Vanessa Montfort: «A Toffana era un asasina pero tiña unha moral; iso créanos un conflito»

Vanessa Montfort (Barcelona, 1975) mira ao pasado para recuperar a figura da primeira asasina en serie da historia, Giulia Toffana, que vendía veleno ás mulleres para matar os seus maridos no século XVII. Unha obra, A Toffana (Espasa), que ademais lle serviu para facerse co Premio Primavera de Novela 2025.

—Premio Primavera, varias edicións, «A Toffana» conquista?

—Estamos moi contentos. É un thriller, para min é un dos xéneros máis difíciles, pero se amais se xunta con que é unha novela histórica dun período pouco coñecido, é o máis difícil aínda. Entón, cando obtés como resposta un premio, e despois os lectores, estás a facer carambola case.

—Que levou a posar a mirada sobre un período tan pouco coñecido e sobre Giulia Toffana?

—Púxome sobre o seu rastro unha directora de teatro, María Herrero, coa que ademais escribín unha peza sobre este mesmo tema. Ela estaba a investigar ás alquimistas do século XVI e atopouse cunha referencia a un veleno, o acqua toffana, pero había poucos escritos sobre iso e poucos rastros sobre quen o formulara. Entón, empezamos a investigar xuntas coa idea de escribir unha obra de teatro. Eu aí tiña a información xusta. Tiven case que recrear as súas personalidades e como chegaran a facer o que fixeron porque tampouco tiña máis elementos que unas cantas datas e uns cantos nomes. Porque hai que subliñar que sobre esa historia é que non hai nada escrito, pero xa non me refiro só a literatura; é que non hai crónicas da época nin follas de aviso —que era a prensa da época— que sobrevivisen. Non hai nada. Posteriormente á obra de teatro, eu de cando en vez sigo investigando porque non me quedo contenta, xa que quería escribir unha novela, pero para iso necesito atopar máis datos nos que basearme para construíla. E, entón, rastrexando mapas do papado de Inocencio X de Roma, aproveitaba para preguntar se había algunha partida de defunción ou de casamento, sobre os principais protagonistas; Giulia Toffana, a súa filla Gironima, e Giovanna de Grandis, ou o cardeal Colonna, do que si había algo máis de información. E de súpeto contéstanme que o que si teñen son as actas do xuízo.

—Pon o foco nunha muller independente, que, baixo presión, dixo que matou a 600 persoas. Xera unha dualidade de valoración. Por unha banda, pódese pensar que axuda ás mulleres que son maltratadas polos seus maridos...

—Si, e, pola outra, está a tomarse a xustiza pola súa man; e non sabes se aí están a caer inocentes tamén. Ao acceder ás actas, pescudo os nomes dalgunhas das procesadas ou das testemuñas e tamén das súas razóns. Naquela época, non é que houbese moito feminicidio, é que era legal. Por que esta muller convértese nunha asasina en serie? Porque aos 13 anos ajustician á súa nai por matar o seu pai en defensa propia, cun veleno que nese momento era máis rastreable que o que ela creou. Esa é a principal causa. Protexer a mulleres como a súa nai de homes como o seu pai. Iso convértea nunha xusticeira? Relativamente. O que a converte é nunha asasina en serie, claramente cun perfil psicopático, pero é unha asasina en serie que ten a súa propia moral. E iso é o que a nós provócanos un conflito moral. É tremendo. A vós como lectores e a min como escritora.

—Podemos extraer de «A Toffana» algo para o presente? Hai perigo de retroceder nos dereitos das mulleres?

—Aínda que ía buscando escribir un thriller histórico, unha novela de misterio, o que me dei conta é que mergullado debaixo desta historia están as raíces da violencia institucional cara á muller en Occidente. É dicir, deses barros, estes lodos: é o que estamos a vivir agora. Con toda a protección que hai, coa lei na man, con pulseiras, con ordes de afastamento, aínda temos o feminicidio instalado nas mentes da nosa sociedade.

---

---

---