COMO CAMBIOU O teu POBO | Potenciou o mar ou o encaixe, pero perdeuse o Castelo e moitas casas antigas
11 feb 2024 . Actualizado á 05:00 h.Falar de Camariñas é facelo de todo o relacionado co mar e o encaixe. Son tradicións que veciños e institucións souberon conservar nun municipio no que, a diferenza doutros, a muller sempre tivo un papel destacado na sociedade. Moitas son as esculturas nos seus espazos, ningunhas, incluso deste mesmo ano, que potencian os seus costumes, como a erixida en honra á súa danza de arcos. Con todo, outros bienes patrimoniais quedaron polo camiño co paso do tempo. Sobre todo, desde mediados do pasado século.
Nos recordos dos seus habitantes e as imaxes en branco e negro aínda consta a praia de Ou Curbeiro coa súa propia natureza, que incluía un conxunto de pedras ao que, cando baixaba a marea, lembra Vicente Carril, un histórico na vila, acudían os rapaces como el e collían «marisco». Pero iso desapareceu. Construíuse o agora, antigo peirao. E o modus operandi non puido ser peor. Foi a maior aberración, coinciden en sinalar moitos, acometida na localidade. Acabouse practicamente coa fortificación defensiva coñecida como Castelo do Soberano na entrada á ría para utilizar os bloques no porto. Ata os canóns empregáronse como noráis (unha práctica habitual), ata que foron recuperados e agora locen expostos no paseo marítimo. Outras baterías si se conservan aínda a día de hoxe na Costa da Morte, con exemplos en Corcubión ou Fisterra.
A fachada atlántica de Camariñas é, sen dúbida, o que máis cambiou. «Radicalmente», di Olga Campos, da asociación local de empresarios e promoción turística. «Derribouse moita casa antiga e no seu lugar edificáronse pisos, algo que para un pobo mariñeiro, dende logo, non é nada apropiado», considera. Efectivamente, estas prácticas contribúen ao feísmo. Foron anos dun desenvolvemento urbanístico desordenado ante a falta do PXOM. Tamén, despois, actuou a picaraña. Neste concello, ademais, con bastante frecuencia. A Vicente tampouco se lle escapa ese detalle: «Antes eran casas de planta baixa. Despois veu a modernidade dos edificios grandes con catro ou cinco plantas», apunta. Así, un pazo que facía de cuartel derrubouse ou o antigo Casino. Por desgraza houbo moitos exemplos. Tamén na zona interior do centro. E iso que, como lembra a camariñá, «había espazo para construír máis atrás».
O peirao seguiu crecendo incluso co cambio de século. Era necesario ante o crecemento da flota, unha das máis destacadas. Pero, de novo, implicou levar por diante outras zonas como a cala de Ou Bico ou un parque infantil. Alí atópanse as novas instalacións mariñeiras coa lonxa, a fábrica de xeo ou o espigón, pero, tamén o destacado club náutico. No entanto, tamén nesta zona do porto houbo os seus «equivocacións», anota a camariñá. Refírese a ponte acristalado e de «pedra pulida» na tradicional dársena que «podía ser un símbolo tal e como estaba», engade.
O dique do paseo marítimo, que primeiro foi de baixa altura, consérvase así nunha parte. O máis alto foi substituído por varandas. A ribeira na zona da histórica conserveira de Cerdeimar tamén experimentou un gran cambio.
A Praza do Concello e o faro Vilán
As novas necesidades foron traendo máis edificacións novas como o polideportivo Ou Areal, que acolleu desde a primeira ata a última (ata o momento) Mostra do Encaixe, e xa van trinta e dous. Recentemente pasou a chamarse Víctor Vigo. Na súa contorna atópase tamén o colexio.
Vinculado o deporte levantouse, así mesmo, o campo de fútbol Irmás Patiño. Foi esta familia a que cedeu os terreos coa intermediación do propio Vicente Carril, que desde a fundación do club, o ano 1977, ségueo presidindo. Agora leva o seu nome.
Mercado municipal, centro de saúde, Casa de Pedra (oficinas municipais e auditorio), Centro de Iniciativas (Casa do Maior)... Estas son ningunhas das infraestruturas das que dispón o centro urbano.
O consistorio pouco mudou. Si a contorna, coa súa nova praza e máis vivendas ao redor, aínda que perduran as coñecidas como «casas baratas».
E o faro de Vilán, por suposto, segue sendo o emblema de Camariñas. Aínda se conserva a antiga construción. A nova, destacada a nivel nacional, tamén pola que foi a súa farera, Cristina Fernández, e os naufraxios que o rodearon, data de finais do século XIX.