O BCE traballa desde hai anos para pór en marcha o euro dixital, unha divisa que permitirá gañar independencia de xigantes como Visa, pero cuxo risco pasa pola perda de privacidade
04 ago 2025 . Actualizado á 13:08 h.As posibilidades para afrontar o pago de calquera obxecto (xa sexa a través das redes ou en comercios físicos) foise multiplicando de xeito exponencial nos últimos anos. Os cidadáns xa non abren a carteira unicamente para sacar moedas e billetes. Aos métodos máis tradicionais sumáronse outros como o diñeiro plástico (cartóns de crédito e débito), as transferencias e, de xeito máis recente, o pago con móbil ou incluso reloxos ou ferramentas como o Bizum. O obxectivo é simple: ofrecer aos consumidores a maior comodidade de pago posible. E nisto, os medios dixitais gañan sen dúbida a partida.
Eran poucas... e pariu o Banco Central Europeo (BCE), que hai uns anos propúxose incluír unha nova variable na ecuación co que bautizou como o euro dixital. Esta nova divisa pretende ser un equivalente ao seu irmán efectivo, pero en formato electrónico. E o que é máis importante, estará totalmente controlada e garantida polo regulador europeo.
Haberá que agardar un tempo para que o euro dixital forme parte do día a día dos clientes, xa que o proxecto aínda ten moitos flocos que amarrar. Ao longo do ano que vén decidirase se se lanza ou non e, no caso de que os socios do Vello Continente dean o seu visto e plácet, irase implementando de forma gradual ao longo do 2027.
Son moitas as razóns que decantan a balanza a favor da súa aprobación. A primeira, pasa pola comodidade que traería parella para os cidadáns da eurozona. Non en balde, actualmente os europeos contamos con diversas opcións para pagar sen usar diñeiro en efectivo, como o Bizum, pero esta ferramenta, por exemplo, non sempre se acepta en todos os países ou en todos os comercios. Ademais, non todos os métodos son gratuítos para os consumidores ou para os comerciantes, e a maioría deles supoñen unha dependencia de grandes empresas privadas que, en moitos casos, son extracomunitarias, como é o caso de Visa ou de Mastercard.
«En paralelo, hai que ter en conta que nos últimos anos vaise desenvolvendo diñeiro dixital privado, co respaldo de grandes empresas tecnolóxicas e bancos estranxeiros. Actualmente serve sobre todo para investir e especular, aínda que aos poucos, e segundo os casos, vai sendo aceptado como medio de pago», explican desde a Organización de Consumidores e Usuarios (OCU). Alí sinalan así ás criptomonedas, como o bitcóin, ou as stablecoins, cuxo valor (en teoría) vai da man do dunha moeda de referencia como pode ser o dólar. «Agora ben, quen garante o valor desas moedas é unha empresa privada, que pode ser incapaz de manter a súa promesa, crebar ou cometer unha fraude, como xa pasou en moitas ocasións, provocando grandes perdas aos investidores», resumo desde a OCU.
Funcionamento sinxelo
Ante a competencia que está a xurdir nas contornas dixitais, a institución que capitanea Christine Lagarde pretende ofrecer a todos os cidadáns de Europa a posibilidade de operar con diñeiro dixital usando unha ferramenta que eles prometen como pública, fiable e aceptada en todos os países que forman parte do club da UE. Ademais, aseguran que o euro dixital terá un valor estable e permitirá a todo o territorio gañar autonomía estratéxica.
A pesar de que aínda falta por perfilar como serán os métodos que permitirán usalo, a idea do BCE é facilitar a operativa para facela accesible a todos os consumidores sen importar a súa idade ou a súa formación dixital. Por iso, o funcionamento do euro dixital será moi parecido ao que coñecemos hoxe en día.
Explican desde a OCU que os consumidores terán que abrir en calquera banco unha conta en euros dixitais, cuxo saldo estará almacenado nos servidores seguros do BCE. Unha vez feito este paso, poderase operar a través dunha aplicación instalada no teléfono móbil —que poderá ser a oficial do organismo regulador ou outra que nos proporcione o noso banco— ou, como segunda opción, cunha especie de cartón precargada, como as que xa usamos habitualmente, que estará pensada para quen non teñan, non poidan ou non queiran utilizar un teléfono intelixente. «En principio, os pagos con euros dixitais faranse en liña e descontaranse do saldo da conta. Pero poderás descargar e levar no móbil ou o cartón unha cantidade non moi alta para usos offline, por se a cobertura non existe ou falla. Ese diñeiro xa non estará nos servidores do banco central e quedaraste sen el se perdes o teléfono ou o cartón, como perderías os billetes dunha carteira», resumo desde a OCU.
Os riscos
Non é ouro todo o que reloce e o euro dixital ten os seus riscos. A perda de privacidade é, quizais, o que máis detractores propiciou. «A tecnoloxía en que se basea o diñeiro dixital permite controlar todas as transaccións e de feito está previsto que non sexan anónimas, para previr o branqueo de capitais. Por tanto, os pagos quedarían rexistrados e as autoridades poderían examinalos se así o decidisen. Ademais, ábrese a posibilidade de programar limitacións dos pagos ou incluso vetos, permitindo así que o goberno europeo impida comprar tal ou cal cousa», resumo desde a OCU, quen pide ao BCE e ao resto de autoridades que se comprometan a evitar este tipo de vicisitudes.
Haberá que ter coidado con todos os riscos asociados á exclusión dixital, porque todo este proceso de innovación non pode servir ás entidades como escusa para restrinxir servizos cruciais para os máis vulnerables. Lembran desde a OCU a importancia de manter unha infraestrutura física adecuada para prestar os servizos bancarios esenciais.
As moedas e billetes aguantan o tipo
A pregunta que roldou estes últimos meses na mente de moitos dos que analizaron a saída do euro dixital é precisamente se esta divisa será capaz de asestar aos métodos tradicionais a estocada mortal. Organizacións como a OCU advirten desde hai xa un tempo da importancia de manter o efectivo, posto que, a pesar do sucedido durante a pandemia (onde se aconsellou evitar o intercambio de moedas e billetes para reducir o contaxio) segue sendo o método predilecto no noso país. Segundo un estudo do BCE, máis da metade das operacións que se realizaron en comercios físicos no ano 2024 —concretamente o 57 %— fixéronse con diñeiro en efectivo.
Non é o único dato que afianza a prevalencia desta fórmula. Segundo outro informe do Banco de España, no 2024 o efectivo foi o medio de pago principal para nada máis e nada menos que o 78 % dos maiores de 65 anos e para o 77 % das persoas con estudos básicos: «É importante que, a medida que avanza a dixitalización, aumentan os riscos de exclusión financeira para as persoas maiores e para quen ten un nivel educativo básico», advirten desde a OCU.
A organización leva un tempo insistindo en garantir sen molestias o dereito dos consumidores para seguir utilizando o diñeiro en efectivo sen ningún tipo de restrición. É máis, a OCU vai un paso máis aló e pide sancionar aos comerciantes que lle poñan obstáculos, como establece a Lei para a Defensa dos Consumidores e Usuarios: «O acceso ao efectivo debe ser un servizo universal do que ninguén quede excluído, como ocorre por exemplo co servizo postal», resumo desde esta asociación de consumidores.