Galicia e o País Vasco reivindican unha macrorrexión atlántica «por amais de intereses partidarios»

Foto: V. Mejuto

Os dous extremos atlánticos de España, Galicia e o País Vasco, comparten desafíos, desde a transición ecolóxica ata o envellecemento ou as comunicacións nun escenario cada vez máis competitivo, dentro e fóra da Península. Os seus presidentes, Alfonso Rueda e Imanol Pradales coinciden en que para abordalos son necesarias alianzas amplas «por amais de intereses partidarios». Este xoves, nun coloquio celebrado no Guggenheim de Bilbao, o mandatario vasco do PNV e o galego do PPdeG fixeron gala de entendemento persoal no seu primeiro encontro e comprometéronse a forxar unha macrorrexión atlántica coas comunidades do norte de España, Irlanda, Portugal e Francia.

Reactivan así unha proposta lanzada hai dous anos polo entón lendakari Íñigo Urkullu, cando convocou en Ajuria Enea aos presidentes de Galicia, Asturias e Cantabria, de ata catro partidos diferentes entón. «Temos que presionar politicamente a todos os niveis», insistiu Pradales. «A xente quere que sexamos coherentes e formemos alianzas nas cousas que nos interesan», engadiu Rueda durante o debate moderado polos directores dO Correo e La Voz de Galicia, Óscar Villasante e Xosé Luís Vilela, e patrocinado por Abanca, coa súa marca vasca Bankoa.

A macrorrexión

O Atlántico reivindícase. Pradales explicou que o seu predecesor impulsou a macrorrexión vendo «o desprazamento de Europa cara ao leste e a potencia cada vez maior do eixo mediterráneo». O seu obxectivo era que «o eixo atlántico non sexa desprazado á periferia». Rueda asistiu a aquela convocatoria de Urkullu e considerou «de sentido común» a súa proposta porque «a masa crítica sempre axuda». Cando hai un problema «hai que buscar aliados», e na actualidade «todo é un problema porque todo o mundo compite». Recalcou ademais os intereses compartidos e sinalou que en Galicia «enténdese perfectamente» a necesidade de que o País Vasco teña unha «boa conexión ferroviaria» con Europa, porque Galicia tamén usará ese camiño para chegar ao continente.

Sobre a rivalidade co corredor mediterráneo, Pradales pediu prudencia nas comparacións, porque o norte ten seis millóns de habitantes e o leste da Península, 23. Pero apontoou un propósito: «Que o eixo atlántico teña unha posición de forza no conxunto do Estado». Rueda recoñeceu que «no mediterráneo hai tempo que veñen traballando e facendo presión, temos que recuperar o tempo perdido». «Non podemos ter un país de dúas velocidades», e reclamou «competir mellor que eles e reivindicar con realismo e firmeza o que nos corresponde».

Infraestruturas

A alta velocidade, lenta. O lendakari referiuse varias veces á «centralización» do Estado con «unha capital total [Madrid] que drena recursos á periferia». Puxo como exemplo as infraestruturas e reclamou «unha estratexia compartida». Instou ademais á conexión ferroviaria do País Vasco con Europa. «Alégrome de que a alta velocidade chegue a Ourense, pero manda carallo que Irún sexa o último lugar do Estado [ao que vaia chegar] coa necesidade que temos de conectar con Europa». Rueda respondeu á broma dicindo que a Ourense chegou «daquela maneira», e que «a partir de aí ten moitas dificultades». Subliñou que a descentralización ten que ser «xusta» e rexeitou «unha España na que non poidamos chegar a acordos e na que se levanten muros». Non foron as únicas mensaxes que lanzou a favor da procura de consensos máis aló da exclusividade que se reclama desde outros puntos.

Diferenzas políticas

A variedade como vantaxe. Pradales restou importancia ao feito de que as catro comunidades do norte de España teñan estruturas políticas moi diferentes; en Asturias gobernan PSOE e EU e en Cantabria ata hai dous anos facíaos o Partido Rexionalista Cántabro, con forte peso. Considerou que esa variedade é «a fortaleza da alianza e do que hai dous anos empezou a xerminar, porque está por amais dos intereses partidistas». Tamén Alfonso Rueda insistiu na necesidade de unir forzas e na de «ter coherencia e defender o mesmo en todas partes».

Pradales advertiu que, a pesar de a alianza, proxectos estratéxicos como as infraestruturas ferroviarias dependen doutras Administracións. «Non teño unha bóla de cristal», dixo cando se lles preguntou pola data de finalización do corredor atlántico de mercancías: «Oxalá estivese nas nosas mans decidir». Por iso é polo que reivindicase o valor dunha voz común, tanto nesa fronte como no das redes eléctricas ou as conexións de hidróxeno ou electricidade con Europa: «Témonos que pór de acordo».

Demografía

Un desafío común. As dúas comunidades comparten o problema do envellecemento e a fuga de talento mozo. O lendakari matizou o impacto deses problemas e apuntou de novo á centralización cara a Madrid, que «tivo consecuencias no ámbito económico. A súa aposta é unha reforma do plan de ciencia e industria para «mellorar a atractividad vasca». O lendakari pediu ás empresas que paguen «ben á xente mozo» e considerou necesario abordar «a transferencia de rendas que se produciu» dos mozos aos maiores, aínda que recoñeceu que o tema é moi complicado.

O presidente da Xunta tamén matizou os datos: «Galicia desde hai tres anos crece en poboación». Pero lembrou que o fai pola chegada de poboación do exterior e engadiu «unha obviedad: á xente non se lle pode obrigar a ter fillos», aínda que se aprobaron medidas de conciliación como a gratuidade das matrículas universitarias ou das escolas infantís. A estratexia, insistiu, pasa por «intentar atraer aos galegos en América» e aos seus descendentes. Reclamou para iso a xestión dos permisos de traballo, que xa exerce o País Vasco.

Sobre a emigración, o lendakari eloxiou de forma indirecta o plan do Gobierno galego para primar o regreso de antigos emigrantes galegos. Lamentou que a nivel do Estado «non hai política migratoria» nin un plan estruturado para equiparar as necesidades da sociedade vasca e a inmigración que recibiu durante os últimos cinco anos, cando chegaron 75.000 persoas á comunidade vasca procedentes de distintos países 

Industria

A dificultade social. Os dous mandatarios coincidiron nos problemas de aceptación que teñen os novos proxectos industriais e enerxéticos. Rueda considerou que hai «un movemento involutivo que di que en Galicia non ten que instalarse nada e temos que ser unha economía subsidiada. Non pode ser». Subliñou que «ningunha industria que cumpra e axústese á normativa sóbrame», e engadiu que a Xunta será «moi esixente» cos promotores, pero tamén «moi firme» para non ceder ás presións de «plataformas que se opoñen aos proxectos cando só son propostas». Citáraselle antes o proxecto de Altri. «Os que máis protestan contra os proxectos industriais son os que máis protestan porque non hai industria», ironizou.

O lendakari lembrou que o País Vasco só produce o 10% da enerxía que consome, e o 7% é renovable. Lembrou que está vixente unha lei para triplicar esas cifras no 2030, pero tamén están a ter problemas: «Cada vez que se expón un proxecto, se te toca preto de casa, tes a pancarta asegurada». Lembrou que Bildu, que apoiou esa lei, está a ter problemas para aplicala en municipios de Álava onde «apareceron as súas primeiras contradicións». Ao seu xuízo, «fai falta madurez na sociedade e liderado para sacar adiante proxectos que imos necesitar si ou si».

Relación entre partidos

O persoal e o político. A evidente boa sintonía persoal dos presidentes contrasta coa tensa relación entre o PNV e o PP en Madrid. Rueda insistiu en que o seu partido «intenta en todas partes» manter boa relación. Pradales reivindicou a tradición negociadora e de acordos do PNV, pero subliñou que Vox supón a liña vermella. Dixo en referencia a Rueda que «falar e acordar con persoas razoables, moderadas, que compartimos proxectos é moito máis sinxelo», pero engadiu que a «trituradora madrileña» e o clima político «irrespirable» han drenado ao PP estatal a súa «moderación».

Rueda rexeita a bilateralidad en financiamento, pero respecta a cota vasca

O lendakari celebra a «relación fluída» co Goberno central, que falta en Galicia

X. Gago/ R. Santamarta

«Euskadi ten bilateralidad e non a discutimos», dixo Alfonso Rueda sobre a histórica cota vasca e a pendente reforma do sistema de financiamento autonómico. O presidente da Xunta defendeu durante os últimos anos que ese debate debe abordarse de forma multilateral, e en ningún caso mediante negociacións entre unha comunidade concreta e o Estado, como ocorreu no caso de Cataluña. En Bilbao, o galego non variou o seu discurso, pero lembrou que a situación vasca é distinta porque ademais o concerto económico desa comunidade e de Navarra están recollidos na Constitución: «A posición do Gobierno da Xunta é coñecida: a bilateralidad de calquera outra comunidade rompe o equilibrio constitucional».

Rueda rexeitou ademais a proposta do BNG de que Galicia conte cun sistema de concerto similar ao vasco. Ambos a comentaron na reunión que mantiveron antes do coloquio en Ajuria Enea, lembrou. O plan dos nacionalistas galegos «é un disparate nas nosas circunstancias, porque suporía unha diminución de ingresos de polo menos 2.000 millóns». Por iso defendeu manter o sistema vixente, pero actualizándoo ás necesidades actuais das comunidades.

Pradales, obviamente, fixo unha defensa sen fisuras do modelo de concerto vasco. Tirou de historia e asegurou que foi unha imposición do Gobierno de Cánovas del Castillo en 1878 para «castigar» á comunidade obrigándoa a recadar os impostos para o Estado. «Daqueles pos estes lodos», valorou.

O lendakari fixo extensivo ese enfoque a toda a política autonómica que se fai desde Ajuria Enea. «A bilateralidad está moi arraigada na cultura política do país», insistiu. Roda non rexeitou ese modelo cando se refira a asuntos que afecten en exclusiva a temas dunha comunidade. De feito, recoñeceu: «Xa me gustaría ter moitas máis oportunidades de bilateralidad co Goberno». Pero noutros casos como o financiamento, engadiu, ese tipo de negociacións supoñen «unha ruptura do equilibrio e a solidariedade básica entre as comunidades».

A relación coa Moncloa

O debate sobre o financiamento enlazou coas cuestións sobre as relacións co Executivo que preside Pedro Sánchez. Pradales celebrou que é «fluída» e afirmou, como fixera Rueda, que «a confrontación non leva a nada e hai que «buscar puntos de encontro». O vasco confirmou que en xuño manterá outra reunión co presidente socialista para falar sobre a oficialidade da lingua vasca nas institucións europeas —unha cuestión que afecta tamén o catalán ou ao galego—, e adiantou que lle exporá tamén a necesidade de avanzar na eurorrexión atlántica.

Rueda tirou de humor para explicar as tensas relacións co Executivo: «Os ministros veñen a Galicia e non me avisan». Sinalou que «hai excepcións», pero en xeral «a atención é moi mellorable, querería ter unha relación fluída, pero non se deixan».

O titular da Xunta lembrou o conflito pola transferencia da xestión da costa á Xunta, e relatou ao auditorio como o Goberno lle anunciou que levaría a lei do litoral ao Tribunal Constitucional sen unha negociación previa. Aproveitou ao encontro para agradecer a Pradales o apoio de distintos departamentos do Gobierno vasco para que Galicia poida exercer esa competencia. «Axudáronnos moito», ratificou.

Os dous mandatarios coincidiron ademais en que a última Conferencia de Presidentes, celebrada en Santander, non logrou grandes acordos. «Foi frustrante», dixo Pradales. Rueda lamentou que non se chegou a grandes acordos e advertiu que a próxima conferencia, convocada o mércores por Pedro Sánchez, vai polo mesmo camiño. Expuxo incluso que a convocatoria só perseguise meter outros asuntos en axenda para evitar tratar «os temas dos que se estaba falando». Sen mencionalos, Rueda referíase as mensaxes filtrados relacionados co exministro José Luis Ábalos.

---

---

---