Desde fai moitos, moitísimos anos, son un gran afeccionado a ler de madrugada, cando o silencio da noite permítelle a un habitar decididamente os libros. Seguro que a bastantes de vostedes pásalles o mesmo. Cervantes —a quen non me cabe nin a máis mínima dúbida de que lle ocorría outro tanto, posto que chegou a confesar que a súa paixón pola lectura facía que se sentise atraído ata polos papeis que atopaba pola rúa— atribúelle tamén esa afección, como vuesas mercés ben saben, a don Quixote, de quen di que lía a noite enteira naquel lugar da Mancha de cuxo nome non quería (non acababa de )acordarse. E estou totalmente convencido de que el mesmo, máis de mil veces, estivo a ler, á luz dunha vela, ata que saíu o sol e cantou o galo.
O caso —e a iso vou— é que quen lemos de madrugada non somos capaces, demasiado a miúdo, de interromper a lectura a unha hora prudente, coas consecuencias que iso adoita ter (lembren aquilo de que quen perde a noite, perde o día). A min, sen ir máis lonxe, volveu a sucederme iso hoxe mesmo. E cóntolles: púxenme a ler o novo libro de Luis García Jambrina, que leva por título O primeiro caso de Unamuno, e despois xa non era capaz de pechalo: pouco me faltou a min tamén para que, como a Alonso Quijano, co libro diante fixéselleme de día. Lin todas as obras de ficción de Luis. E todas elas (O manuscrito de pedra, O manuscrito de neve, En terra de lobos...) con verdadeiro deleite. Pero podo asegurarlles que esta nova novela súa voa, mesmo, máis alto que as anteriores. ¡Que xa é dicir...!
Non se cantos anos fai xa que García Jambrina e eu somos amigos. E dáse a circunstancia, ademais, de que a súa amizade sempre é para min unha porta aberta ao recordo de Carlos, do gran Carlos Casares, que foi unha parte esencial, ata o final da súa vida, dos Encontros de Verines: dos Encontros de Críticos e Escritores das Letras Españolas, que Luis dirixe.
Nacido en Zamora no ano 1960, Luis compaxina a creación literaria co seu labor docente na Universidade de Salamanca, onde é profesor de Literatura Española. E a el ocórrelle o mesmo que lle ocorreu, no seu tempo, a Torrente Ballester: que Salamanca xa é, para a eternidade, parte del, do mesmo xeito que el é, hoxe e para sempre, unha parte esencial de Salamanca, esa marabillosa cidade que en boa medida está feita de pedra (¡e de que fermosa pedra, unha pedra bellísima...!), pero que, sobre todo, naceu das palabras e os libros.
No primeiro caso de Unamuno (non, non se preocupen: non lles vou a desvelar o que na novela ocorre) hai unha trama policíaca desas das que son tan devoto.
Alí esta a España de comezos do pasado século. Está a dura vida dos campos casteláns. Está, maxistralmente recreada, a Salamanca de cátedras, faladoiros e casino. Está a dura vida das vilas de aquel tempo, tan infestados de inxustizas. Están as envexas, os odios e os rancores dunha sociedade en conflito. E está o mesmísimo Unamuno, por suposto, que se pon a investigar un crime.
Cando me decidín a interromper a lectura era de noite aínda, si. Só se escoitaba, detrás da fiestra, o correr da auga do río Cádavo. Pareceume ver á nosa amiga Dona Garza no alto do tellado do antigo muíño, pero quen sabe. Quizais aquela silueta que se asomaba entre sombras non fose a súa, senón a dalgún espírito do aire, de brancas ás, ao que tamén lle gustan o canto da auga do río e os libros.