A UVigo abandeira unha iniciativa para rexenerar forestas húmidas coa mínima acción posible do home, que xa está en marcha en András, Sobrán e Piñeiral do Rei
01 sep 2025 . Actualizado á 18:39 h.En horas nas que Galicia alza a vista cara ao monte con dor, hai poucos raios de luz aos que mirar con optimismo. Pero en Vilagarcía e Vilanova existen motivos aos que aferrarse. O proxecto de renaturalización do bosque antigo impulsado desde o Observatorio para a Gobernanza da Universidade de Vigo e encabezado polo profesor Óscar Briones avanza nestes municipios na súa empresa de recuperar espazos forestais para carballos, castiñeiros ou bidueiros.
Despois de recrutar para a súa causa 16 hectáreas en András, cedidas pola comunidade de montes, e de iniciar conversacións coa de Sobrán para incorporar outras 9, en xuño chegou a un acordo co Concello de Vilagarcía para facer o propio nun espazo en Piñeiral de Rey que o consistorio xa estivera dedicando a labores similares de renaturalización.
Briones móstrase entusiasmado ante esta nova vía que se lle abre, dado que ata o de agora tiveran máis éxito as súas conversacións con comunidades de montes e con empresas que cos Concellos. Ao exemplo de Vilagarcía, pronto se sumará un proxecto en Corcubión, que tamén cederá chans de titularidade municipal para recuperar bosque atlántico.
A renaturalización é unha idea que consiste na dedicación dunha parte da masa forestal á recuperación dos denominados bosques antigos. É dicir, buscar que os bosques tomen o aspecto que nalgún momento, previo á transformación da man do home, tiveron. Para o caso galego, iso significa a plantación de especies autóctonas de frondosas húmidas, en pos de xerar un bosque atlántico.
Un punto clave nesta filosofía é «deixar estar» o bosque, que a actividade humana sexa mínima neste espazo. Unha idea que pode asustar nun contexto no que se sinala o abandono dos montes como unha das causas dos incendios. Pero frondosas como o carballo, o bidueiro ou o salgueiro son xeradoras dun sotobosque húmido e un ambiente frío que resultan bo antídoto contra os incendios. Son especies menos combustibles que o piñeiro galego ou o eucalipto.
Por suposto, iso non significa que sexan inmunes ao labor do lume. Ante incendios tan voraces como os vividos este verán en Ourense pouco puideron facer os castiñeiros e carballeiras, que tamén foron pasto das chamas. Pero como explica Briones, «hai certa evidencia de que este bosque como mínimo mitiga o impacto dos incendios, que non o favorece».
A acción humana nos bosques antigos non é cero. Os proxectos asinados polo equipo de Briones contemplan entre tres e catro actuacións de coidados e roza anuais nas súas etapas iniciais, cando aínda non se xerou ese ambiente frío e húmido. Pero a man de obra que requiren empeza sendo pouca e debería ir sendo cada vez menor: «En Galicia temos moita masa forestal e iso é bo, pero tamén un desafío. O bosque é difícil de manter».
Convencendo os actores
Os resultados están a ser positivos. «As comunidades tiñan reticencias porque sempre hai xente por aí que quere aproveitarse». Pero o tempo e o bo facer do equipo de Briones convencéronlles: «Ás veces con máis acerto, ás veces con menos, pero aprecian que as nosas intencións son positivas e que non tratamos de sacar ningún rédito, solo de axudar».
Aínda que estes proxectos non necesiten de moito financiamento, debido precisamente a que non requiren de demasiada man de obra, é necesario que alguén corra cos custos. Hai diferentes alternativas, pero a vía máis exitosa ata o momento están a ser empresas que, conscientes da importancia da conservación dos nosos bosques, incorpóranse ao proxecto para financialo. Nun comezo, Briones recoñece que pensaba que o actor máis difícil de involucrar sería a iniciativa privada, pero nada máis lonxe da realidade: «Cando chego a falar con elas, as empresas non me miran raro, saben que Europa camiña nesa dirección».
De feito, e aínda que ese non é o obxectivo da iniciativa, Briones revela que este tipo de colaboracións está a abrir novos mercados a algunhas delas. En países do resto de Europa aos investidores gústalles comprobar que as compañas se preocupan de mitigar o impacto ambiental das súas actividades económicas.
Unha das primeiras empresas en sumar o seu granito de area foi a conserveira Antonio Pérez Lafuente, quen xa financia o bosque da parroquia de András desde hai meses e continuará facéndoo durante os próximos cinco anos. Un bosque, o de András, que servirá para depurar unhas 120 toneladas de carbono ao ano, o equivalente ao que emiten 75 automóbiles media. «Todo un pulmón forestal», segundo Briones.
Coas veciñas hectáreas de Sobrán búscase asinar un convenio parecido. Algunhas empresas locais xa mostraron o seu interese. En Piñeiral de Rey non será necesario, será o propio Concello de Vilagarcía quen invista na iniciativa. O monte avanza e a sociedade galega non lle dá as costas.