«Crer que comer só a base de froita e verdura é comer san non se axusta ao que convén para render», relata Miguel Santiago, especialista en medicamento deportivo
07 sep 2018 . Actualizado á 05:00 h.Polas súas mans e ante os seus ollos pasan centos de deportistas, tanto afeccionados como profesionais. Miguel Santiago realiza estes recoñecementos no policlínico HM Matogrande da Coruña. Exerce, ademais, como profesor de Actividade Física Saudable na Facultade de Ciencias do Deporte da UDC.
-Sobre que factores da alimentación adóitase intervir?
-O peso da báscula fraccionámolo en catro compoñentes: o que corresponde a estrutura ósea, masa graxa, masa muscular e o peso residual, que corresponde aos órganos. Hai dous compoñentes que son conxénitos, sobre os que non se pode actuar. Non podes pelar os ósos. Podes actuar sobre a masa muscular ou a graxa. E, normalmente, sobre o que se actúa, en función da especialidade, é sobre a graxa.
-Existe unha dieta tipo aconsellada para todos os deportistas?
-Non, non pode habela. Non só porque cada persoa é distinta, e inflúe a súa idade ou a súa constitución, é que cada especialidade deportiva tamén o é. Non ten nada que ver as necesidades dun remeiro olímpico, de 1'90 e máis de 90 quilos, cun ximnasta miúdo, por exemplo. Hai directrices xerais nas dietas, pero non son suficientes.
-Que diferenzas se deben ter en conta entre deportes que requiren máis forza e os que esixen unha maior resistencia?
-O tipo de desgaste non ten nada que ver. Un deportista de elite internacional en halterofilia necesita incrementar a súa masa ata os seus valores críticos e iso implica unha gran cantidade de nutrientes e de proteínas. Todo o contrario sucede cos deportistas de resistencia, que necesitan levar o seu peso e a súa porcentaxe de graxa a valores mínimos. Por algo non te atopas a xente de velocidade correndo unha maratón con opcións de gañar.
-O consumo de proteínas sería, por tanto, unha variable relevante?
-En poboación xeral iriamos a un gramo de proteína por cada quilo de peso. Para deportistas de resistencia, aumentariamos a un gramo e medio. E en deportes de forza, chegariamos aos dous gramos e medio por cada quilo de peso.
-Debe cambiarse a alimentación nun día de competición?
-Depende. Nun maratón, por exemplo, unha modificación conveniente cun reforzo de hidratos de carbono nos días previos de máis dunha 200% mellora o rendemento. Pero, en deportes de equipo, se a dieta que mantés nos entrenos é coherente, vai selo tamén o día do partido. Tampouco todos os deportistas adestran o mesmo número de horas á semana, nin nas mesmas condicións. Entre un futbolista, un nadador ou un ciclista, por exemplo, hai diferenzas notables. Cando adestras un número de horas elevado, queimas moita enerxía, e hai que rexenerala coa alimentación.
-E para iso é moi común tirar dos hidratos de carbono.
-O problema non é que esgotes as reservas de graxas. O individuo máis delgado ten graxa suficiente no corpo para ir correndo a Barcelona e volver. O problema é que cando caen os niveis de glucógeno, almacenados a nivel muscular, cae o nivel de prestación tamén. Necesitamos un mestura de hidratos de carbono e de graxas. Por iso é habitual o consumo de pasta, arroz ou patacas despois dun adestro. É a forma de recuperar para o día seguinte.
-Que erros disparatados atopouse en deportistas?
-Os que se deixan levar por mitos e dinche, por exemplo, que non toman auga ou sal. O principal compoñente do organismo é a auga. E non é o mesmo que tomes uns espárragos ou un tomate, cun contido elevado, que pan ou galletas. Tampouco dá igual a época do ano na que adestres, se fai máis ou menos calor. Nin a taxa de sudoración de cada deportista. Ningún me dicía, «agora xa entendo por que ao terceiro día afundo». A hidratación é fundamental para optimizar o rendemento.
-Teñen os deportistas mozos unha mellor preparación sobre como alimentarse ben?
-Na internet está todo, o bo e o non tan bo. Te encuentas tamén a mozos que utilizan compostos multivitamínicos ou de minerais para compensar unha mala alimentación. E, ao final, corrixen achegando un exceso de nutrientes para que, no mellor dos casos, sáialles os ouriños máis caros, porque non valen para nada, ou incluso cheguen a interferir no seu rendemento.
-Un tópico estendido que non se axuste á realidade?
-Ás veces atópasche poboación que che di: «Eu fago unha alimentación moi sa porque como moita froita, verdurita...» pero é que iso, para render, non é precisamente o adecuado.
Djokovic, Rakitic e a dubidosa moda das dietas «sen glute» para os sans
Cuartos de final do Open de Australia, no 2010. Djokovic vomita no vestiario. Tsonga acaba de eliminalo nun quinto set (6-1) que para o serbio foi un auténtico suplicio. Apenas logra moverse en pista. Algo no seu corpo volvía fallar. Con 23 anos, Djokovic someteuse a unhas probas médicas que pronto revelaron o diagnóstico: é celíaco. Os seus pais preparaban pizzas nun local de Saraievo. A súa comida favorita converteuse entón nun inimigo para o seu organismo. O tenista púxose en mans entón dun coñecido nutricionista bosníaco, Igor Cetojevic que se encargaría, desde entón, de controlar a súa dieta. Un ano despois, Novak ascendía ao número 1 do mundo nunha tempada brillante. Gañou tres grand slams e outros cinco Masters 1000.
Ante a mesma tesitura, viuse o internacional croata Ivan Rakitic. Unha analítica, previa ao Mundial de Rusia, ofreceulle a explicación ao por que custáballe tanto completar os partidos e recuperar despois. Rakitic ten, tamén, intolerancia ao glute, para a que comezou a tratarse. Un diagnóstico que comparten tamén deportistas galegos como o nadador Carlos Souto Vilas, a jabalinista Andrea González ou o xogador de bádminton Martín Barbado.
O libro que as impulsou
Tras a intervención de Cetojevic na alimentación de Djokovic, un libro encargouse, no 2013, de receitar o seu milagre. Serve to win vendeuse como rosquillas. Baixo o titular, este subtítulo: «Planifique 14 días sen glute para acadar a excelencia física e mental». A alegoría da dietas «sen glute» atopara o seu trampolín e o seu mellor escaparate. Pero que achegan a quen non padece intolerancias? Melloran o seu rendemento?
«É certo que o glute é moi prexudicial para as persoas celíacas e para as que teñen sensibilidade ao glute non celíaca, pero non deixan de ser unha porcentaxe moi pequena da poboación, e facer dietas sen glute en persoas que non teñen esas patoloxías é completamente innecesario», mantén Fernando Huelin, especialista en Medicina Deportiva.
«Aínda que algúns dietistas dicir o contrario, na miña opinión as dietas son unha moda máis, que se basea en culpar ao glute dunha gran parte de todos os problemas que temos, e que moitos non están causados por el, senón por dietas pouco adecuadas nas que faltan alimentos básicos e sobran alimentos horribles como produtos procesados, bolería e similares. Promociónanse para poder vender unha gran variedade de produtos que se fabrican tras crear previamente medo atroz entre as persoas», relata Huelin.
Renunciar ao glute sen necesidade, nin o amparo dun especialista, pode provocar consecuencias sobre unha alimentación equilibrada. «Existen riscos potenciais, pode implicar unha dieta con déficit doutros micronutrientes». A outra consecuencia, menor para quen llo poida permitir, vai directa ao peto. «Son produtos que adoitan custar entre cinco ou dez veces máis», describe o experto.
