Unha operación en Galicia tarda agora tres semanas máis que antes da pandemia, e os pacientes que agardan unha consulta creceron en 69.000 persoas, un 55% máis
21 may 2022 . Actualizado á 05:00 h.As listas de espera para unha consulta ou para unha operación no hospital están lonxe de normalizarse en Galicia, se se entende como normal a situación de antes da pandemia. Un total de 40.401 persoas agardaban para operarse nun hospital da comunidade o 31 de decembro do 2021, segundo os datos oficiais que o Sergas divulgou onte (catro meses máis tarde do habitual). Son case 8.000 máis que no 2019, o ano anterior ao covid, e que no 2020, cando as cifras quedaron equiparadas a pesar da parálise na actividade sanitaria.
Ademais, cada operación tarda agora unha media de 78 días, cinco máis que hai un ano e 24 máis que fai dous, é dicir, en situación prepandemia. En só dous anos, o tempo dos quirófanos do sistema público para atender os galegos atrasouse en máis de tres semanas, en boa medida polo impacto do covid. Traumatoloxía e oftalmoloxía aglutinan máis da metade dos galegos que teñen indicada unha intervención cirúrxica. A especialidade con máis demora é neurocirugía: case catro meses de media.
A Xunta insiste en que as listas de espera de Galicia son mellores que as da maioría das comunidades autónomas.
Tamén hai máis demora para unha consulta co especialista. Ata 193.622 persoas agardaban unha consulta o 31 de decembro, 69.000 máis que un ano antes, un crecemento do 55 % en doce meses marcados polas restricións para afrontar a pandemia de covid e por un sistema sanitario envorcado na asistencia ao coronavirus e na vacinación. Cada consulta tarda agora 56 días, sete máis que hai un ano e quince máis que fai dous.
Entre as principais probas diagnósticas, o atraso é menor agora que hai un ano, aínda que todas están peor que fai dúas. Un tac tarda 85 días, unha resonancia 89, unha colonoscopia 147 e unha ecografía abdominal 111.
A continuación explícase a situación en cada área sanitaria.
Vigo
Máis demoras tanto no Chuvi como en Povisa. En Vigo hai 11.095 persoas agardando unha operación, máis que en calquera outra área sanitaria de Galicia. No Chuvi, unha operación tarda agora 75 días, nove máis que o ano pasado, mentres que en Povisa demórase 64 xornadas, seis menos que hai un ano. A caída da actividade vinculada ás restricións, á falta de camas polo coronavirus e á menor dispoñibilidade de persoal de enfermería explican que os datos vaian a peor. En consultas, creceu en nove mil o número de pacientes que agardan unha primeira cita (33.000 no Chuvi, o Sergas non divulga os datos de Povisa), pero o tempo de espera medio é o mesmo: 41 días.
A Coruña e Cee
Ampla pinza. Están pendentes de pasar polo quirófano 8.675 persoas e a espera media para iso é de 87,4 días, aínda que a pinza é moi ampla. Os enfermos de prioridade 1 tardan 16 días en ser operados e hai moita variación en función dos diferentes servizos: unha intervención dermatolóxica prográmase de media en 40 días, pero os pacientes non prioritarios en neurocirugía demóranse ata case 133. Os prazos son inferiores en primeiras consultas, 49,9 días de media para máis de 38.000 enfermos, e de novo ser visto polo neurocirurxián é o máis complicado: 182,9 días. No outro extremo atópanse disciplinas xeralmente urxentes, como radioterapia, que cita aos enfermos en 5,3 días, e oncoloxía, en 7,5.
Algo menos de tres meses, 84 días, demóranse en conxunto as probas radiolóxicas na demarcación herculina, onde hai 6.420 persoas agardando unha ecografía abdominal, algo que tarda en chegar 122 días. Con todo, as ecografías obstétricas só se demoran 1 día. Polas placas convencionais non urxentes agardan 33 días, e o período máis longo lévao a resonancia: 145 días. Moi diferente é a situación das probas de medicamento nuclear, con 2,8 días de espera media, e en posición diametralmente oposta están as endoscopias: 181 días. E no que ten que ver cos estudos, o máis custoso en tempo son as exploracións oftalmolóxicas: 132.
Ferrol
A espera media máis longa. A espera media para unha cirurxía sitúase en case 90 días, a máis elevada de Galicia, e para unha consulta, en 66,5 días, a terceira máis alta da comunidade. Desde o Sergas matizan non obstante que a demora media cirúrxica no caso dos pacientes que máis o necesitan, é dicir, en «prioridade 1», redúcese a 27,4 días, e no caso do que se atopan en «prioridade 2», a 72,8 días. Por especialidades, as listas de espera cirúrxicas máis longas rexístranse en uroloxía, cunha demora media de 173,5 días; traumatoloxía (99,8 días) e cirurxía xeral e dixestiva (73,7). En canto ás consultas, as que presentan un maior tempo medio de espera na área de Ferrol son as de anestesioloxía e reanimación (120,8 días), oftalmoloxía (109,7) e endocrinoloxía (84,3).
Pontevedra e O Salnés
O maior atraso, en traumatoloxía. A área sanitaria de Pontevedra e O Salnés pechou o 2021 cunha demora media para operarse de 62 días. A metade de ano era de 71,7. A situación mellorou grazas ao plan de recuperación da actividade asistencial impulsado polo Sergas. Por hospitais, nos dous do CHOP foi de 67,2 e no comarcal do Salnés de 35,3. Por servizos, traumatoloxía do CHOP segue sendo a especialidade con máis atraso para someterse a unha intervención, con 97,7 xornadas. Claro que en xuño do 2021 era aínda peor, acadando os 103 días. No caso das operacións de prioridade 1, o atraso é de 11,5 días, sendo de 12,3 no CHOP e de 6,8 no Salnés. Respecto ás probas diagnósticas, radioloxía é o servizo onde máis hai que agardar, con 74,1 días no conxunto da área. Por hospitais e probas, no CHOP os cidadáns teñen que agardar 32,7 días por un TAC, 19,9 por unha endoscopia e 18,7 por unha resonancia magnética. No Salnés aínda son peores debido a que o servizo tivo só á metade dos seus 6 médicos durante o 2021. Alí agarda 48 días para un TAC, 36,7 para unha resonancia e 29,6 por unha endoscopia.
Ourense
Un aumento discreto. O tempo medio de espera para unha cirurxía é de 79,7 días; aínda que ese prazo redúcese ata os 17,8 no caso das operacións consideradas de prioridade 1. Supón dous días máis respecto ás esperas que tiñan que afrontar os pacientes no primeiro semestre do 2021. Ao detalle, os pacientes do hospital de Valdeorras son os que menos agardan para operarse: 29,8 días. Case 10 días máis teñen que agardar os que entran en quirófano en Verín; mentres que no CHUO a demora sitúase en 84,6. «A pesar de que 2021 foi un ano pandémico con alta intensidade de ingresos, e non que a loita contra a pandemia volveu a consumir recursos humanos e materiais, na área sanitaria contívose ou crecemento dá lista de espera cirúrxica, aumentando apenas 2 días desde ou 30 de xuño. Máis importante ainda é destacar ou control dá demanda de prioridade 1, ou preferente, en 17,8 días, lonxe dous 30 que establece ou Sergas como límites de referencia para vos pacientes con patoloxía cirúrxica preferente», valoran desde a xerencia que lidera Félix Rubial. Entende tamén que a demanda subiu no segundo semestre do ano despois do parón que supuxo a irrupción da pandemia do coronavirus. «Afectou máis intensamente do que sería desexable á lista de espera, ao recoller non só a deste ano senón tamén a de 2020», di. As citas en consulta no comarcal de Verín demóranse apenas 29,6 días, mentres que no de Valdeorras dispáranse ata os 106,6. No CHUO, a demora está nos setenta días. E a situación é tamén moi dispar entre servizos. En oncoloxía non hai lista de espera, mentres que para ir a rehabilitación os pacientes teñen que agardar ata 123 días e 96 para ir ao traumatólogo.
Santiago e Barbanza
Marca desde que hai rexistros. Finalizou o ano 2021 con 8.027 operacións e 23.455 primeiras consultas pendentes de realizar. O tempo medio de espera para pasar por quirófano situábase en 84,3 días para unha intervención cirúrxica e de 44,8 días para unha primeira cita. A maior parte desta actividade pendente correspondía ao Complexo Hospitalario Universitario de Santiago (CHUS), que ten ademais as especialidades máis complexas. Así, en Santiago estaban pendentes de atender 7.337 intervencións cirúrxicas, que é a cifra maior desde que empezaron a facilitarse datos de forma periódica, en xuño do 2005. A maior presión asistencial en cirurxía tíñana as especialidades de traumatoloxía (2.196 pacientes pendentes de operar), oftalmoloxía (1.515) e cirurxía xeral e dixestiva (1.325); e a maior demora para pasar por quirófano era a dos servizos de neurocirugía (141,3 días), pediátrica (136,3) e maxilofacial (129,5). Para unha primeira consulta, a maior espera en Santiago era en oftalmoloxía (66 días) e traumatoloxía (48,5), que son tamén as especialidades con maior volume de actividade pendente de atender, 5.774 e 5.145 citas, respectivamente. No hospital de Ribeira, ademais destas dúas especialidades, destaca a de rehabilitación. A sanidade pública de Santiago e Barbanza tiña así mesmo case 12.000 probas diagnósticas pendentes de realizar.
Lugo e Monforte
Demoras en rehabilitación. Os veciños do distrito sanitario de Lugo que necesitan pasar por primeira vez pola consulta do servizo de rehabilitación agardan unha media de 135 días antes de que os vexa o médico, segundo os datos do segundo semestre do 2020. É un tempo de demora moi superior á media galega, que nese mesmo período estaba en 78,7 días. A cifra resulta rechamante tamén porque un ano antes a situación nesa especialidade era moi distinta. Ao final do segundo semestre do 2020, a espera media para ser atendido por primeira vez nunha consulta de rehabilitación era de 28,7 días. Rehabilitación é tamén unha das especialidades do hospital Lucus Augusti (HULA) que o pasado 31 de decembro tiña máis pacientes en espera para a súa primeira consulta. Había 2.383, unha cantidade superada só por oftalmoloxía, con 3.159 pacientes e 75,5 días de espera media; e por traumatoloxía, 2.658 persoas e 59,1 días.
En canto á lista de espera cirúrxica, a demora media para operarse o distrito de Lugo é de 58,5 días, o que supón 25 menos que un ano antes. As esperas máis longas son para os pacientes de neurocirugía, que tardan unha media de 112 días para pasar por quirófano.
E polo que respecta ás probas diagnósticas, en Lugo a espera media en radioloxía é de case 99 días, 15 por amais da media galega. A proba máis lenta é a ecografía musculoesquelética, un tempo medio de espera de 145 días.
No hospital de Monforte ten unhas das listas de espera máis curtas de toda a rede pública galega, tanto en cirurxía como en consultas externas. Iso si, neste distrito sanitario as esperas eran maiores a finais do ano pasado que nas mesmas datas do 2020. A media en cirurxía pasou de 32 días na finais do 2020 a 42 no 2021. A espera máis prolongada para pasar por quirófano en Monforte é a de Otorrinolaringoloxía, que é de case 50 días, 27 máis que un ano antes. En canto a consultas externas, em maior atasco está en oftalmoloxía, con 46,4 días de espera media (16 máis que un ano antes). Ao 31 de decembro, o hospital de Monforte tiña a 1.029 persoas en espera para pasar polo oftalmólogo por primeira vez, cando na mesma data do 2020 eran 689. Os pacientes desta lista de espera representan o 27% dos 3.714 que tiña nese momento este centro sanitario.
Con información de Ángel Paniagua, J. Gómez, B. Antón, Rosas D. Seoane, Cristina Barral, María Cobas e Carlos Cortés