Socialistas e republicanos descartan de momento unha alianza que vaia máis aló dos orzamentos da Generalitat
05 feb 2023 . Actualizado ás 17:28 h.Fai case catro anos, en maio do 2019, Pedro Sánchez e Oriol Junqueras déronse a man no Congreso. «Temos que falar», díxolle o líder de ERC ao presidente do Goberno. O republicano saíra brevemente de prisión para poder asistir á sesión constitutiva da XIII lexislatura.
Aí empezou publicamente o diálogo entre os socialistas e ERC, que a semana pasada pecharon o círculo cun acordo para aprobar os orzamentos da Generalitat. O acordo entre socialistas e republicanos consolídase, co horizonte a medio prazo dunha eventual nova investidura de Pedro Sánchez.
As dúas partes coinciden en que en Cataluña só é un acordo puntual e que non haberá tripartito, aínda que non pechan a porta do todo. Nestes catro anos, chegaron a pactos de todo tipo. Desde a elección de Sánchez, aos Orzamentos Xerais do Estado, pasando polos indultos ou a reforma do Código Penal.
Unha alianza que custou, pero que tamén chegou a Cataluña, o que consumou a ruptura da política de bloques: durante máis dunha década só había independentistas e constitucionalistas. ERC e Junts (e as súas siglas converxentes anteriores) gobernaron xuntos en Cataluña en diferentes fórmulas desde o 2012.
Pilotaron os anos duros do desafío independentista e dixeriron xuntos a longa aterraxe do «postprocés». A ruptura do bloque secesionista retransmitiuse por capítulos. A primeira división produciuse tras a declaración unilateral de independencia, en outubro 2017.
Uns (Junqueras, entre eles) decidiron asumir as consecuencias penais e outros (Puigdemont, entre eles) apostaron por fuxir e por tratar de manter a épica da confrontación. O expresidente é a día de hoxe o único que vive ancorado no pasado de outubro do 2017. Aínda ten capacidade de desestabilizar o taboleiro político catalán.
A segunda quebra, e profunda, foi cando ERC se negou a investir telemáticamente a Puigdemont, no 2018. Aínda así seguiron xuntos, case por inercia. ERC investiu a Torra (maio do 2018), pero xa era cuestión de tempo que o divorcio se consumase. Mentres tanto, o 1 de xuño do 2018, Mariano Rajoy deixou a presidencia do Goberno, como consecuencia dunha moción de censura, na que participaron, entre outros, ERC e o PDeCAT (en contra da opinión de Puigdemont).
Os republicanos aliábanse ao PSOE e o partido de Puigdemont rompía.
O último baile
Torra adiantou eleccións, porque a confianza entre socios estaba rota. Aínda se deron unha última oportunidade, tras as eleccións do 2021, gañadas polo PSC, por diante de ERC e nas que Junts quedou relegada á terceira posición.
A maioría absoluta de ERC, Junts e a CUP foi unha miraxe. Esquerra concluíu que a pugna pola hexemonía do soberanismo contra Junts é mellor librala cun goberno en solitario.
A saída de Junts do Govern rompeu o secesionismo e pechou unha etapa. Un exconsejero da Generalitat de ERC define así a situación actual. «O Procés (en maiúscula), entendido como unha marca» e que se puxo en marcha en 2012, da man de Mas e Junqueras, acabouse. O que non se rematou, di, é o proceso (en minúscula) de emancipación nacional de Cataluña, que só rematará cando os cataláns voten nun referendo.
Tras explorar a vía unilateral, que acabou como o rosario da aurora, con nove líderes en prisión e unha sociedade profundamente dividida, os republicanos apostan por un referendo acordado co Goberno. Sen présas.
Mentres acumulan forzas para negociar unha consulta, ábrese unha nova etapa para a política catalá, sen bloques, onde se fala máis do eixo dereita-esquerda que do eixo de identidade e na que o PSC asume un papel protagonista. ERC e o PSC acordaron os orzamentos cataláns. Primeiro pacto transversal desde o 2012. Aquel ano, o PP aínda sustentaba ao Govern de Mas .