Están a 274 metros de alto nun conxunto declarado Paisaxe Protexida
18 ago 2025 . Actualizado á 01:18 h.A Torre dá Moa (Traba-Laxe) é un espazo lendario. Nesta mole rochosa situada a 274 metros de alto, formando un balcón natural cara ao Atlántico, afloraron estes días restos duns muros medievais grazas ao labor dun veciño que de neno xogaba na contorna. Xosé Vázquez, un xubilado poeta que tivo unha autoescola, limpou a maleza e deixou á vista dous anacos de construción robusta, de 80 centímetros de ancho por tres metros de alto na parte máis elevada. Así, quedou á vista un habitáculo de 4,4 metros de ancho por algo máis de tres de longo. Na fronte, que dá ao precipicio, á dereita queda o arranque doutra parede, de 1,40, de apenas uns centímetros de alto e 80 de grosor. Á esquerda case non quedan vestixios. O fondo parece que recibiu unha especie de recebado.
Xosé Vázquez fixo todo ese traballo para chamar a atención da importancia arqueolóxica do recinto, pois considera que está abandonado e non se toman medidas para recuperalo. A Torre dá Moa está enmarcada no conxunto dos Penedos de Pasarela e Traba, que no 2008 foron declarados Paisaxe Protexida. Vázquez Labandeira non só se ocupou de limpar o que podería ser un habitáculo dunha torre medieval. Tamén conseguiu acceder á parte máis alta da pena por un paso ata o de agora descoñecido, e nun lugar con accesos angostos, difíciles e non exentos dun perigo evidente de caída ao baleiro.
Ademais, localizou máis restos construtivos, así como incisiones na roca que supostamente servirían para ancoraxes de estruturas de madeira ou de pedra. Asegura, así mesmo, que na parte máis alta, e tapada por vexetación, escóndese o arranque dunha parede circular, o que, segundo apunta, podería ser unha edificación de forma redonda. Neste aspecto, mostra fotos dos anos setenta nas que si se perciben físgoas dun muro.
En relación a este lugar circulan desde antigo as máis fantásticas lendas, que incluso se refiren a un túnel ata a igrexa parroquial, a lagoa ou unha cova. Houbo un tempo no que os escritores máis fantásticos localizaban nesta paraxe as míticas Aras Sextianas que os romanos dedicaron ao emperador Augusto no ano 19 antes de Cristo. Os investigadores modernos rexeitan esta posibilidade.
No ano 1975, o arqueólogo bergantiñán e catedrático da Universidade de Santiago Antón Rodríguez Casal publicou que neste roquedo consérvanse « dous lenzos de muros de perpiaños que pechan un recinto cadrado de cinco metros de lado, probablemente medieval». Tamén anotaba «restos cerámicos tardorromanos e medievais», que aínda se perciben en varias oquedades e nunha gruta coñecida como a Cova dúas Mouros. Todo iso podería ser parte dunha torre ou unha especie de fortificación do Medievo, aínda que puido haber unha ocupación anterior a xulgar por ningúns dos vestixios localizados no ámbito.
Os Penedos de Pasarela e Traba xa foron declarados en 1835 como Formas Singulares no primeiro mapa xeolóxico de Galicia polo Instituto Xeolóxico e Mineiro de España. Desde o 12 de xaneiro do 2008 son Paisaxe Protexida e, en outubro do pasado ano, o Consello da Xunta aprobou un plan de xestión, que inclúe 28 medidas a desenvolver nos próximos dez anos. Unha delas consiste nun estudo arqueolóxico da Torre dá Moa.
Zoomorfas e antropomorfas
O conxunto protexido acada 212 hectáreas, entre os municipios de Vimianzo e Laxe. Componse de 761 parcelas de propiedade particular. Forman un extenso museo de centenares de rocas zoomorfas e antropomorfas que estivo a piques de arruinarse a causa dunha canteira. Evitárono a oposición veciñal e diversas entidades da zona, como o Seminario de Estudos Comarcais da Costa da Morte.
O xeólogo e catedrático emérito da Universidade da Coruña, Juan Ramón Vidal Romaní, relata que estas formacións rochosas de formas tan singulares formáronse fai uns 300 millóns de anos a uns 20 quilómetros de profundidade. Integran a masa do primeiro granito de Galicia e pola gasificación e a perda de auga e a falta de viscosidade cristalizaron baixo a coraza terrestre. «É unha orixinalidade das paisaxes graníticas chamados endóxenas, que se formaron na profundidade antes de chegar á superficie. Esas figuras, definidas no Paleozoico, «tardaron máis de 200 millóns de anos en chegar á superficie», di o experto. Agora convertéronse nun auténtico parque monumental encantado.