A consultora de estratexia sénior en IBM Quantum aborda como IBM lidera a computación cuántica no mundo cunha rede na nube e os computadores deste tipo máis potentes, un dos cales se vai instalar en España. Xunto á informática clásica e a intelixencia artificial, esta tecnoloxía permitirá resolver problemas para os que hoxe non existe solución: «Fará que a humanidade pase ao seguinte nivel».
10 mares 2024 . Actualizado ás 05:00 h.Lory Thorpe (Toronto, Canadá, 1970) é a presidenta do grupo de traballo sobre redes de telecomunicacións poscuánticas da GSMA, que se centra en preparar a industria das telecomunicacións para éraa da computación cuántica. Tras traballar para Ericsson, Huawei, Vodafone e Nokia, entre outros, actualmente é consultora de estratexia sénior en IBM Quantum.
A nube de IBM é a máis potente de todo o ecosistema cuántico. En marzo do ano pasado, a compaña anunciou xunto ao Goberno vasco a instalación dun centro de computación cuántica en San Sebastián; trátase dun System One, un dos máis avanzados dos que se poñen na nube. Ademais, en decembro IBM avanzou que todas as computadoras se actualizarán a máis de 100 cúbits, que é o mínimo para poder acadar a utilidade cuántica. Pola contra, pódense facer simulacións, pero non se poden realizar inmediatamente proxectos reais de utilidade cuántica. O de San Sebastián vai ter 127 cúbits, aínda que IBM, xa a finais do 2023, presentou Condor, un computador cuántico que ten 1.121 cúbits.
—Que é a computación cuántica?
—É un paradigma de próxima xeración ao redor da computación. Os computadores actuais usan bits, polo que temos ceros e uns; na computación cuántica usamos cúbits. Os cúbits teñen propiedades que dependen da mecánica cuántica, o que os fai comportarse dun xeito diferente. Combinada coa informática clásica, pode axudarche a resolver problemas que antes nin sequera intentarías.
—Un dos problemas é a estabilidade do sistema, non?
—Hai algúns desafíos que debemos superar en termos da estabilidade dos cúbits. Estamos a avanzar na corrección de erros, e a calidade e o rendemento das máquinas que estamos a lanzar está a mellorar. Son capaces de comezar a resolver algúns problemas prácticos reais, así que, si, aínda queda traballo por facer, pero isto está a progresar moi ben.
—Tamén abre un novo desafío en termos de ciberseguridad.
—Absolutamente. A criptografía baséase en problemas matemáticos difíciles de resolver para os computadores clásicos, pero non para os cuánticos. Cunha computadora cuántica que teña o rendemento suficiente seremos capaces de romper a criptografía que se usa hoxe en día. Por exemplo, o RSA [un sistema criptográfico de clave pública], que se basea na factorización de números primos. Durante anos estivemos involucrados na estandarización de novos algoritmos que non poden ser descifrados nin polas computadoras clásicas nin polas cuánticas, polo que cando falamos de criptografía poscuántica é basicamente a evolución dos algoritmos que sustentan a criptografía que usamos hoxe e que usaremos no futuro para que non sexa vulnerable.
—A computación clásica necesita unha capacidade de arrefriado significativa. Multiplícase isto exponencialmente no caso dos computadores cuánticos?
—No caso de IBM usamos semiconductores para arrefriar os chips a temperaturas de 15 milikelvin [-273,135 graos Celsius], máis frío que o espazo exterior. Iso expón algúns desafíos en termos de garantir que o sistema se manteña estable, porque é sensible á temperatura e ás vibracións. Isto expón algunhas restricións, non podes pór unha computadora cuántica no teu computador portátil, non podes levala contigo a casa. O que fixemos é pór computadoras cuánticas na nube porque é o mellor xeito de garantir que os computadores cuánticos sexan amplamente accesibles. Queremos democratizar o uso da computación cuántica. Estamos a traballar cunha rede ampla, a IBM Quantum Network, son máis de 300 membros e inclúe o mundo académico; queremos alentar aos estudantes a que comecen a usalos.
—Cantos computadores cuánticos ten operativos IBM?
—Por unha banda temos a computación cuántica na nube, porque é un dos alicerces para fomentar e acelerar o uso desta tecnoloxía. Por outro, hai sistemas que habemos implementado en diferentes localizacións: Alemaña, Tokio e América do Norte. Isto tamén contribúe á soberanía dos datos. Polo tanto, se implementarán sistemas cloud nos que traballaremos con universidades e empresas e, nalgúns casos, centrarémonos en áreas específicas. Por exemplo, no coidado da saúde e as ciencias biolóxicas estamos a traballar estreitamente coa Clínica Cleveland. Non moitas empresas comprarán as súas propias computadoras cuánticas nesta etapa, pero estamos a tratar de atopar o mellor xeito para garantir que as persoas teñan acceso a elas.
—Que sectores beneficiaranse máis da computación cuántica: saúde, enxeñería, automoción, astronomía...?
—Todos, dependerá de quen se involucra antes ou máis tarde. A atención médica e as ciencias biolóxicas son unha área importante, se pensas en cousas como o descubrimento de fármacos é claramente un sector onde a computación cuántica pode achegar beneficios e aforros de custos significativos. Outra área é o desenvolvemento de novos materiais, onde estivemos traballando con empresas como Boeing. Se pensamos na sustentabilidade, un dos meus favoritos é o traballo que estamos a facer con Mercedes sobre o desenvolvemento de baterías. Nos coches eléctricos, un dos desafíos é a duración da batería e a computación cuántica pode achegar melloras á composición da mesma. E no sector das telecomunicacións estamos a empezar a analizar como a optimización cuántica e a aprendizaxe automática cuántica poderían mellorar potencialmente as redes do futuro.
—Como influirá esta tecnoloxía no desenvolvemento da intelixencia artificial?
—A combinación das dúas tecnoloxías será moi poderosa. Darío Gil, vicepresidente sénior de Investigación de IBM [dirixe 18 laboratorios con máis de 2.000 investigadores] sempre explica que no futuro o que vén son bits, cúbits e neuronas. É dicir, os bits son computación clásica, os cúbits son computación cuántica e as neuronas son IA. A combinación dos tres é o que fará que a humanidade e a informática pasen ao seguinte nivel.
—En España hai un debate sobre o número de mulleres que estudan carreiras de ciencias, e sobre o seu menor presencia en postos de responsabilidade. Debe promoverse que as mulleres elixan estes estudos e aplicar políticas de discriminación positiva?
—Eu son enxeñeira e isto que comentas foi un problema todo o tempo. Houbo un gran avance, pero non o suficiente. Hai moito enfoque nas mulleres en STEM [ciencia, tecnoloxía, enxeñería e matemáticas] na universidade ou a nivel de escola secundaria. Pero creo que isto debe comezar moito antes, porque cando chegas á universidade podes estar interesada nesa área ou non. Seguimos vendo que non hai suficiente número de mulleres. Eu, se estou a contratar, esfórzome en garantir que o grupo de candidatos sexa diverso. Pero segue sendo moi difícil. Hai que asegurarse tamén de que o lugar de traballo funcione para as mulleres e para as familias. Isto é algo que como sociedade debemos considerar, porque temos que aproveitar o potencial que achegan as mulleres, ou a diversidade e a inclusión. Pola contra, perderemos basicamente a metade da forza laboral.