Iñaki Gaztelumendi: «A Mariña non está masificada, pero é un bo momento para tomar medidas e evitalo»

Consultor estratéxico no sector turístico e asesor da ONU neste ámbito, Iñaki Gaztelumendi é un dos expertos que participarán este mércores no Valadouro (desde as 9.00 horas, na casa da cultura), no primeiro Foro de Turismo e Sostibilidade que organiza a Mancomunidade da Mariña.

—Cales son as tendencias globais en canto ao turismo?

—Vimos un crecemento explosivo nas últimas décadas, o turismo converteuse nunha das forzas que máis mobiliza a economía, o que tamén carreta consecuencias significativas a nivel económico, social ou ambiental.

—Que retos presenta ese crecemento do sector?

—Un deles é o sobreturismo, a conxestión do territorio e a convivencia dos visitantes e os veciños, como se conserva o medio natural cando aumenta o consumo destes recursos. Temos que ser conscientes non só dos aspectos positivos do turismo, en termos de creación de riqueza ou emprego, senón tamén da presión que soportan as sociedades de acollida. É tamén relevante abordar como se distribúen os beneficios: cales son os efectos no mercado laboral, como se pode conseguir que os traballadores do ramo teñan mellores salarios e menor temporalidade. E todo iso agravado polo que para min é o gran desafío a futuro, o cambio climático. Os destinos van ter que modificar as súas dinámicas porque o quecemento global vai afectar á súa natureza.

—Cales son as claves para que un destino turístico sexa exitoso pero á vez sostible?

—É importante ter unha estratexia, unha idea consensuada entre os distintos actores: Administracións públicas, empresas, traballadores. Un dos retos ten que ver co control dos usos turísticos: o uso do espazo público, o aloxamento e as vivendas de uso turístico... A dixitalización xera un conxunto de retos pero tamén de ferramentas para poder atopar solucións, no relativo aos fluxos de visitantes, ofrecendo información en tempo real, ou en canto á segmentación dos públicos obxectivos. Outro punto é a sensibilización da poboación: debe ser consciente do que pode achegar o turismo, pero a súa voz ten que ser escoitada.

—Fala de cinco deas.

—Desestacionalización, desconxestionamento, diversificación de oferta turística e o deluxe tourism, a capacidade para atraer á clientela de calidade, cun gasto medio elevado e respecto polo territorio. Son os ingredientes para axitar na coctelera.

—Fai fincapé no papel das Administracións.

—Que haxa política pública ao redor do turismo é esencial. Aquí faltou, concibiuse o fenómeno turístico como un elemento de mercado, de oferta e demanda, pero descoidouse ver o turismo como unha peza fundamental da gobernanza pública, un elemento transformador tremendo que por tanto debe tamén ser regulado. Unha parte dos recursos que demanda o turismo sonos de todos: rúas, parques naturais, monumentos, praias... Ten que haber unha función reguladora, tamén para fomentar o positivo.

—Dise  que a pandemia impulsou A Mariña en detrimento de outros destinos máis masificados ou con temperaturas máis extremas. É así?

—Claramente. Hai análises estatísticas que confirman que as comunidades autónomas do norte son as que máis crecen desde o 2020. E ese é un movemento tectónico. A cuestión é como lograr que os lugares que non están masificados e benefícianse diso, non o estean no futuro.

—Nesa tesitura, a comarca está nun momento clave?

—A Mariña non ten un problema de sobreturismo, pero está nun momento excepcional para tomar medidas e evitalo. Por praias, temperaturas, por gastronomía, por ter algúns dos principais recursos turísticos toda Galicia ou iconas culturais da comunidade como é Sargadelos, a costa lucense é moi atractiva dentro deste contexto de cambios no consumo, sendo moi adecuada para a clientela que busca meses vale. Esta comarca representa un pouco a esencia galega que, quizá, moita xente ten idealizada: paisaxes verdes, o mar... A futuro vai seguir de moda, porque tendemos a pensar que os destinos que están un pouco máis afastados poden ter un hándicap, pero hai turistas que buscan ese tipo de, por así dicilo, «periferia». Xente de certa idade, con tempo e recursos. É hora de que as Administracións públicas, o sector e a poboación acorden como se vai a xestionar ese crecemento e facelo compatible coa vida da xente.

—Concellos cunha gran poboación flotante no verán sofren na Mariña para fornecer servizos: auga, recollida de residuos, seguridade, socorrismo...

—Ese é un dos temas clave. O financiamento é fundamental na xestión dos destinos. Pomos o foco na taxa turística e eu deféndoa: funciona en todo o mundo, os turistas adoitan ser receptivos e moitos Concellos turísticos non se poderían soster sen ela. Esa é unha ferramenta, pero as Administracións supramunicipais teñen que apoiar ás locais, que ás veces están infradotadas.

—Outro tema central son as vivendas de uso turístico (VUT). Multiplícanse á vez que mingua a oferta do alugueiro anual.

—É certo que creceron de forma explosiva. Cada destino debe establecer no seu plan urbanístico cantas VUT caben e cantas non. Pero sendo defensor da regulación, creo que este non é o gran problema da vivenda en España: construíuse pouca e necesitamos máis, sobre todo orientada aos mozos.

---

---

---