A avispilla do castiñeiro volve atacar con forza no Courel
FORESTAL · Exclusivo subscritores
A presión da especie invasora reduciuse considerablemente no 2024, pero agora recruase/recrúase de novo
24 may 2025 . Actualizado á 11:18 h.A avispilla do castiñeiro redobra os seus ataques nos soutos da serra do Courel, onde o ano pasado a presión desta especie invasora reduciuse de forma considerable. Un grupo de propietarios dirixiuse por este motivo á Xunta a fin de pedir que se intensifiquen as soltas do insecto parasitoide Torymus sinensis, o único depredador coñecido da especie invasora.
A alcaldesa Dolores Castro sinala que a avispilla do castiñeiro «retrocedeu moito o ano pasado, pero agora está volvendo e parece que vai haber que facer novas soltas de Torymus». Un dos propietarios de soutos que se dirixiron á Xunta é o concelleiro Óscar Carrete, quen apunta que os ataques da especie invasora están a producirse sobre todo nas áreas situadas a menor altura. «Os castiñeiros que teño eu na zona de Teixeira están a alturas de entre 900 e 1.000 metros, e polo momento non foron afectados», explica. «Pero os que están en lugares máis baixos están sendo moi atacados, que é o que pasa en localidades como Folgoso, Meiraos ou Esperante», engade.
Durante o 2024, di doutra banda Carrete, «houbo moitísimos menos ataques, o que seguramente se debeu en gran parte ás soltas de Torymus sinensis que fixo a Xunta durante os anos anteriores». O repunte que se está rexistrando na actualidade, ao seu xuízo, pode verse favorecido polo feito de que os castiñeiros tardaron máis tempo en rebrotar este ano. «Pode ser polas condicións meteorolóxicas, pero o feito é que os gromos dos castiñeiros están aínda moi tenros para esta época do ano e iso quizá axuda a que sufran máis ataques», comenta.
Desde a oficina agraria comarcal de Quiroga, doutra banda, sinalan que os propietarios dos castiñeiros atacados pola avispilla poden solicitar a intervención da Consellería do Medio Rural para efectuar soltas de Torymus sinensis nas áreas afectadas. «A Xunta envía técnicos para realizar as soltas e desde esta oficina xa tramitamos varias solicitudes feitas nos municipios de Folgoso do Courel e de Quiroga, onde tamén está habendo problemas», explican.
Por parte, o enxeñeiro de montes Antonio Rigueiro —antigo director da Estación Científica do Courel— sinala que os ataques da avispilla do castiñeiro non só se están recruando na serra do Courel. «Tamén está pasando algo semellante no Incio e noutras partes da provincia», apunta. «Isto pode deberse ás condicións meteorolóxicas deste ano, que foron moi irregulares, pero se no ano pasado houbo moita menos presión iso sen dúbida foi grazas a que antes se fixeran moitas soltas de Torymus», agrega.
Equilibrio inestable
Segundo o parecer de Rigueiro, non se pode agardar unha erradicación total da avispilla do castiñeiro nos territorios polos que propagou esta especie exótica. «O que si se pode acadar é un certo equilibrio, pero un equilibrio que non é uniforme nin constante, porque pode haber anos nos que as condicións meteorolóxicas son máis propicios para o Torymus que para a avespa e outros nos que sucede o contrario», di a este respecto.
En calquera caso, Rigueiro considera que a única ferramenta eficaz que se coñece hoxe para loitar contra a praga é o control biolóxico, é dicir, as soltas de Torymus sinensis. «Os tratamentos fitosanitarios non son recomendables, por un lado porque os praguicidas terían que chegar ben ao interior dos bugallos onde se crían as larvas das avespa, o que non é nada fácil, e só serían efectivos durante un período de tempo moi curto», sinala. «Por outro lado, porque eses tratamentos poderían afectar tamén a outros insectos, como as abellas, e causarían máis danos ambientais que as soltas de Torymus», conclúe.
As soltas de «Torymus sinensis» combinadas coas condicións meteorolóxicas, posible causa do retroceso
O enxeñeiro agrónomo lucense Pablo Antonio Fraga Gontán —primeiro presidente da Asociación Galega das Castañas e dos Soutos, creada o ano pasado— apunta que a avispilla do castaño non só está a rexurdir este ano en Galicia. «Está sendo algo máis xeneralizado e no norte de Portugal, por exemplo, tamén está habendo moitos problemas por este motivo», explica. «En Portugal hai asociacións de propietarios que se están encargando a nivel privado de facer as soltas de Torymus sinensis, algo do que se está ocupando a Xunta en Galicia», engade.
En canto aos motivos polo que no 2024 reducíronse os danos causados por esta especie invasora nos castiñeiros, Fraga considera que as soltas do insecto parasitoide tiveron unha importante influencia, pero que tamén puideron axudar en gran medida as condicións meteorolóxicas. «O ano pasado houbo xeadas tardía se un tempo bastante frío, e supoño que iso influíu moito porque estes insectos necesitan máis calor para propagarse», di. «Non hai un estudo científico que explique as causas de que houbese menos afectación, pero penso que a meteoroloxía tivo moito peso, ademais de que axudasen a soltas de Torymus», agrega. Os ataques da avispilla, di doutra banda Fraga, non están a afectar tanto ás variedades híbridas de castiñeiro, polo que se está comprobando en diferentes lugares. «Pero iso de pouco serve en Galicia e en Portugal, onde as variedades híbridas supoñen só arredor dun 10% do total, mentres que a gran maioría dos castiñeiros está exposta aos ataques», indica.
O Torymus sinensis é unha especie de orixe asiática, do mesmo xeito que a avispilla do castiñeiro, cuxo nome científico é Dryocosmos kuriphilus. O insecto parasitoide deposita os seus ovos nas agallas formadas polas larvas de avispilla nos brotes dos castiñeiros. Estas agallas, ao secarse e volverse leñosas, causan graves danos nas árbores, xa que ademais de entorpecer a formación dos froitos, fan que os castiñeiros se volvan máis vulnerables ao fungo Cryphonectria parasitica, que causa a enfermidade coñecida habitualmente como chancro. As larvas de Torymus depredan as da avispilla, co que contribúen a frear a expansión desta especie.