Carlos do Amor: «Nunha baldosa do Museo do Prado está o metro cadrado máis caro de Madrid»

Carlos do Amor volve pór na pista da emoción coA dama descoñecida, toda unha investigación detectivesca orixinada por un correo electrónico que recibiu este xornalista de TVE. Unha pista e un fío do que tirar: o retrato dunha muller que podería ser a esposa de Velázquez pintada por el mesmo. A partir desa realidade, Carlos do Amor penétrase nun misterio que o levou a viaxar a Barcelona, Sevilla, Nova York, e tratar con diferentes especialistas de arte para saber se Juana, a esposa de Diego Velázquez, é a muller do devandito cadro e se este, ademais, é obra do pintor.

—Despois de rematar o libro segues obsesionado con Juana?

—Sigo pensando que merece ser colgada nalgunha parede dalgún museo. Non che digo que pondo a firma de Velázquez, nin moito menos, pero si que sexa unha homenaxe ás obras anónimas que nunca mirará a xente.

—No libro expós como nos cambia a mirada da arte se unha obra está asinada por alguén coñecido ou non.

—Claro, totalmente. Cando a ti che din que un cadro é dun autor consagrado gústache máis, porque sabemos que ten un valor ou unha lenda. Se vas a unha feira de arte e non che gusta un cadro, pero cóntanche que é un Picasso, xa cambias e dis: Mira que ben!». Pasou con Caravaggio e o Ecce Homo, que foi poxado por 1.500 euros ata que alguén se puxo a traballar e logrou que se autenticase como un Caravaggio. O que antes era un cadro xeitoso pasou a ser unha mestría do claroscuro.

—No teu libro revelas moito de Velázquez. Que é o que máis te sorprendeu del?

—O pouco que o coñecemos. Coñecemos a súa obra, sabemos citar As meninas rapidamente ou As hilanderas, pero non sabemos nada del. Sorprendeume o pouco que coñecemos a un mito da nosa cultura e o pouco épico que é. Era un tipo máis ben práctico, que quixo chegar a ser pintor da Corte e foino.

—Nótase que non che cae moi ben.

—Non me cae mal, pero non lle teño un cariño especial. Téñolle máis cariño a Juana e ao coleccionista.

—O avó de Velázquez era mariñeiro en Sanlúcar e o seu pai xastre. Podería ter outro destino moi distinto.

—O destino está aí. O seu pai empeñouse en mandalo a Sevilla cun tío cóengo e ao final os contactos fanche chegar a un lugar. Entrou nun taller, non o trataron moi ben e aí podía renunciar ou abandonar definitivamente, pero coñeceu ao mestre Pacheco, o seu futuro sogro, e formouse con el. O seu destino cambia outra vez. Podiamos non ter As meninas no Prado se el se houbese rebotado porque o trataron moi mal no primeiro taller.

—O teu destino tamén o cambiou unha profesora de arte?

—Bo, ela sementou. O meu amor á arte arrincou aí e logo o de contar historias non sei moi ben de onde me vén.

—Ela tombábavos no chan para ver as obras de arte!

—Si, si. Ela ensinábanos así no instituto, a un nivel de detalle que era moi atraente, sobre todo para un mozo desa idade. Facíanos levantar a cabeza e mirar a lousa ou mirar as diapositivas, e iso hai que valoralo. Abría o noso interese, dicíanos: «Este cadro tedes que velo así desde abaixo». Ou explicábanos o David de Miguel Ángel e dicíanos: «Mirade como está esculpido, mirade os testículos desde abaixo...». Iso non se te esquece.

—Tanto sementou que case formas parte do persoal do Museo do Prado [risos]. Que recoméndasnos ver?

—Ja, ja, ja, si, xa son un máis con todas as informacións que fago desde alí. Eu recomendo que se vaia con calma, que non se queira ver o museo enteiro. Creo que o mellor é que te vaias á galería central, póñaste na baldosa que comunica coa sala dAs meninas, pero xusto nesa baldosa e fagas un xiro de 360 graos. Para ao carón verás As meninas, noutro Goya, Tiziano... Eu bauticeino como o metro cadrado máis caro de Madrid.

—Que sabemos de Juana, a muller de Velázquez? Se nacese home sería un pintor destacado?

—É posible, porque ela se crío así, no taller do seu pai. Cónstanos que pasaba moito tempo alí e que pintaba, pero non asinou, como tantas e tantas mulleres. Quizais esta obra que investigamos no libro sexa un autorretrato, e pintouno ela reutilizando un lenzo, porque debaixo hai unha radiografía... Juana é unha máis na lista das mulleres esquecidas das que nunca imos saber nada.

—Retratas no libro ao sogro, a Pacheco; a Juan, o irmán de Velázquez e todos quedan minimizados.

—O seu sogro queríao moito, fala moi ben del, está documentado, pero era peor pintor e a súa figura quedou opacada. Juana rematou opacada, o seu irmán tamén, o seu xenro igual... Todos os pintores da Corte... Velázquez era como o sol que todo o queima. Eu creo que cando hai alguén que resalta moitísimo é unha faena se te dedicas ao mesmo. Facendo un símil co fútbol, é moi complicado triunfar se che tocou a época de Messi ou Maradona.

—O teu libro é unha investigación detectivesca, e o lector, a medida que vas contando, vai comparando as bocas que pintou Velázquez, os colares de perlas que retrata, queremos descubrir se Juana é a protagonista da obra. Éo?

—Hai unha especialista que me conta que para ela é a filla de Velázquez e que o cadro sería un agasallo de vodas. Polo xeito de pintar debía de ser máis do 1630 e non de 1613, como me di o coleccionista a min. Claro que ao coleccionista lle dá igual que sexa un Velázquez, o seu fin é que sexa a noiva de Velázquez. De feito, pensei nese título para o libro, logo cambieino por Unha dama descoñecida.

—Un retrato feito cando eran noivos?

—Si, un retrato feito no taller, como un xogo, unha práctica, cando eran noivos.

—O teu cadro preferido de Velázquez?

—Gústame o retrato do papa Inocencio X, porque non é dun pintor da Corte, é dun artista libre. Na súa etapa en Roma Velázquez pintou cadros que nos deixan pampos.

—Agora mesmo a túa teoría sobre o retrato cal é?

—A miña teoría é que é un cadro do século XVII moi bo. Pero creo que Velázquez tivo que pintar á súa noiva no algún momento, porque se es pintor, pedresas o que tes preto. Non pode ser que desde neno teñas noiva e non a pintes, tívoo que facer en máis dunha ocasión. Oxalá algún día apareza algún retrato. Eu o que sei é que o retrato do libro é un bo cadro que debe ser mirado, sexa de Velázquez ou non, e que o lector saque as súas conclusións.

---

---