Érica Esmorís e Andrea Maceiras, dez anos de amizade grazas a un premio literario: «Non somos rivais, somos confidentes en todo»
FUGAS
No 2015 estas dúas coruñesas gañaron o Merlín e o Jules Verne. Un frechazo foi o inicio dunha amizade sen rivalidade. Este 2025, volveron recoller os galardóns que outorga Xerais. Maxia? Non só... Falamos con elas de vida e literatura. Sen veos
13 jun 2025 . Actualizado a las 15:47 h.Dúas mulleres e, por destino, unha illa pequena pero altamente literaria que alcanzar en barco. A autora de Nena e o mar e a autora de Europa Express coñecéronse sucando a ría de Vigo rumbo a San Simón. Naquel barco, hai dez anos, ían o editor Manuel Bragado, Héctor Cajaraville, Andrea Maceiras e o seu mozo, entre outras persoas. «Eu non coñecía a ninguén dos que ían no barco. Non sei por que, pensei que Andrea e o seu mozo eran os fillos de Bragado», conta sorrindo Érica Esmorís (A Coruña, 1977), premio Merlín 2015 por Nena e o mar, e premio Merlín 2025 con Erin e o lobo, que se editará en outono. «A Andrea pásalle coma a min, que parecemos máis novas do que somos...», explica a autora que gañou o corazón do público miúdo con O poder de Amabel (Sushi Books), que deu pé a unha obra teatral.
Hoxe vai celebrar cun xantar con Andrea Maceiras (A Coruña, 1987), premio Jules Verne 2015 por Europa Express, Merlín 2020 con A folla azul e Jules Verne 2025 por O corvo sobre a neve, ter revalidado xuntas, esta primavera, aquela primeira coincidencia como galardoadas nos premios infantil e xuvenil de Xerais.
Quedamos no Galgo Azul, un lugar de «libros, grolos e moito máis» na zona da Agra do Orzán, por onde hai máis de setenta anos algunhas nais e avoas ían levar as vacas. «Aquel día que nos coñecemos na barca, cando ela me dixo: "Ti quen es, a filla de Bragado?", pensei: "Que rapaza tan simpática!"...», di Andrea, que admite que non lle caeu mal a suposición, pois Bragado foi a persoa que a axudou a encaixar e medrar na literatura xuvenil. E así, na ría, comezou a escribirse, con vida e letras, unha década prodixiosa de amizade. Anoxar non se anoxaron unha soa vez neste decenio de éxitos compartidos, á par.
—Se buscas Érica Esmorís en Google, sae «veterinaria». Hai síndrome da impostora? Custa presentarse como escritora?
Érica. Eu como veterinaria exercín dous anos! Non me importa... É unha carreira dura da que me sinto orgullosa.
—Pero vos sodes escritoras...
Érica. Si. Pero dáme vengonza dicirlle a alguén: «Son escritora». Digo: «Eu escribo».
Andrea. Para min, é algo que vai tan ligado á miña maneira de ver a vida... Eu empecei a publicar con vinte anos. Toda a miña traxectoria orienteina cara a literatura, a miña tese... Penso que o de dicir: «Son escritora» me parece ben.
Érica. Vou a dicilo máis.
—Hoxe ser escritor ou escritora non impón tanto como hai décadas. Estades máis preto da xente, ides xunta aos lectores.
Érica. Ir aos coles, por exemplo, como as presentacións, é parte do traballo dun autor de literatura infantil e xuvenil.
Andrea. Hai unha parte do ano que é iso, estar en contacto coa xente, moverse. E hai outra parte do ano na que podes dedicarte á escrita en soidade.
—Este tempo de soidade, ese «cuarto propio», é imprescindible na escrita?
Érica e Andrea. Totalmente.
Érica. Eu non podo nin escoitar o acordeón de Matthew [alude á súa parella] nin á miña filla, nin os gatos! Prefiro escribir cando na casa non hai ninguén.
Andrea. Agora hai máis contacto co lectorado e iso ten unha parte moi positiva, pero os tempos da escrita quedan moi diluídos. A escrita require moito do interior.
—Foi o voso un amor a primeira vista?
Érica. Cando a oín falar nos Xerais hai dez anos, abrín os ollos como petos, quedei admirada. Pensei: «Esta rapaza tan nova, guapa e talentosa, que ben fala!». Foi admiración á primeira vista.
Andrea. O que me gustou a min foi vela tan natural, como ela é, nun mundo no que ás veces hai seriedade... Érica brillaba. Era unha luz fresquísima.
Érica. Ela fixo deberes, eu fixen deberes. Ela leu libros meu, eu dela... E non sei cando volvemos quedar despois daquela primeira vez.
—Pero a vosa amizade non vai só de libros, hai outros temas máis persoais...
Érica. Escribir é algo bastante solitario, pero estas conversas nosas rompen esa soidade. As dúas falamos do mesmo, do proceso creativo, dos mesmos concursos, do traballo nos coles. Digamos que é un traballo en equipo, pero cada unha ten un «cuarto propio».
Andrea. Sempre nos acompañamos. As novelas son o de menos (ri).
Érica. A ver, é certo que os libros ocupan o 50 % das nosas conversas, pero porque é algo que nos gusta, que nos dá a vida.
—Como foi gañar de novo xuntas os premios de Xerais dez anos despois da primeira vez?
Andrea. Eu sabía que ela se ía presentar. Sempre nos contamos estas cousas. Somos lectoras cero a unha da outra. E confidentes en todo.
Érica. O persoal en nós ten moito peso...
«Ter unha persoa coa que falar así é tamén a orixe da creación. As ilusións da literatura moitas veces son ilusións compartidas, non só persoais»
Andrea. E é moi complicado encontrar alguén, coa túa sensibilidade, con quen falar dos procesos creativos, de todo, de todo o que hai detrás da escrita. Hai dúbidas, momentos, ideas e tramas coas que non sabes que facer.
Érica. E entre nós hai asesoramento.
Andrea. Porque é moi importante ter alguén con quen conversar. A min foi Érica a que me dixo: «Voume presentar aos Xerais deste ano, por que non te presentas ti? Ter unha persoa coa que falar así é tamén a orixe da creación. As ilusións da literatura moitas veces son ilusións compartidas, non só persoais.
—Non hai moito ego na literatura?
Érica. Depende da personalidade, non do oficio. Podes ser escritor e egocéntrico, ou ser egocéntrico e ser profesor...
—Pero hai vicios típicos no oficio e males endémicos no sistema literario galego?
Érica. Hai, pero tamén hai xente moi boa. Pesa máis a xente boa que a egocéntrica.
Andrea. Movémonos en literatura infantil e xuvenil, que é unha parte especial en todos os sistemas literarios, non só no galego.
Érica. Igual os escritores para público adulto pensan en sacar «a gran novela». Nós vivimos pensando ideas divertidas.
Andrea. A literatura infantil e xuvenil é máis libre en todo. Os que nos dedicamos a ela somos moito máis libres, e isto é algo que nos fai compartir doutra maneira todo o que somos e o que facemos.
Érica. Pasa en Galicia e fóra. Somos todos unha banda, unha banda divertida.
Andrea. Xa está superado o de «xénero menor», pero aínda hai quen me pregunta: «Cando vas dar o salto á literatura adulta?».
—Como se fai para gustar e convencer aos nenos e mozos, non aos pais? Para que a aventura non sucumba a un ditame?
Andrea. Ás veces parece que se esquece que a literatura naceu para ser desfrutada. E iso é esencial.
Érica. A ensinanza nunca pode estar por enriba de que o neno ou a nena o pase ben co libro, de que se ría, de que ame a literatura.
—É máis doado triunfar no mercado español que medrar no galego?
Andrea. O que é difícil é saír de Galicia para o mercado español. Eu non saín ata gañar o Premio Lazarillo, que é nacional. E non son a única...
Érica. Eu saín por gañar o Premio Ciudad de Málaga de Anaya, con Patio de luces.
Andrea. É unha cuestión económica. É complicadísimo vivir da literatura. Ter boas vendas en galego está moi ben, pero con iso non chega. Necesitamos traducir, e se para iso necesitamos concursar en premios nacionais... É complicado encontrar unha boa axencia literaria, que propicia esas traducións. Ningunha das dúas temos axencia literaria. Pero tamén o feito de que haxa unha serie de autores que gañan premios nacionais fala moi ben do que temos aquí.
—Rivais literarias, e no entanto amigas?
Érica. Rivais?... Nós nunca nos enfadamos.
Andrea. E temos a confianza de facérmonos críticas sinceras. As críticas que me fai ela son das que máis valoro.
Érica. E ela dáme forza, dime: «Déixaa unha tempada e verás...». E ten razón.
Andrea. Non hai rivalidade.
Érica. A primeira persoa á que chamo para compartir a noticia dun premio é ela.
Así foi desta volta nos Xerais, pouco despois de que Érica lle escribise a Andrea un wasap para contarlle que gañara o Merlín 2025, Andrea multiplicaba a alegría por dúas, pois recibía a chamada que lle ía anunciar que lograra o Jules Vernes.
Andrea. Xusto estaba eu dicíndolle: «Alégrome moito!» cando recibín a chamada... Cando é bonito, tende a xerar cousas bonitas. Non, non somos rivais. Ao revés. Os premios son algo valioso, garantízannos ter esta entrevista hoxe, unha visibilidade. A nivel de difusión son importantísimos, pero hai que entender que un premio é algo subxectivo, que ten que ver un pouco coa sorte. O premio non é unha carreira nin garante unha carreira a longo prazo. É unha parte do camiño, e permite ter tempo para escribir porque non hai que andar buscando tanto recurso económico.
Érica. E o libro que gaña un premio sae moito antes... O que se agradece. Pode publicarse nuns dous meses, e se non poden ser dous anos.
Dez anos despois de comezar nun barco cara a unha illa, esta amizade merece premio extra. O conto non vai rematar.