Faia: «Reivindicar ou vínculo dás abrandases coa nosa intimidade é un acto político»

A maternidade é un asunto recorrente na creación musical. Pero poucas veces foi tratado como o fai Faia en Alvela, o seu novo disco. Con igual dose de crueza e de sentimento, de rabia e de amor. Faia afástase da idealización da experiencia da maternidade para falar tamén da memoria do corpo e as violencias que o atravesan. Para reivindicar o máis íntimo, o desexo e o pracer. E faino revisitando arrolos, romances e cantigas tradicionais rescatados de arquivos sonoros, entre eles o familiar. Un corpo melódico que Faia deconstrúe en dez cortes cun poder inmersivo absoluto e unha fascinante capacidade de magnetismo, cuestións ás que non é allea a inestimable achega de Hevi na produción.

—Cal era a mensaxe central que querías expoñer con «Alvela»?

—O disco parte dun traballo de investigación arredor do cancioneiro tradicional máis vinculado ao ámbito da intimidade e do fogar. A miña experiencia da maternidade, hai tres anos e medio, deume moita información sobre esa cuestión e fíxome ver as cousas dende outra perspectiva.

—Poderías ter feito este disco sen ser nai?

—Non. O disco está totalmente atravesado por esa experiencia. Coas cousas fermosas e as non tan fermosas que conleva.

—No álbum inclúes varios arrolos. Que importancia teñen esas pezas no global da nosa música tradicional?

—Moitísima. O que pasa é que tanto os arrolos como os xogos infantís foron considerados como un xénero menor e non se investigaron tanto. Sempre se priorizaron outro tipo de músicas máis sociais. Creo que dende unha perspectiva feminista, as mulleres debemos dar luz a esas músicas consideradas de segunda, pero que para nada o son. Teñen moitísima profundidade. De feito, moitas das melodías de arrolo son as melodías máis antigas que conservamos.

—Ata que punto serán transcendentes que adoitan ser as primeiras melodías que escoitamos na nosa vida.

—Exactamente. Son melodías como moi mántricas, que semellan simples pero, á vez, son moi complexas. No caso dos arrolos da tradición galega, teñen un carácter moi melancólico, mesmo triste. Durante moito tempo, os arrolos foron as únicas pezas que as mulleres podían cantar en soidade. Así que aproveitan ese intre de intimidade entre a muller e o neno para falar das penurias, das queixas e dos dramas das nais. Iso pareceume moi revelador.

—Na túa experiencia persoal chegas a falar da «violencia» no momento do parto.

—Si. E oxalá fose o meu un caso illado. Pero non. A violencia obstétrica é algo que está tan sistematizado e integrado na praxe médica que parece que non pasa nada.

—Tamén falas da maternidade dende o punto de vista da culpa e da dor. Non todo son hormonas da felicidade.

—Todo non, pero si que hai moitas hormonas da felicidade. O corpo é moi sabio.

—É este un disco que sanda?

—Non é sandador do trauma, porque eu non considero que esa sexa a función da arte, pero o feito de que sexa un disco combativo e político, si que me sanda en certa medida. Non vou queimar un contedor para acalar esta rabia, pero vou facer un disco un pouco punki.

—Nun tempo de exposición pública e voyeurismo, ti reivindicas o máis íntimo.

—Si, creo que é necesario. Estamos pasados de rosca co tema da imaxe de cara a fóra. Conste que sacar un disco, ao final, non deixa de colocarte un pouco no escaparate, pero si que me parece importante mirarse para dentro e darlle importancia ao íntimo. Creo que é esa intimidade e esa individualidade as que fan que se mova o mundo. No caso das mulleres, sempre se intentou desvincularnos da nosa intimidade, do contacto co corpo, coa sexualidade, coas cousas bonitas e pracenteiras. Por iso penso que reivindicar iso tamén é un acto político.

—Como aborda a túa voz estas cancións?

—Hai moito traballo de exploración da voz neste disco. Ese subtexto que eu fixen, ligado á miña experiencia persoal co momento de parir e coa maternidade, fíxome colocarme en lugares da memoria e volver a determinadas sensacións. Foi interesante abordar o traballo da miña voz dende esa perspectiva de case de volver vivenciar certas cousas e cantar dende aí.

—Cantas cantigas e romances, pero non impostas a voz das cantareiras.

—Non. Eu levo as cantigas ao meu terreo. Pero tamén hai moitas mulleres no arquivo que cantan dende este lugar da intimidade.

—Por veces da a sensación de que che interesa máis o proceso e a experimentación que o resultado final?

—Totalmente. Iso para min é unha constante no traballo co Hevi. Propuxémonos o proceso creativo máis como un xogo ou un descubrimento que como algo acabado. Traballamos moito previamente a nivel de concepto e filosofía.

—Cres que ese concepto e esa filosofía son percibidos por quen escoita o disco?

—Agardo que si. A min o concepto e o que máis me interesa que se transmita. Pero tampouco quixen facer algo moi evidente, que fose un panfleto. Ainda así, penso que a pouco que alguén remova nestas cancións por dentro, seguro que atopará a clave do que quero transmitir. Máis que ao mellor que escoite un tema e diga «que bonito!».

—Dis que os arquivos sonoros son unha peza fundamental para entender o concepto e a sonoridade deste disco. Por que?

—Porque do arquivo saco practicamente toda a información de melodías e de letras e porque para min é a fonte de inspiración máxima. Gústame a súa materialidade e traballar con el case a nivel plástico. Como se se tratase dun colaxe: curta aquí, pega alá...

—Aínda queda moito por recoller ou o que hai que facer é sacarlle proveito ao que xa está arquivado?

—As dúas cousas. Tampouco se trata de ateigar. Eu, por exemplo, non preciso un arquivo grande para traballar. A min, o meu arquivo familiar, que son tres gravacións, deume para este disco, para o anterior e darame para o seguinte. O que si que hai é que afondar no arquivo, porque aí hai un patrimonio moi valioso e moi profundo. Con moitas capas. O arquivo non é só o que estás escoitando. É a persoa que está cantando, é onde aprendeu iso, é de onde ven a cantiga, é quen a recolle, é o ambiente... Son tantas cousas que ben merece achegarse a el con tranquilidade.

—Como levas a «bipolaridade» de compartir un proxecto tan íntimo como este teu persoal coa expansividade de De Vacas?

—Estupendamente. Dalgún xeito inexplicable, conéctase unha cousa coa outra. Esa superficialidade, entre aspas, das Vacas en realidade non é tal. É un proxecto superpolítico e superfeminista. Para min esas son as claves de por que facer música. E iso está asentado nos dous proxectos. Despois, a forma que colla en cada un deles, xa é outro tema. Pero o compromiso político, co feminismo e coa lingua están nos dous. Ese é o fío condutor.

—Como ves, dende esa dobre perspectiva, a escena galega neste momento?

—Véxoa ben, porque vexo moita xente facendo moita música en galego e iso paréceme marabilloso. Agora o que fai falta é que as institucións e as estruturas estean á altura das propostas artísticas. Fai falta que eses axentes intermedios que hai entre o público e os artistas se poñan as pilas. Que nos dean a posibilidade de crear con certa tranquilidade e que lle dean a opción ao público de escoitar de todo. Porque o público, que a veces tendemos a sobreestimalo, case sempre vai por diante.

—Ao final, un disco non deixa de ser unha mercadoría comercial. A onde queres chegar con este disco nese sentido?

—Iso será algo que se vaia abrindo pouco a pouco. Nun principio non tiña ningunha pretensión máis que a de facer o disco, pero unha vez que estás metida no sarao, tes que vendelos e tes que facer concertos, que a min é o que máis me gusta na vida. De feito necesito facer concertos xa porque se non vou tolear (ri).

—Como vas levar este disco ao directo?

—Con Bleuenn Le Friec e con Suelen Star. Arpa e cuarteto de cordas. Un luxo.

---

---