Máis dun quilómetro que deixa ao carón unha postal de marcada sinal socialista e, ao outro, un perfil conservador. Son ningunhas das secuelas dunha vía que facía de «barreira» para unha parte da cidade
30 may 2023 . Actualizado á 14:13 h.Di a socióloga Raquel Martínez Buján que nesta cidade basta con cruzar de rúa para entrar noutra realidade social. Tan finísimo fíase nalgúns puntos da Coruña que ata nunha inmobiliaria de Juan Flórez indican que unha das beirarrúas —a dos impares— ten máis prestixio e interese para os comerciantes que a de en fronte. Non é que na urbe herculina haxa liñas imaxinarias que separan perfís socioeconómicos, é que os comicios municipais do 2019 reflectiron que unha das arterias principais divide a cidade en dúas, polo menos no que a política —se é que isto pode desligarse da vida— refírese.
O case quilómetro e medio que percorre a rolda de Nelle plasma dúas Coruñas ben diferenciadas. Desde o «Salve Regina» de San Pedro de Mezonzo ata a rotonda que curta co Paseo de Rolda, a vía deixa ao seu paso un trazado bicolor: ao carón, unha masa azul que se inclinou pola candidata a alcaldesa polo Partido Popular hai catro anos, Beatriz Mato; ao outro, un suma e segue de barrios que depositaron unha papeleta co nome de Inés Rey, que finalmente colleu o bastón de mando. A Marea Atlántica, que catro anos antes impúxose en boa parte dos barrios herculinos, cedeu moitos dos seus votos ao PSOE da zona oeste da cidade, mentres a zona centro mantívose eminentemente popular, onda Eirís e Mesoiro.
Como explica o catedrático de Arquitectura Xosé Lois Martínez, a rolda de Nelle foi na súa orixe, como a de Outeiro, unha arteria pensada para ter un rol ligado ao tráfico. Conforme naceu, foise ensanchando esta zona intermedia, desde a chegada do Grupo Juan Canalejo nos anos 40, ata a creación das vivendas sociais durante a primeira lexislatura socialista da democracia. Aínda cun salto temporal importante, nesta vía unha cousa estaba clara: o nivel de renda dos seus habitantes era baixo. Non axudou a que se mesturasen os perfís coas zonas veciñas máis acomodadas o feito de que esta rolda «priorizase a mobilidade rodada, tendo a mesma función que as murallas no século XIX e creando barreiras».
Se agora non se pode falar de barreiras si cabe falar de fracturas, polo menos, no ideolóxico. Comeza na Falperra. Segundo a sección, varían as porcentaxes entre un 29% e un 41%, pero queda claro que o Partido Popular foi o elixido pola maior parte deste barrio pertencente ao segundo ensanche e que conecta co inicio de Juan Flórez, indubidable zona nobre. Neste área, por certo, dous de cada cen veciños escolleron a VOX. A escasos metros, na zona baixa de Vos Mallos tórnalas cambian. O partido de Abascal, que na Coruña lidera Eva Castro, non convenceu practicamente ningún votante no 2019, e o PSOE foi a forza maioritaria, coa Marea moito máis representada que na Falperra.
Esta tónica continúa practicamente mírese por onde se mire; iso si, cunhas comparacións máis rechamantes que outras. Unha cousa é que en Pla e Cancela elixisen a Mato e na avenida dúas Mallos quedasen con Rey, coincidindo estes veciños, probablemente, na froitería ou comprando o pan. Pero outra é que, por exemplo, na zona da igrexa dos Capuchinos a dereita conseguise a metade das papeletas, con VOX obtendo máis dun 6% de votos, e a tan só 500 metros, na rúa Félix Estrada Catoira, fose a esquerda quen arrasase con máis do 60% dos votos.
Non hai similitudes no que queren algúns barrios veciños, pero tampouco van á vez en poder adquisitivo. Con San Pablo como un dos barrios máis ricos de España e unha renda anual media de máis de 50.000 euros, unha vez atravésase o parque de Santa Margarita os salarios caen por baixo dos 22.000 euros. A zona rica está máis envellecida, cun 33% de maiores por amais dos 65 anos; mentres que na parte obreira os veciños en idade de xubilación roldan o 25%.
Nada novo baixo o sol se se vinculan as rendas máis baixas e a clase traballadora aos votantes de esquerda. Pero sempre hai excepcións. É o caso de dúas seccións da Agra do Orzán. É o enclave máis pobre da Coruña e un auténtico caladoiro de votos para o PP. Martínez Buján sinala que este barrio, nado á calor do desenvolvismo, trouxo consigo «remesas de coruñeses que vivían na contorna rural e que estaban emigrados en Francia e Suíza; moitos deles labráronse un futuro coa construción, abriron negocios, e aínda seguen vivos e residen nesas rúas. É verdade que hai moitos inmigrantes e xente mozo, pero estes empresarios seguen tamén».
Os resultados que guindou o mapa dos comicios municipais do 2019 deixaron claro que a pugna estaba entre dous bandos. O caso do BNG é curioso. Con catro concelleiros —que segundo a enquisa diaria de Sondaxe manteríaos tras o 28M—, apenas se aprecian diferenzas no voto ao carón e outro da rolda de Nelle, obtendo nestas zonas da Coruña unha porcentaxe de voto de entre o 5 e o 8%.