O refugallo de restos de foguetes e satélites é unha das grandes cuestións por resolver na ciencia e economía do espazo
31 mares 2024 . Actualizado ás 18:49 h.Non foi un mísil, senón a «reentrada dun obxecto artificial na órbita terrestre». Así o declarou o sábado pola noite a Rede de Investigación de Bólidos e Meteoritos (SPMN) do Consello Superior de Investigacións Científicas (CSIC), e empezou a disipar a incerteza. Horas máis tarde, xa o domingo, as Forzas Aéreas de Alemaña remataron de aclarar o misterio. Identificaron o bólido que sobrevoou o leste de España como un satélite StarLink, da compaña SpaceX, fundada polo magnate Elon Musk.
O obxecto viña desde Francia e caeu ao mar. As primeiras conxecturas, que deixaban aberta a posibilidade de que fose un mísil, provocaron inquietude entre a poboación, pero o astrofísico do CSIC Josep Maria Trigo descartou a hipótese. «As reentradas de satélites ou restos de foguetes espaciais son cada vez máis frecuentes», apuntou. Explicou que medicións máis precisas «da velocidade do obxecto durante a ablación na atmosfera» permitirían ao seu equipo dilucidar a súa natureza concreta e se tratábase «dun bólido rozador máis inusual».
«Segundo o noso Centro de Coñecemento da Situación Espacial, trátase da reentrada dun satélite StarLink», fixo saber a conta oficial das forzas alemás en X. Denominado polo CSIC como SPMN290324ART, o artefacto sobrevoou o venres sobre as once da noite Cataluña, o Mar Balear e a Comunidade Valenciana. Ata que caeu ao mar, foi gravado e fotografado por numerosos afeccionados á astronomía.
O rango de observación de o bólido foi Aragón, Cataluña, Comunidade de Madrid, Comunitat Valenciana, Euskadi, A Rioxa e Navarra, segundo indicou o CSIC na súa páxina web.
Que son as pezas de lixo espacial como o bólido que sobrevoou España?
Millóns de restos de foguetes e satélites móvense a gran velocidade na órbita terrestre baixa, e o seu refugallo é unha das grandes cuestións por resolver na ciencia e economía do espazo.
O fenómeno que se puido ver o venres pola noite no leste de España é bastante común. O ano pasado por estas mesmas datas varios observadores de Sacramento, en California, quedaron hipnotizados por unhas raias de luz que iluminaron de súpeto o ceo nocturno, e que pouco despois se soubo que eran restos llameantes de equipos de comunicacións retirados da Estación Espacial Internacional dous anos antes, no 2020.
Millóns de obxectos de refugallos espaciais
A órbita terrestre baixa (OTB) é todo un depósito de lixo espacial, a maior parte dela procedente de obxectos xerados polo ser humano, como anacos de naves espaciais, pequenas motas de pintura dunha nave espacial, partes de foguetes, satélites que xa non funcionan ou explosións de obxectos en órbita que voan polo espazo a gran velocidade.
Segundo os últimos datos da Axencia Europea do Espazo (ESA) ao redor da Terra hai uns 35.150 refugallos catalogados, con 11.500 toneladas totais de peso, procedentes de 640 rupturas, explosións, colisións ou sucesos anómalos que provocaron o seu fragmentación.
Fontes da ESA indican, no entanto, que «non todo o lixo espacial está rastrexada e catalogada»: as súas estimacións apuntan á presenza de máis de 131 millóns de obxectos de refugallos espaciais de entre 1 milímetro e 10 centímetros sen utilidade orbitando a unha media de 36.000 quilómetros por hora ao redor da Terra.
A maior parte dos restos de lixo espacial móvense moi rápido e pode acadar velocidades de case 29.000 quilómetros por hora, case sete veces máis rápido que unha bala.
Riscos
Debido á velocidade e ao volume do lixo na OTB, os expertos no tema coinciden en que a chatarra espacial supón un risco para a seguridade das persoas e os bens no espazo e na Terra.
O catedrático da Universidade de Málaga José Luis Torres, que coordinou xunto á profesora Anelí Bongers un proxecto sobre Economía do Espazo, alerta destes riscos: «Calquera anaco maior dun centímetro é potencialmente letal en caso de colisión con satélites operativos» dos que actualmente hai uns 6.000 en órbita.
O investigador Hugh Lewis, experto en lixo espacial da Universidade de Southampton (Inglaterra), calculou que o problema da chatarra espacial «hase subestimado» e que a cantidade de lixo en órbita podería multiplicarse por 50 de aquí a 2100 en base ás operacións previstas.
Un problema falto de regulación
Ao non contar cunha regulación expresa, máis aló dun tratado internacional das Nacións Unidas de non obrigado cumprimento, «o lixo espacial un exemplo do que se denomina fallo de mercado, porque, ao non existir dereitos de propiedade ninguén o xestiona», indica Torres.
A atmosfera é un aliado útil para eliminar o lixo espacial, xa que por baixo dos 480 quilómetros sobre a superficie, a maioría dos obxectos se desintegran de forma natural na espesa atmosfera inferior e quéimanse en menos de 10 anos.
Con todo, por amais dos 100 quilómetros, onde a atmosfera é máis fina, ocorre o contrario e os refugallos pérdense no espazo.
Os investigadores expertos en lixo espacial coinciden en que «non é responsabilidade dun só país, senón de todos os países que navegan no espazo», e en que a súa xestión é tanto un reto internacional a resolver como unha oportunidade de preservar a contorna espacial para futuras misións de exploración.