La Voz publicou o 31 de decembro de 1900 un número que resumía a centuria que acababa
12 dic 2025 . Actualizado á 13:25 h.Ilustración que o 31 de decembro de 1900 celebraba a chegada do novo século.
Estaba o presidente ruso, Vladimir Putin, visitando o chinés, Xi Jinping, para lembrar con el o 70.º aniversario da rendición do Xapón na Segunda Guerra Mundial, que se celebrou cunha impresionante parada militar, cando, entre plan e plan dun e doutro para dominar o mundo, enredáronse a falar da posibilidade de vivir o menos 150 anos, grazas aos últimos avances médicos. Se temos en conta que Putin naceu en 1952 e Xi en 1953, ambos chegarían a ver o ano 2101. O cal significa que as súas vidas transcorrerían durante os séculos XX, XXI e un pelín do XXII. A outra posibilidade, real, de andar dando lata por aquí en tres séculos diferentes sería nacer no ano 2000 ou pouquiño antes e pasar dos 101 anos.
Á marxe de elucubracións ás que, paradoxalmente, non lles vemos ningún futuro, lembrade que o século XXI acabará o 31 de decembro do 2100 e o XXII comezará o 1 de xaneiro do 2101. Pola mesma regra aritmética, o próximo 1 de xaneiro do 2026 fará 125 anos que comezou este século XXI. E como o de saltar dun século ao seguinte ocorre de cando en cando, cabía agardar que La Voz do 31 de decembro de 1900 fose especial, como prometía a alegoría ilustrada da primeira páxina. Foi un luns, primeiro día da semana do último do ano: estraña incoincidencia. Este número tiña oito páxinas, o dobre do habitual, e seis estaban dedicadas ao século que acababa, pero oteando o porvir, como prometía o texto introdutorio, cos ollos de «distinguidos escritores».
«Ecos de festa despedirán en todas partes ao século que hoxe acaba, [...] de carácter eminentemente intelectual», dicía La Voz no preámbulo antes de dar paso ao reitor da Universidade de Santiago e ao director da Escola Superior de Comercio da Coruña para que falase da economía do XIX. Había artigos sobre historiografía, sobre música e outras artes, sobre crítica literaria, sobre a catedral de Santiago e sobre os progresos na agricultura e a modernización da Mariña de guerra, pero tamén outros de natureza máis propia dun artigo de opinión tal como se conciben na actualidade. E, non podía faltar un sobre «o desastre» recente.
Aínda poema do baiés Enrique Labarta seguía un longo artigo sobre o xornalismo do século que se ía, que se remonta ás pioneiras «gazzetas» italianas e aos primeiros «mercurios» franceses. «A aparición da Gaceta de Francia en 1631 debe considerarse como un dos sucesos máis importantes da historia do xornalismo», di o seu autor, que lembra que o seu fundador foi «o médico Teofrasto Renaudot» e que tiña un formato que se achegaba moito ao dos «xornais modernos». Sobre os xornalistas de finais do século XVIII dicía que «tiñan máis de literatos que doutra cousa», e engadía: «O servizo de información estaba moi ben establecido, e pártea doutrinal e literaria tiñan unha forma de exposición moi análoga á a de hoxe».
Tras repasar as primeiras publicacións en diversos países, incluíndo España, detense no estado da cuestión: «No século que hoxe acaba perfeccionáronse todos os factores […] para chegar ao xornal moderno», entre os que están o ferrocarril e o telégrafo, que «facilitan os fins do xornal», pero lle impoñen «unha vertixinosa celeridade na súa publicación».
A axudar a lograr os obxectivos do xornalismo acode «a mecánica» coas súas «máquinas de dobre reacción e as rotativas». «A estereotipia facilita as grandes tiradas [e] as artes gráficas secundan o labor literario por procedementos rápidísimos», grazas ao cal «o xornal de comezos do século XX é unha verdadeira enciclopedia, onde a noticia é o factor esencial, e a concisión e a amenidade as condicións primeiras».
«O xornal é un factor que xa non pode faltar na vida moderna e a súa civilizadora acción é evidente», conclúe o articulista antes de constatar: «O seu baratura entra xa en todas partes, e non é patrimonio, como outrora, das clases máis acomodadas».
Tamén fala da linguaxe: «A rapidez que esixe o labor xornalístico non permite primores literarios, [...] pero non é menos certo que a circunstancia de ser o xornalismo profesión libre e por tanto accesible á todos, dá orixe á que en xeral non sexan os periódicos modelos de pureza no bo dicir […]. Quérese unha linguaxe sinxela e enxebre, o que falan as xentes cultas».
ACTIVIDADES
1. Busca a palabra «incoincidencia» nun dicionario. Non a atopas, pero entendes que significa? Se é así, saberías explicar por que? Pista: ten un prefixo moi usado.
2. Cal é o desastre de finais de século ao que se refire un dos artigos mencionados?
3. Indaga sobre as gacetas italianas e os mercurios franceses.
4. Sabes que é o «Boletín Oficial do Estado» (BOE)? Busca cal era o seu título orixinal e en que ano foi fundado.
Para saber máis
Os subscritores poden acceder á Hemeroteca de La Voz.