Que é o SIBO e por que todo o mundo fala del? Causas, síntomas e diagnóstico
VIDA SAUDABLE
O caso de Anita Williams na última edición do programa Sobreviventes pon o foco neste trastorno que afecta á microbiota intestinal
18 jun 2025 . Actualizado á 16:49 h.O SIBO, un sobrecrecimiento bacteriano que afecta á microbiota intestinal, volveu a acaparar todo o protagonismo debido ao caso de Anita Williams, finalista de Sobreviventes 2025. Durante o programa en directo, o presentador Carlos Sobera explicou que a distensión abdominal de Anita débese ao consumo excesivo de bebidas isotónicas e de azucre. Ademais, o equipo médico detectou un posible SIBO que está a ser avaliado. Sorprendía o aumento de peso da concursante, pouco habitual neste tipo de realities.
Que é o SIBO?
SIBO é o acrónimo para referirse ao sobrecrecimiento bacteriano do intestino delgado (small intestine bacterial overgrowth, en inglés) e trátase dun estado alterado da microbiota desencadeado por un aumento anormal de bacterias no intestino delgado.
Asun González, coautora do libro Que como con SIBO (Alenta Editorial, 2025) e asesora nutricional especializada en saúde dixestiva, explica que «cando hai problemas de motilidad, de conexión do intestino delgado co groso, problemas de estómago, e estes microorganismos crecen en exceso, xeran máis gases dos que deberían porque se alimentan da fibra que lles damos para comer».
Que tipos de SIBO existen?
Mónica Pérez, bióloga e experta en microbiota, asegura que existen catro tipos, entre eles están: o SIBO caracterizado por bacterias produtoras de hidróxeno, outro dominado por arquexas que xeran metano —asociado a un forte estreñimiento por retardar a dixestión—, un terceiro tipo definido polo sobrecrecimiento de fungos como a cándida, que provoca intensos antollos de azucre e unha curiosa «néboa mental» ou fatiga ao producir pequenas cantidades de alcol, e, finalmente, o SIBO de sulfuro de hidróxeno distínguese por gases cun cheiro particularmente desagradable, similar ao ovo podrido.
É o SIBO unha enfermidade?
Non, trátase dun trastorno ou un estado alterado da microbiota. Ademais de que o prognóstico vital non está comprometido.
Por que é un problema ter moitas bacterias no intestino delgado?
Segundo explica Vicente Garrigues, médico dixestivo do Hospital Universitario Politécnico A Fe de Valencia e experto en motilidad e trastornos funcionais dixestivos, as bacterias do sistema dixestivo «aliméntanse do que comemos» e, ao fermentar determinados nutrientes, xeran substancias que poden provocar molestias. Unha dieta rica en fibra, aínda que saudable en xeral, pode resultar problemática para estes pacientes, xa que as súas bacterias intestinais «aproveitan moito os residuos da fibra», o que incrementa a produción de gases como o hidróxeno e o metano. Estes gases, xunto con outras substancias derivadas do metabolismo bacteriano, son responsables de síntomas molestos para quen o sofre.
Cales son os síntomas máis comúns?
Ningúns dos síntomas dixestivos que experimentan as persoas con esta condición, son a dor abdominal, a diarrea, o meteorismo, a distensión e a hinchazón.
Sobre este último, Pérez explica que «moitas veces sentímonos inchados e con gases porque a fermentación se produce antes; os gases teñen que percorrer todo o intestino delgado, cando o habitual é que se formen no groso e xa se poidan expulsar».
Que cáusao?
Pode estar orixinado por diversas causas, moitas delas de carácter orgánico ou anatómico. Segundo Pilar Nos, xefa do Servizo de Medicina Digestiva do Hospital Universitario Politécnico A Fe de Valencia, «patoloxías como a enfermidade de Crohn ou a diverticulosis (…) poden provocar SIBO», do mesmo xeito que outras condicións como a esclerodermia ou as resecciones intestinais. Outro dos factores que inflúen neste estado é o estrés ou a dieta.
Poden confundirse estes síntomas con outras condicións?
O diagnóstico do SIBO pode resultar complexo debido á inespecificidad dos seus síntomas, que se sobrepoñen cos doutras patoloxías dixestivas, como a síndrome do intestino irritable, a celiaquía non diagnosticada ou outras afeccións gastrointestinais.
Pérez subliña a importancia de aplicar criterios clínicos para evitar probas innecesarias, xa que «aos pacientes con enfermidade de Crohn e resecciones intestinais, é moi raro que lles pida proba de SIBO porque, empíricamente, sei que vai ser positiva se me está describindo síntomas». Engade que o uso de antibióticos ou produtos dietéticos debe ser regulado para evitar tratamentos excesivos.
Como se diagnostica?
A diferenza doutros trastornos dixestivos non objetivables como a síndrome do intestino irritable, o SIBO conta con probas diagnósticas específicas. Con todo, estas ferramentas non están exentas de limitacións. Os profesionais advirten que tanto os falsos positivos como os falsos negativos son frecuentes, e que un diagnóstico positivo non sempre achega claridade clínica. «O paciente cre que por tomar uns antibióticos váiselle ir o SIBO, pero resulta que esa non é a causa dos síntomas, senón que son de orixe multifactorial», sinala o médico Garrigues. Segundo explica, os factores da dieta ou o estrés tamén poden estar detrás das molestias, o que contribúe a unha percepción errónea do tratamento e aumenta a confusión diagnóstica.
Cal é o tratamento principal?
Para manexar síntomas do SIBO adóitase aplicar un tratamento farmacolóxico en quendas de antibióticos non absorbibles, deseñados para actuar de forma localizada no intestino sen afectar o resto do organismo, é dicir, que non actúan a nivel sistémico. No entanto, o seu uso expón diversos inconvenientes. Por unha banda, estes fármacos alteran a microbiota intestinal no seu conxunto, composta non só por bacterias, senón tamén por virus e fungos. Ademais, a recorrencia dos síntomas tras o tratamento é frecuente, o que limita a súa efectividade a longo prazo. Nalgúns casos, tratar con antibióticos pode non abordar a orixe real do problema, xa que o sobrecrecimiento bacteriano pode ser consecuencia, e non causa, dunha alteración anatómica previa.
Segundo advirte Garrigues, recibir unha proba confirmatoria leva a moitos a etiquetar o seu malestar e a asumir que atoparon a causa definitiva. «Xa ten algo, unha proba coa que explicar o que lle pasa, entón a magnifica», sinala o experto. Esta interpretación pode levar a expectativas pouco realistas respecto ao tratamento, como crer que abondará con antibióticos para resolver o problema.
Que papel xoga a dieta no manexo do SIBO?
A dieta desempeña un papel relevante no manexo dos síntomas deste estado, aínda que non constitúe unha solución definitiva. Unha das estratexias máis utilizadas é a dieta baixa en FODMAP, un tipo de pauta que restrinxe carbohidratos fermentables como oligosacáridos, disacáridos, monosacáridos e polioles. «Quere dicir que todos os carbohidratos son FODMAP? Non, porque o azucre de mesa, que sabemos que non é moi boa idea, non é un FODMAP porque o ser humano o dixire todo, segundo entra o intestino absórbeo todo e non queda nada para as bacterias», explica a asesora nutricional.
Tamén aclara que só aqueles carbohidratos que as bacterias fermentan —como a lactosa, certos tipos de fibra ou os polioles— poden xerar síntomas se non hai un bo equilibrio na microbiota. Con todo, estas dietas deben aplicarse con cautela: «deben ser temporais e supervisadas por un profesional», subliña, xa que insiste na necesidade de personalizalas, valorar posibles déficits nutricionais e tratar ao paciente de forma integral. Aínda que poden aliviar síntomas como a produción excesiva de gases, non eliminan a causa do trastorno.