europeas, e rematase no grupo mixto no 2023. Un camiño truculento, por morboso e dramático, polo cesarismo desmesurado do seu líder, polo seu impostada vicepresidencia de vocación bicefálica, e a súa pronta desaparición con deixes de amargura política, que foron desde entón o signo da marca.
Podemos soñou con competir co PSOE polo espazo socialdemócrata e ao final refuxiouse, da man da súa ministra de Igualdade, nun espazo feminista cheo de claroscuros. Os avances do feminismo da man de Irene Montero son tan innegables como os seus grotescos erros, o tempo equilibrará uns e outros.
Ese foi sempre o erro de Podemos, o desprezo do acordo, as ganas de imporse ao outro, esa exhibición de aparente superioridade moral que no fondo mostra trazos de intolerancia impropios da democracia; esa superioridade contra a que se revelaron estraños e propios, os de fóra e os de dentro.
O ano rematou con Podemos rexeitando a coalición con Sumar Galicia. Era visto, mellor cabeza de rato que cola de león; o eterno problema da esquerda, o importante é non alimentar a Sumar, canto maior sexa a dispersión de voto, mellor, para quen.
O poder de Podemos quedou reducido ao veto, ao potencial de chantaxe, que diría Sartori, que non é pouco importante nos parlamentos multipartidistas, pero que xera poucas capacidades de construír e moitas de dificultar a política.
Marta Lois é a mellor candidata que pode ter a esquerda do PSOE nestes momentos, gústelle a Podemos ou non. A súa aposta por Galicia é unha aposta complicada, non só polo reto de introducir un novo partido no Hórreo, senón tamén pola súa propia lectura federal de España e de Galicia que tanto custa entender, sumidas todas nesta efervescencia dialéctica de nacionalismos, galego, catalán ou español, na que ultimamente nos atopamos.
E é esta lóxica federal, construtora de dereitos diferenciados, singulares e colectivos, que require da multilateralidad e a bilateralidad, a única que pode dirixir o afondamento no modelo autonómico español, porque todas as outras alternativas levan á confrontación ou á uniformidade.
Galicia foi fundamental para a institucionalización do PP en España; agora éo para o sostemento do formato multipartidista, que tan pouco gusta á dereita. É ano electoral en Galicia, pero estamos a decidir moitas máis cousas. Feijoo mira a Galicia, Yolanda mira a Galicia, Besteiro corre contra un tempo roubado e Ana Pontón busca o salto definitivo que nunca sucedeu.
Rueda e Pontón, Besteiro e Lois, dous que xa estaban e dous que chegan. Pase o que pase, vén un novo tempo para Galicia, un tempo no que Podemos xa non suma. Bo ano electoral.