O proceso de separación dos pais, en especial cando é conflitivo, provoca un grave problema familiar que repercute, sobre todo, nos fillos. Pénsese, por exemplo, no que pode pasar pola mente dun meniño de catro anos cando observa que entre mamá e papá hai unha absoluta carencia de comunicación e de compromiso emocional, e en moitos casos agresividade ou infidelidade. A elevada intensidade do enfrontamento, máis cá ruptura en si mesma, provoca danos emocionais nos fillos que, dependendo da idade, poden resultar de moi difícil reparación.
Entre 1 e 3 anos, os nenos vólvense moi tímidos e poden sufrir trastornos do sono e perda de apetito. Na etapa de educación infantil non son capaces de comprender a situación, da que se senten culpables. En primaria, os fillos manifestan odio ou rabia cara aos pais e toman postura a favor dun deles; tamén experimentan fantasías de reconciliación da parella. Aparece a vergonza polo que dirán os demais e hai perda de interese pola escola, aspecto que se debe ter moi en conta para evitar fracasos académicos difíciles de superar. A chegada da adolescencia incrementa os sentimentos de ansiedade e rexeitamento cara aos pais, e pode provocar unha maduración acelerada de xeito non natural. Hai risco de conduta antisocial, perigosa pola súa deriva á violencia ou á droga.
Estas situacións demandan unha atención moi especial aos fillos durante todo o proceso de separación, para evitar danos afectivos ou académicos. Debe quedar moi claro que o problema dos pais non afecta ao amor que se lles ten a eles, para o cal é esencial transmitir confianza, respecto e cariño. Hase explicar todo o que ocorre da maneira máis comprensiva, de acordo coa idade e características psicolóxicas do neno, e facelo sen culpar a ninguén e sen intentar poñer a este en contra da outra parte.
Todo o tempo que se lles dedique aos fillos é pouco. Hai que falar moito con eles, responderlles con optimismo e responsabilidade a toda as súas dúbidas e evitar que as educacións dos pais sexan contraditorias e cargadas de rancor. É importante evitar a sobreprotección, para favorecer a madurez psicosocial e o progreso cara a unha nova identidade na adolescencia. No ámbito académico débese informar aos mestres da situación e manter un contacto estreito con eles, para evitar as dificultades de atención, de concentración ou de implicación na clase, que provocan un baixo rendemento escolar ou incluso un mal comportamento.