En canto ao traballo, hai dous enfoques: o latino, como castigo e o anglosaxón, como virtude
21 dic 2025 . Actualizado a las 05:00 h.Agora que remata 2025 convén, ou non, botar unha ollada ao ano; e, simplificando, pódese diferenciar entre a vida persoal e o traballo de cadaquén. No íntimo contarase de todo, polos procesos vitais que unhas veces lle tocan a uns e outras a outros. En canto ao traballo, hai dous enfoques: o latino, como castigo e o anglosaxón, como virtude. A min, ou por nacer por aquí ou por ser educado no catolicismo, non me gusta traballar. Non son deses que goza coa actividade laboral. Aspiro a pecar de lacazán, ocioso, vago, sen estar sometido a horarios, nin a resultados. A cousa tenche o seu aquel porque o proceso histórico da Humanidade non avanzou cara ao lecer e foi indo a peor. Na Prehistoria non se traballaba de sol a sol, senón que só se dedicaba a iso o tempo necesario para satisfacer necesidades básicas. Os antropólogos que estudaron tribos illadas da actualidade concluíron que o importante para elas vén sendo compartir e gozar e as horas dedicadas ao traballo son as menos.
O libro do Xénese describe cando Deus se molestou con Adán e Eva por aquilo de, viciosos eles, probaren a mazá prohibida da árbore do Ben e do Mal e chimpounos fóra do Paraíso —alí ninguén daba pau á auga— para que labrasen a terra e, supoño que con voz temible, castigounos a gañaren o pan coa suor da súa fronte ata que volvesen á terra; advertíndolles que viñan do po e en po se converterían; que, ala, veña, a traballar para expiaren pecado orixinal e os que fosen cometendo daquela en diante. Dando un salto no tempo, a industrialización, caracterizada pola introdución de maquinaria e automatismos, implicou o incremento de xornada —de sol a sol, catorce horas—, que foi diminuíndo coa unión dos traballadores e a aparición dos sindicatos. Ata hoxe que aínda aparecen rémoras poderosas que non queren reducir a xornada laboral. Os anglosaxóns, alá eles por esa visión happy flower, entenden o traballo doutro xeito e, de seguro, por iso teñen mellor economía. Lutero e Calvino predicáronlles que o traballo era unha bendición, un efecto da bondade divina e ata Franklin escribiu que é o camiño cara á felicidade. Isto reflíctese nos idiomas —nunca sei se as linguas describen os pobos, ou os pobos definen as linguas—. O verbo work, ten un significado primixenio de enerxía vital; algo bo, positivo. Para sintetizar: en Morte dun Viaxante, do norteamericano Arthur Miller, o protagonista di que as cousas que ama no mundo son o traballo, a comida e o tempo para sentarse a fumar. Non sei porque se limita así e inclúe o traballo entre os praceres. Por contra, no mundo mediterráneo Aristóteles deixou dito que ninguén que fixese traballo manual podería ser virtuoso; Cicerón, que os artesáns facían unha actividade desprezable; San Pablo, cruel, que o que non traballe non coma —o mesmo dixo Lenin—. Nas Partidas de Alfonso X lexislouse que non sería cabaleiro o que «obrase algún vil menester de manos, por ganar dineros»; e, esaxerado, Larra no seu Volva vostede mañá, afirmou que moitos pasarían fame pola preguiza de levar a comida á boca. É que en España —non son un bicho raro— sempre houbo aversión polo traballo. O máis curioso de todo, quizá o máis profundo, é a etimoloxía da palabra traballo. Aclara todo. Ven do latino tripalium, un instrumento de tortura, suplicio a xeito de aspa de tres paus, e foise asociando coas ideas de sufrimento, castigo, pena. Tal cal o que di o Xénese. Na actualidade, en pleno auxe do neoliberalismo, a traxedia é o desemprego, tan acusado nesta zona despois do estío, que nos volve á memoria aquilo que dicía Marx dun exército de obreiros dispostos a ocupar calquera posto por pouco que sexa o salario, de traballar aínda que sexa un calvario. Dándolle unha volta a isto non é estraño que se fale de xubilación cando se remata a idade laboral. Se traballar deriva de tortura, xubilarse ten orixe en xúbilo, ledicia, fin do castigo. A destempo, pero menos mal.