Un estudo sobre as poboacións antigas de Europa toma o fósil humano do Courel como referencia
29 may 2017 . Actualizado á 05:00 h.A muller prehistórica coñecida como Elba, cuxos restos se descubriron nunha cova da montaña lucense, comeza a adquirir relevancia internacional nas investigacións sobre as antigas poboacións de Europa. O xacemento onde se produciu este achado -Chan de Lindeiro ou Cova do Uro, no límite entre os municipios do Courel e O Cebreiro- é un dos que aparecen mencionados nun estudo recentemente publicado na revista científica británica Current Biology e asinado por dezasete investigadores de España, Reino Unido, Romanía, Alemaña, Austria, Italia e Irlanda.
O estudo céntrase nos intercambios xenéticos entre as poboacións europeas autóctonas do Mesolítico -etapa cultural intermedia entre o Paleolítico e o Neolítico- e os grupos humanos procedentes de Oriente Medio que entraron no continente durante este último período, traendo con eles a agricultura e a gandería. Os investigadores tomaron como base as análises realizadas sobre restos humanos mesolíticos e neolíticos que se descubriron en varios xacementos do val do Danubio -na actual Romanía- e a Península Ibérica.
Nesta última área xeográfica, ademais do xacemento lucense, o estudo tamén ten en conta os achados realizados na Cova dos Cans, no municipio asturiano de Cabrales. Os restos humanos descubertos neste lugar teñen unha antigüidade de ao redor de 7.100 anos, polo que son máis recentes que os de Elba, que supera os 9.000.
Os autores do traballo sinalan que a muller da serra O Courel non mostra un parentesco xenético cos fósiles humanos da Cova dos Cans nin tampouco co chamado home da Braña, descuberto no 2006 nunha cova de León, ao que se asigna unha antigüidade duns 7.000 anos. Este feito ?indican os científicos? pon de manifesto a diversidade xenética que existiu entre as poboacións europeas do Mesolítico, unha época anterior á expansión da agricultura e a gandería na que os grupos humanos aínda vivían da caza e a recolección de vexetais silvestres.
A paleontóloga Aurora Grandal, que participou no descubrimento de Elba e figura entre os asinantes do estudo, sinala que este individuo serve como exemplo característico dos múltiples grupos humanos que poboaron Europa en épocas anteriores ao Neolítico. Na súa herdanza xenética figura un peculiar haplotipo que se orixinou na Península Ibérica entre fai 20.000 e 16.000 anos. Os investigadores opinan que a liñaxe representada por Elba non deixou unha pegada importante nas poboacións que ocuparon despois os mesmos territorios. A singularidade xenética de Elba contrasta coas poboacións que viviron máis tarde no val do Danubio, as cales ?segundo indica o mesmo estudo? mesturáronse con ondas migratorias procedentes da península de Anatolia, a actual Turquía. Estas poboacións chegadas do este contribuíron a propagar por Europa as prácticas agrícolas e pastorais.
Os investigadores agardan seguir obtendo datos de gran valor nos próximos anos
Os científicos do Instituto Universitario de Xeoloxía da Coruña -que descubriu os restos de Elba e iniciou a súa investigación- confían en que o estudo xenético desta muller do Mesolítico proporcione datos de grande interese sobre a evolución das poboacións prehistóricas da montaña lucense e en xeral de toda a península. Segundo explica Aurora Grandal, os investigadores consideran de especial importancia o feito de que se conseguise recuperar practicamente na súa integridade tanto o seu xenoma mitocondrial -que se herda unicamente por vía materna- como o xenoma nuclear. «Dispor de toda esa información significa que se poden facer comparacións con outros grupos humanos e entender mellor a dinámica das poboacións antigas», sinala Aurora Grandal.
A xenetista Gloria González Fuertes, que secuenció o ADN de Elba, está a traballar agora con restos humanos de Galicia, o norte de Portugal e outras partes da península. Entre eles figuran os que foron atopados en tempos recentes nas covas de Valdavara -Becerreá-, Cova Eirós -Triacastela- e Ou Rebolal -en Ourense-, que corresponden a unha época que se estende aproximadamente entre fai 3.100 e 5.400 anos. Comparar estes xenomas co de Elba pode axudar a comprender os cambios que se produciron nas poboacións ibéricas a medida que se propagaba a agricultura. «Poderase ver que grupos eran orixinarios destes territorios e cales viñeron de fóra, ou ben se houbo mesturas de poboación ou se uns grupos substituíron a outros», di Granda. «Elba vai dar moito máis que falar nos próximos anos», agrega.