O BCE encara a súa primeira baixada de tipos na recta final para controlar a inflación

Xoves 21 de xullo de 2022. O Banco Central Europeo (BCE) acometía a primeira subida dos tipos de interese en once anos desbordado por unha inflación á que moitos consideran que chegou demasiado tarde. A institución presidida por Christine Lagarde iniciou entón un trepidante ritmo de subidas que levou as taxas de referencia do 0% ao 4,5% en apenas un ano. As consecuencias directas para os consumidores? Un euribor disparado e, por tanto, hipotecas e préstamos máis caros, con requisitos extremadamente estritos para acceder a eles. «Os custos financeiros de empresas e fogares en España -o que se paga de máis por intereses- subiron un 85% nun ano», lembran desde Funcas. En números redondos, isto tradúcese en 29.600 millóns de euros máis, ata un total de 64.400 millóns, segundo as súas estimacións. Tras este período negro para os fogares endebedados, e se ningún shock externo impídeo, o BCE iniciará na súa reunión do 6 de xuño unha nova era co primeiro recorte de tipos en oito anos. O mercado desconta que a baixada será de 25 puntos básicos, ata o 4,25%. E ata aí a xenerosidade do organismo. «Agardamos poucos cambios na mensaxe ao redor da dependencia dos datos e a necesidade de proceder con cautela; é probable que as pequenas revisións á alza da inflación a curto prazo tamén alimenten esa cautela», explica Rubén Segura-Cayuela, economista xefe de Bank of America para Europa.

A institución monetaria parece ter claro que este inicio do ciclo baixista non poderá ser, nin moito menos, nin tan rápido nin tan potente como o das subidas, ante unha inflación que en maio volveu a repuntar na zona euro ata o 2,6%. É certo que se trata dunha subida puntual e que o IPC está xa moi lonxe dos máximos do 10,6% acadados en outubro do 2022. Pero tamén evidencia o duro traballo que queda por diante para atacar esta última milla ata acadar o obxectivo do 2%. «O máis duro vén agora, porque a inflación se ve sobre todo no sector servizos, que é onde se require máis tempo para baixar», explica Josep Lladós, profesor de Estudos de Economía e Empresa da Universidade Oberta de Catalunya (UOC). Precisamente, en maio volveron ser os prezos dos servizos os que máis subiron. «Tras o 3,7% de abril, avanzaron ao 4,1%, o que tamén elevou a taxa subxacente ao 2,9% (en abril 2,7%)», lembra Ulrike Kastens, economista para Europa de DWS. Todo apunta así a que Lagarde evitará comprometerse o vindeiro xoves con outro recorte dos tipos en xullo. De feito, as expectativas no número de rebaixas reducíronse de forma notable e o consenso agarda agora tres baixadas. Pero non de aquí a final de ano, senón ata marzo ou incluso mediados do 2025.

Cando chegará ao peto?

A gran pregunta agora é: Cando empezarán a notar os petos o novo ciclo que, aínda que lentamente, están a piques de iniciar os bancos centrais? A resposta é simple: tarde. «As baixadas tardan máis en trasladarse á economía real que as subidas», explica Lladós. «O mercado do crédito podería mellorar algo, pero a demanda estivo retraída durante moito tempo, máis en familias que en empresas», engade Francisco Rodríguez, investigador de Funcas. Os expertos lembran, no entanto, que o primeiro impacto xa se está deixando notar en índices adiantados como o euribor. O indicador pechou maio no 3,68%, tres décimo menos que en abril, abaratando xa as cotas variables que se revisan de forma anual. Desde a Asociación Usuarios Financeiros (Asufin) consideran que o euribor baixará ata o 3% a final de ano, unha visión algo máis optimista que o 3,25% que agardan os analistas de Bankinter que, xa para o 2025, sitúan o indicador no 2,75%. Todo dependerá dos próximos pasos do BCE. O organismo guiarase, á súa vez, por factores como o repunte nos salarios negociados na zona euro, que se converteu nunha das súas grandes preocupacións ante un primeiro trimestre que pillou por sorpresa ao mercado cunha alza do 4,69%, moi por amais do agardado. «É probable que o culpable sexa o rebote do crecemento salarial negociado en Alemaña en marzo, a raíz dun acordo co sector público», matiza Segura-Cayuela.

Traballo en equipo

As cifras evidencian que o equipo de Christine Lagarde non pode percorrer só esta recta final para o control da inflación. Sobre todo tras as leccións aprendidas nos últimos tempos. Lladós lembra que o BCE «si tivo éxito á hora de recuperar a credibilidade do mercado e rebaixar as expectativas de inflación». Pero a súa política restritiva «influíu só en parte» na moderación dos máximos do IPC que chegaron por factores de oferta ante os que o organismo pouco podía facer. Entre eles, os pescozos de botella no comercio global ou a subida dos prezos da enerxía pola guerra. «A política monetaria é fundamental pero, dun tempo para acó, os banqueiros centrais admiten dúas cuestións: que os seus efectos tardan en producirse, ás veces máis aló dun ano, e que non poden facer esta tarefa sós», coincide Rodríguez desde Funcas. Neste sentido, insiste en que na redución da inflación e a ancoraxe de expectativas no sector privado tivo moito que ver «a retirada dalgúns estímulos fiscais e a propia complexidade da contorna xeopolítica». Así que o BCE tamén dependerá deses factores para actuar desde verán. Esta vez contará co favor dunhas economías que, salvo algunha excepción, demostraron ser bastante resilientes ás tensións externas.

O risco de ampliar a fenda coa Reserva Federal en EE UU

Ademais das tensións xeopolíticas e a alza dos salarios, o BCE terá que ter en conta outro factor clave á hora de decidir a súa política monetaria de aquí a final de ano: a freada que sufriron as expectativas de rebaixas dos tipos de interese alén do Atlántico, onde a inflación americana mantense no 3,4%, lonxe do obxectivo do 2% da Reserva Federal (Fed). Nas actas da última reunión do organismo presidido por Jerome Powell -que decidiu manter a taxa de referencia entre o 5,25% e o 5,5%-, algúns membros mostráronse a favor non só de non baixalos, senón incluso de acometer algunha subida ao longo do exercicio ante a fortaleza que se observa na economía e o mercado laboral.

A reacción do mercado non se fixo agardar e, se a finais do 2023 anticipábanse ata sete recortes, os investidores apenas descontan agora unha ou dúas baixadas para este ano.

Diverxencia

Este insólito escenario no que a política monetaria europea tomará a dianteira por primeira vez fronte a EE. UU., reactiva o risco dunha repentina debilidade do euro fronte ao dólar, favorecido por uns tipos de interese máis altos. E, polo xeral, ese escenario adoita ser sinónimo de inflación importada para o Vello Continente, ante o encarecemento das compras de materias primas como o petróleo ou o gas, que se comercializan en dólares no mercado internacional. «As nosas conversacións con investidores suxiren que á maioría lles resulta difícil prever tres recortes do BCE este ano sen que a Fed sinale un primeiro a finais do exercicio», indica Rubén Segura-Cayuela, economista de Bank of America. Con todo, considera que este discurso pode cambiar segundo evolucione o tipo de cambio que, ao seu xuízo, tería que moverse por baixo de 1,02 ou 1,03 dólares para que a senda do BCE estivese en perigo. «É pouco probable que isto ocorra, incluso cunha Fed en espera», engade.

O panorama podería, no entanto, complicarse coas eleccións de EE UU no horizonte. A presión que chega desde dúas frontes: por unha banda, o Partido Demócrata, que leva tempo instando á rebaixa de tipos para estimular a economía. Por outro, o Republicano, con Donald Trump recruando as críticas cara a Powell -cuxo mandato expira no 2026-, acusándolle incluso de usar a política monetaria para «axudar» a Joe Biden a manterse a cargo da a Casa Blanca.

---

---

---