As flores e os recordos engaden cor ao Día de Todos os Santos nos cemiterios da Coruña

Non está escrito en ningún sitio que o Día de Todos os Santos ten que ser un pozo de tristezas. De recordos si. De cariño tamén. Dalgunha bágoa furtiva fronte á lápida co nome gravado dunha persoa que un día colleunos a man e quíxonos. Pero tristeza? Máis ben de celebración. De celebración das vidas que foron.

Isto íano lembrando onte polas ruelas do cemiterio de San Amaro Rosas Lago e a súa familia. Catro xeracións. Desde a bisavoa ata o bisnieto. Todos eles ataviados con colares de castañas asadas. É unha vella tradición familiar. Cada castaña, contan, é a alma de alguén que se foi. E con elas colgadas do pescozo acudiron ao camposanto para deixar flores e compartir memorias. «Pasámonos o venres enteiro preparándoo todo. Non é tan doado como parece. Algún corte no dedo levas», chancea Rosa. Dous das súas fillas non puideron vir á cita. Pero ollo, elas, estivesen onde estivesen, paseáronse «todo o día co seu colar posto». Iso non se negocia. É a particular forma de render tributo aos defuntos desta familia que é «toda coruñesa ou, como mínimo, da Coruña para un lado». Porque hai dous que, confesan, en realidade son do Burgo.

Unha falsa síndrome do impostor

Entre escenas entrañables e pais e fillos da man celebrouse tamén o tradicional acto solemne organizado pola corporación municipal. O tenente de alcaldesa, José Manuel Lage, foi o encargado de subliñar os moitos méritos e valores dos tres homenaxeados ilustres deste ano.

A primeira, unha condesa aguerrida máis deica que a torre de Hércules: Juana de Vega. A que, segundo lembrou o concelleiro socialista, sufriu toda a súa vida «o que hoxe se coñece como o síndrome do impostor». Porque, a pesar dos seus moitos e moi evidentes talentos —como historiadora, como escritora e como voceira incansable da causa liberal nun mundo en loita contra as pantasmas do pasado— morreu sen chegar a crerse do todo que si. Que efectivamente era, e todos como tal a vían, unha muller superdotada.

Tamén Víctor López Seoane, naturalista e erudito da fauna autóctona que adorna a súa biografía coas medallas de descubrir a víbora galega e de ser amigo por correspondencia de, aí é nada, un tal Charles Darwin.

O último, e seica o máis importante tendo en conta a circunstancia, o inxustamente esquecido artista e xastre republicano Luis Huici, asasinado a sangue frío nas primeiras semanas de terror que seguiron ao levantamento militar de 1936. Os lugares de repouso de todos eles exhibiron onte novos e coloridos arranxos florais. Como vai ser triste un día tan cheo de flores?

Pero non se circunscribiu a San Amaro o sobordar dos afectos. Tamén por Feáns, San Pedro de Visma desfilaron os pétalos e os suspiros. E en Oza, claro. Aí estaba, preto das dúas da tarde e coa choiva aguilloando retadoramente, Pochi. Unha muller que entende mellor que ninguén o espírito real da data. «Non son de vir só nesta época. Pode parecer unha bobada, e a min mesma parecíamo de pequena, pero co tempo foime gustando cada vez máis acudir aos cemiterios para visitar aos meus seres queridos». Regadera en man e sorriso en rostro, acicala o ramo que alegrará o gris do nicho do avó do seu esposo. Pero ten que engadir un matiz, para que non haxa malentendidos. «Imos ver a todos os nosos familiares, que están distribuídos entre San Amaro e Oza, e a todos deixámoslles exactamente as mesmas flores para que non teñan envexa os uns dos outros». E, despois de dicir isto, ensancha aínda un pouco máis o seu sorriso e volve ao seu feliz labor. Morren os corpos, pero non morre a memoria.

---

---

---