Carlos de Paula Vernetta, otorrino: «Toquetearse o oído pode converter unha consulta de cinco minutos nun problema que nos dea o verán»
VIDA SAUDABLE
O especialista advirte que introducir un bastoncillo pode facer que «o problema se perpetúe»
05 ago 2025 . Actualizado á 15:31 h.Moitas das actividades que máis nos gustan do verán poden chegar a ser un perigo para os oídos. Humidade en piscinas e praias, cambios de presión ou exposición a sons moi fortes en festivais, verbenas e concertos. Factores que poden desencadear en otitis, acúfenos ou incluso perda auditiva. Así o recalca o doutor Carlos de Paula Vernetta, vogal da comisión de otoloxía da Sociedade Española de Otorrinolaringoloxía e Cirurxía de Cabeza e Pescozo (Seorl-CCC).
—Cales adoitan ser os problemas principais que se adoitan dar nos oídos no verán?
—O problema fundamental que temos cos oídos no verán son as otitis externas; unha inflamación do conduto auditivo externo que ocorre pola acumulación de calor e humidade no oído. Este tipo de otitis adóitanse coller sobre todo naqueles condutos que son moi estreitos ou con acúmulo de cera. Cando nos bañamos en augas estancadas, como poden ser as piscinas comunitarias, xeralmente acumúlase a humidade, a calor e producir infeccións. Diría que son o 90% das otitis que vemos no verán.
—Se existe tendencia a ter cera nos oídos é máis probable que se sufran máis otitis nesta época?
—Si. Recomendaría a aqueles pacientes que tiveron algunha vez unha otitis externa ou que tenden a acumular moita cera no oído, que acudan a unha revisión coa súa otorrinolaringólogo antes de iniciar as vacacións, xa que a cera se comporta como unha esponxa: acumula a auga e, ao ter humidade, a combinación desta coa calor fai que se produza un sobrecrecimiento de bacterias que viven na auga. A máis común nestes casos é a pseudomona, que produce unha típica secreción verdosa, proído no oído, e que nunhas horas acaba sendo unha dor aguda.
—Cando nos zambullimos na auga e sentimos un taponamento no oído, tamén ten que ver con esa cera ou é un cambio de presión?
—Xeralmente, cando un conduto funciona ben, entra e sae a auga cando nos zambullimos na auga. Pero cando temos cera, unha lesión no oído ou un osteoma (tumor óseo benigno que se pode atopar nos ósos do cranio e a mandíbula), a auga acumúlase e lle oído queda taponado. Outra cousa serían os barotraumas: aquelas sobrecargas de presión que ocorren cando mergullamos. É moi importante ter o conduto auditivo despexado para que os mecanismos de compensación de presión do oído poidan funcionar.
—A forza coa que nos zambullimos na auga inflúe?
—Sempre atendemos problemas cos golpes de onda nesta época. É dicir, un golpe de onda forte pode xerar un problema a nivel de oído, incluso unha perforación timpánica. Pero eu caracterizaríao máis como un golpe de mala sorte.
—Por que?
—Porque é raro que un golpe de onda péguete directamente no oído e xéreche lesións. Pero claro, si vemos pacientes no verán que acoden con este problema á consulta.
—Que debemos facer se estamos na praia e notamos que se nos taponou un oído?
—Somos moi dados a toquetearnos o oído e este só tócase cos cóbados; é dicir, non se debe tocar. Se un ten unha molestia e esta dura de 24 a 48 horas, eu recomendaría ir ao otorrino, porque todo o que sexa introducir algún tipo de bastoncillo ou incluso pornos un tratamento que non pode ser o adecuado, pode facer que ese problema perpetúese e déanos o verán; cando é algo que se pode solucionar facilmente nunha consulta de cinco minutos co otorrino.
—Como recomenda limpar os oídos?
—Cando fixésemos a nosa xornada de baño e esteamos na casa, intentar secar co dedo protexido cunha toalla ou unha gasa. Secar perfectamente para non deixar restos de humead e non tocar máis. Tamén existen algúns espráis que eliminan a humidade. Conteñen alcol boricado e o que fai é secar totalmente o oído, evitando este tipo de otitis no verán.
—Outra circunstancia que se dá con máis frecuencia nesta época: as viaxes en avión. Como actuar se se nos taponan os oídos?
—Hai que ter en conta que temos unha membrana dentro do oído, o tímpano, que se ten que adaptar aos cambios de presión. Cando nos subimos nun avión e estamos en altura, a presión diminúe e non hai ningún problema. Este dáse cando empeza o descenso e as presións aumentan. Aí o tímpano, que é a membrana, ten que adaptarse aos cambios de presión e se o conduto está obstruido por cera ou por algún tipo de material, como secrecións ou peles, etcétera, pode ter dificultades para compensar as presións e por tanto notamos que o oído se tapona e que é unha sensación molesta que pode durar incluso horas ou días.
—E poderíase previr?
—Se o oído está ben, o que recomendamos os profesionais é, unha vez iníciase o descenso en avión, mascar chicle. Porque así abrimos e pechamos a trompa de Eustaquio (conduto que conecta o oído medio coa nasofaringe). Ás veces, incluso recomendamos o uso dalgún espray con vasoconstrictores que mellore a ventilación e o uso puntual dalgún antiinflamatorio para evitar esa dor molesta que se inicia cando se produce un descenso brusco en viaxes en avión.
—As otitis do nadador tamén son máis frecuentes nesta época?
—Chamamos otitis do nadador a esa otitis crónica que se dá cando o paciente está constantemente en remollo. Adóitase dar polos problemas derivados do cloro e dos produtos que se utilizan nas piscinas. Pero estamos a falar sempre de otitis que afectan o conduto auditivo externo, que é esa porción do oído que vai desde o exterior ata a membrana timpánica. Cando acumulamos humidade ou factores irritantes de forma crónica, ao final, o paciente ten problemas no conduto auditivo externo, xera un proído crónico que posteriormente se converte en dor e que pode chegar a ser o que chamamos unha otitis externa crónica. Ás veces dificulta moito, sobre todo na xente que fai deportes acuáticos con asiduidade.
—No verán tamén levan a cabo máis eventos musicais dos que se pode saír cunha sensación de zumbido ao saír que molesta. Como actuar nestes casos?
—Primeiro, recomendar que os nenos non se aproximen a eses altofalantes que desprenden unha potencia de 80 ou 100 decibeis, así como intentar ir a concertos que sexan en espazos abertos. Existen tapóns que o que fan é filtrar o ruído para que este non sexa lesivo e un pode gozar da música exactamente igual, pero non a unha intensidade tan elevada. Intentar, sobre todo, a exposición continua ao ruído forte.
—Que considérase ruído forte?
—Serían de 60 a 70 decibeis. Iso, durante máis dunha hora, pode xerar un problema crónico no oído. Por iso, débese evitar a exposición prolongada ao ruído e se imos a un concerto, intentar non pornos preto da fonte emisora do ruído e se pode ser en espazos abertos, mellor que en pechados.
—Utilizamos correctamente os cascos?
—Existe unha norma que recomendamos a maioría dos otorrinos: a 60/60. Que quere dicir? Que deberiamos intentar non pasar máis de 60 minutos ao día cos auriculares acesos e, sobre todo, non pasar máis da metade da potencia do aparello; é dicir, 60 decibeis aproximadamente.