Inclúe a teleasistencia xeneralizada, a axuda no fogar tamén para facer recados ou un banco de produtos de apoio
15 jul 2025 . Actualizado á 18:53 h.«É a reforma social de maior calado desta lexislatura». Así definía onte Pablo Bustinduy, ministro de Dereitos Sociais, a reforma da Lei de Promoción da Autonomía Persoal e Atención ás Persoas en Situación de Dependencia que aprobou o Consello de Ministros. Trátase de «deixar atrás a época dos recortes do PP» sobre a primeira lei de dependencia e «sentar as bases dun sistema público e universal de benestar, autonomía e coidados».
A norma xa pasou unha aprobación inicial que se completou coa achega da sociedade civil, especialmente colectivos vinculados á dependencia e a discapacidade, como o Cermi ou a ONCE.
Precisamente á sociedade apelou varias veces o titular da carteira social, xa que lembrou que España vive «unha profunda transformación cultural», especialmente desde a pandemia, que deu as costas a «o macrosistema de prazas residenciais para apostar polo espazo propio, por manterse na contorna máis próxima e coñecido.
Entre as melloras que anuncia coa nova lei, destacan: o servizo de teleasistencia para todas as persoas con algún grao de dependencia que vivan no seu fogar; a ampliación da axuda na casa para facer trámites; o préstamo de produtos de apoio para gañar autonomía ou o dereito para ser atendido no hospital aínda que se viva nunha residencia, entre outros.
Sobre o financiamento da lei, apuntou que o esforzo realizado polo Goberno central é histórico e lamentou que o diñeiro monopolice o debate. Aínda así, explicou que no 2024 o Goberno de España destinou 3.478 millóns de euros ás comunidades autónomas para a atención á dependencia, e non só iso: «España é o único país da UE que destinou parte dos fondos de recuperación á renovación e modernización de sistemas de atención á dependencia. No 2024 transferimos 808 millóns de euros para a teleasistencia e a renovación máis de 15.000 prazas residenciais por todo o país». A iso engadiu os «230 millóns de euros para as cotizacións das coidadoras non profesionais», que suspenderan os recortes do PP. Para Bustinduy foi «un esforzo fiscal que non ten precedentes».
Sobre a achega estatal, o ministerio cifra en 5.400 millóns de euros o recorte realizado polo Goberno do PP e para compensalo, desde o 2020 o Goberno «incrementou nun 150?% as partidas».
Recoñeceu que o obxectivo final é que o Estado achegue o 50% dos custos da dependencia (agora apenas pasa do 25% no cómputo xeral) e sinalou que, ademais do diñeiro, os cambios normativos tamén esixirán das Administracións unha maior transparencia para saber que porcentaxe dos custos soportan os usuarios.
Os directores de residencias din que o Estado pagou no 2024 a metade do que debía
A Asociación Estatal de Directores e Xerentes de Servizos Sociais emitiu o informe anual do Observatorio Estatal da Dependencia sobre o financiamento dos servizos en España, e sinala que no 2024, o Estado abonou só o 27 % do custo, cando pola propia lei corresponderíalle o 50 %.
A participación estatal non é igual en todos os territorios, cun 16 % no País Vasco e un 19 % en Navarra, relacionados coa singularidade das contas forais, pero tamén moi baixo —sobre un 20 %— en Baleares ou Comunidade Valenciana. Onde maior é a participación do Estado é nA Rioxa, con case un 39 %, pero moi lonxe igual do 50 % que lle correspondería. Galicia, nese sentido, é das privilexiadas, porque recibe practicamente o 35 % dos gastos. Desde a Consellería de Política Social puntualízase que esta porcentaxe que obtén a Xunta inclúe o diñeiro do nivel acordado, unha especie de fondo que se reparte entre as comunidades que cumpren os obxectivos de persoas atendidas durante o ano.
Galicia non está ben nos outros indicadores que fai o Observatorio. Por exemplo, por cada veciño potencialmente dependente, Galicia gastou no 2024 só 1.317 euros, o que a sitúa á cola de España; no outro extremo, o País Vasco, con 2.845 euros por cada veciño maior de 65 anos (é o parámetro que se usa como potencialmente dependente). Moi preto de Galicia están Canarias e Murcia, mentres que na parte alta, tras os vascos, están os estremeños, navarros e baleares.
Se do que se fala é de dependentes reais, as contas galegas tampouco saen moi ben paradas. É a sexta comunidade pola cola, con 8.392 euros por dependente e ano, e só gastan menos as dúas Castillas, Murcia, Aragón ou Andalucía. Novamente vascos, navarros e estremeños están na parte de cabeza: os vascos gastan 13.554 euros por dependente e ano.
Sobre esta estatística, a Consellería de Política Social apunta que Galicia atende sobre todo a persoas na súa casa. A axuda no fogar é o servizo estrela da dependencia, sobre todo, din en San Caetano, porque é a opción preferida de quen recibe prestacións por dependencia.
Finalmente, Galicia está no grupo de comunidades que aumentou o diñeiro que recibe do fondo polo nivel acordado, xunto a Cantabria, Comunidade Valenciana, Andalucía, Estremadura e Navarra. Aragón, en cambio, é o territorio que máis achega estatal perdeu.
A Xunta asegura que con este cambio legal, o Goberno copia o modelo impulsado en Galicia
A Consellería de de Política Social sostén que a modificación da lei de dependencia tratada onte no Consello de Ministros pon de relevo unha cousa: que a Administración central está a seguir o pasos dos cambios postos en marcha na comunidade galega. Modificacións, segundo a Xunta, que xa se atopan operativas nesta autonomía desde hai anos. É o caso, por exemplo, da posibilidade de combinar servizos — Servizo de Axuda no Fogar (SAF) e centro de día—, da homologación automática da discapacidade aos dependentes que a teñan solicitado ou as prestacións económicas mentres se agarda polo servizo solicitado. Para o departamento liderado por Fabiola García resulta especialmente significativo o caso da homologación da dependencia e discapacidade. Unha medida implantada no principio do ano en Galicia e que, segundo a Xunta, «o Goberno central amenazou con recurrir», pero que «agora imita» aínda que con «menor intensidade», unha vez que concede aos dependentes de grao 3 o 65 % da discapacidade, mentres que en Galicia outórgase o 100 %.
En relación aos cambios anunciados polo Goberno central, a Xunta critica que, unha vez máis, non consultase esta reforma nin coas comunidades nin cos concellos, que tamén se ven afectados e que tampouco achegue os fondos necesarios. Por exemplo, segundo Política Social, o Executivo central avanzou que amplía o SAF a actividades fóra do domicilio (como acompañamento médico ou a facer a compra), pero sen ter en conta se os concellos, que xestionan este servizo, dispoñen de persoal suficiente, financiamento ou dispoñibilidade nos contratos vixentes. Ademais, o departamento que dirixe Fabiola García lamenta que non se incluíse a petición de Galicia para que se recoñeza ás Casas do Maior como recurso de proximidade no rural.
«Esta reforma, ademais de contemplar un aumento das obrigas, non leva aparellada o financiamento correspondente ao 50 %, que establece a lei. Unha cuestión que a Xunta leva tempo reclamando e que sitúa a débeda do Goberno central en máis de 2.500 millóns», sostén a Consellería de Política Social.
Melloras desde xaneiro
Precisamente, este departamento levou onte ao Consello da Xunta un informe para valorar o impacto que tiveron as medidas de axilización da dependencia postas en marcha na comunidade galega. Segundo os cálculos da Administración galega, o obxectivo é chegar a finais de ano ás 90.000 persoas atendidas con servizo ou prestación.
Na actualidade, segundo os datos da consellería, Galicia supera as 84.000 persoas atendidas, o que representa unha subida do 12 % nos últimos doce meses. Trátase da máis elevada no conxunto de España, tal e como expón Política Social, e que sitúa a cociente de cobertura na comunidade no 98,6 %.
Os datos da Xunta sobre o plan de axilización de trámites mostran que, nos primeiro seis meses do ano, resolvéronse favorablemente 42.559 expedientes, un 95 % máis que no mesmo período do 2024. En concreto, o informe da Xunta indica que en dependencia hai 12.557 novas persoas atendidas, un 65 % máis, e en discapacidade emitíronse 30.002 resolucións favorables, isto é, un 110 % máis.
«Neste tempo implantouse a valoración automática do grao 3 de dependencia para as situacións máis graves e a posibilidade de que as valoracións de fagan directamente nas residencias públicas por parte do persoal sanitario», apunta Política Social. A consellería lembra que se crearon tres novas unidades de valoración nas comarcas de Barbanza, Eume e Bergantiños e que se estendeu o sistema de citación a través de mensaxes no móbil a concellos de máis de 10.000 habitantes.
«Este modelo aplicouse primeiro para as sete cidades e despois estendeuse a concellos de 20.000 habitantes», lembra a Xunta no seu último informe.