Cambras, mareos e dor de cabeza: sinais de que a calor está a afectar á saúde
VIDA SAUDABLE
Profesionais sanitarios lembran que, en épocas de altas temperaturas, é recomendable vestir roupa de algodón e hidratarse máis do habitual
05 ago 2025 . Actualizado á 05:00 h.As altas temperaturas teñen un impacto directo na saúde de quen a sofre, xa que poden aumentar o risco de deshidratación, edema, cambras musculares e problemas de pel; ademais de agravar as enfermidades crónicas, e incrementar os accidentes cerebrovasculares e os partos prematuros.
Para evitar estes problemas, o organismo ver obrigado a facer un esforzo extras para manter o corpo nunha temperatura normal, a través de dous mecanismos. Por unha banda atópase a sudoración ou transpiración, encargada de liberar o exceso de claro que hai a nivel orgánico; e por outro, a vasodilatación, que expande os vasos sanguíneos capilares, de maneira que expón unha maior cantidade de sangue ao aire exterior o que facilita que se arrefríe. Así, o corpo logra manter a homeostasis, que varía en función das persoas, entre os 35 e 37 graos. Todo iso conséguese grazas ao hipotálamo, a estrutura termorreguladora por excelencia.
Síntomas de alarma
Agora ben, en situacións de calor extrema, este labor pode resultar máis difícil do habitual. A razón é que os mecanismos de regulación dependen dun intercambio de temperatura co exterior. Se a de fóra é elevada, este cambio atoparase, canto menos, con dificultades.
A situación adquire certo risco cando a temperatura corporal acada ou supera os 38 graos, xa que pode producirse un golpe de calor e, con iso, especialmente en persoas vulnerables, un fallo multiorgánico.
Os síntomas que poden alertar dun problema son a fatiga, as cambras, a sede intensa, altos niveis de suor e, incluso, dores que afectan as pernas ou ao abdome. A medida que a situación empeora, a persoa pode experimentar mareos, aturdimiento, pel húmida e fría, náuseas e vómitos, dor de cabeza e que o pulso se volva rápido e débil. Ademais, a respiración pode acelerarse, e pode haber condutas erráticas, alteracións da conciencia ou perda do coñecemento e convulsións.
Das cambras ao golpe de calor
A Sociedade Española de Medicina General (SEMG) explica, nun documento, que o golpe de calor englóbase nas síndromes de lesión por calor inducidos polo ambiente, onde tamén se clasifican outros cadrados polas cambras por calor e o esgotamento por calor. «As manifestacións clínicas dos tres adoitan solaparse e é habitual a progresión desde as cambras ata o golpe de calor, pasando polo esgotamento. A razón de por que en certas persoas as altas temperaturas poden provocar unha situación ou outra é descoñecida, pero parece claro que existe unha certa predisposición xenética», detalla a entidade.
Así, as cambras por calor é a forma máis leve e temperá deste tipo de lesións, e é máis frecuente en persoas mozas. O esgotamento é a máis habitual, e débese a unha perda excesiva de auga e sal debido á sudoración. Pode presentarse cando a temperatura normal rolda os 38.5 graos centígrados, e o individuo ten debilidade, sudoración, cefalea, mareos, ou pel húmida e fría. Iso si, sen alteración do nivel de conciencia.
Finalmente, o golpe de calor sucede cando o corpo «perde completamente a capacidade para regular a temperatura e caracterízase por unha temperatura corporal superior a 40 graos e presenta unha clara diminución ou cambios no nivel de conciencia (estupor ou coma) ou alteración do estado mental», detalla a SEMG.
Grupos de risco
A calor afecta a todas as persoas; no entanto, existen grupos de risco na poboación debido a factores de vulnerabilidade. A principal variable neste sentido é a idade. Os lactantes e os nenos menores de catro anos teñen unha menor capacidade para regular a súa temperatura. Pola súa banda, os maiores de 65 poden ter unha diminución da sensación de sede e unha alteración dos centros de termorregulación do organismo.
Tamén presentan un maior risco as embarazadas, xa que se incrementa a súa temperatura corporal e o seu limiar de sede; os pacientes de patoloxías crónicas que poidan agravarse, como as cardiovasculares, as respiratorias, as renais ou as neurolóxicas; as persoas en situación de illamento social; as que teñen unha diversidade funcional que lle impida cubrir de xeito autónomo as súas necesidades; os pacientes que estean a tomar certos medicamentos laxantes, diuréticos ou sedantes, entre outros; así como os traballadores ao aire libre.
Prevención
Para evitar un susto, especialmente nos maiores, Ana Martínez, médica coordinadora da Fundación Pública Urxencias Sanitarias de Galicia-061 pon o foco en manterse á sombra, beber líquido continuamente e en levar roupa fresca de algodón e que se poida desabrochar. Ademais, en lugar de facer tres comidas copiosas, «é mellor facer cinco e que sexan máis lixeiras, «con alimentos ricos en auga como a froita ou unha ensalada», detalla.
Precisamente, Martínez lembra que o golpe de calor non só se produce na praia ou na montaña, senón que tamén pode suceder nunha viaxe en coche que fose moi longo, nunha celebración como unha romaría ou, incluso, dentro de casa.
Para os traballadores ao aire libre que, inevitablemente, exponse ao sol, a experta destaca a importancia de beber auga continuamente, «porque só coa suor xa evaporan moito líquido» e aplicarse crema solar para evitar queimaduras.
Uxía Fernández, portavoz da Sociedade Española de Medicina de Urxencias e Emerxencias (Semes), sinala que ter sede xa é un motivo de alarma: «Hai que previla antes de que apareza», comenta. Neste grupo, a especialista tamén destaca a importancia de non traballar nas horas centrais, e de intentar «ter a man abanos, gorras ou antucas para protexerse a cabeza». Ademais, lembra que se debe parar cando haxa síntomas como «dor de cabeza, taquicardias, debilidade, sensación de moita sede ou náuseas e vómitos».
Que facer ante un golpe de calor
Ante a dúbida, a doutora Fernández recoñece que é mellor chamar a emerxencias, xa que o tratamento precoz é clave. De igual forma débese trasladar ao paciente a un sitio con sombra e fresco, tombarlle boca arriba e cos pés elevados, e quitarlle a roupa innecesaria ou incluso, espirlle. Despois, débense iniciar medidas de arrefriado con medios físicos como comprimidas frías ou bolsas de xeo en pescozo, axilas, ínguas ou incluso na cabeza; e tratar que o aire circule ao seu ao redor, con ventiladores, abanos ou aire acondicionado.
A SEMG tamén expón que se poderían iniciar hidratación vía oral con auga a pequenos sorbos se o nivel de conciencia permite, aínda que se se trata dun golpe de calor, é pouco probable.