Considérase «moi baixo» o risco de que rompa ningún dos dous diques
18 abr 2025 . Actualizado á 05:00 h.Publicouna Consellería de Presidencia, Xustiza e Deportes o pasado mércores no Diario Oficial de Galicia (DOG) unha resolución da Dirección Xeral de Emerxencias e Interior pola que se somete a exposición pública a revisión do Plan de Emerxencia Exterior (en diante PEE) da balsa de lodos de Alcoa, situada en Xove. O documento contempla seis posibles hipóteses de rotura do depósito de residuos de fabricación de alúmina, e os protocolos para establecer para evitar os devanditos escenarios e para actuar no caso de que ocorran. A última revisión do PEE databa do 2012.
Alcoa ultima os permisos para aumentar o depósito de barros vermellos (DBR) ata cota 104, co que a instalación terá —tras un período de execución da ampliación estimado en 18 meses— unha capacidade estimada de almacenamento de 32,9 millóns de metros cúbicos de lodos. Neste contexto, o PEE —a consulta cun período de alegacións dun mes— pretende «evitar que rompan os diques e, de non podelo impedir, minimizar as súas consecuencias sobre as poboacións situadas augas abaixo dos mesmos». Con todo, apúntase no documento, o risco de rotura é considerado «moi baixo (...). É moi difícil que pasen accidentes dadas as medidas de seguridade», apúntase.
A balsa de lodos de Alcoa conta con dous diques, principal e de cola. Dous dos escenarios hipotéticos de rotura son relativos ao primeiro, e os outros catro ao segundo. En tres deles contémplase como causa a tubificación —erosión interna que se desencadea por fluxos de filtración concentrados ao longo dunha traxectoria de alta condutividade hidráulica—, sempre en días secos, e noutros tres o desborde, causado —en xornada chuviosa— ao superar a auga a coroación do dique.
Nas hipóteses 1 A (rotura do dique principal por tubificación) e 1 B (rotura do dique principal por desbordamento) contémplanse hipotéticas consecuencias de tipo grave sobre bienes e persoas. Unha piscifactoría, unha auxiliar de Alcoa, os propios activos da multinacional, vías como a LU-P-2602 e núcleos como Lago, A Barxa, Ancil, Vilar ou As Casas Longas (da parroquia de Lago) serían receptoras augas abaixo.
No caso 2 A (tubificación no dique de cola, zona este) e no 2 B (desbordamento con rotura do dique de cola, área este) poderían darse danos tamén de tipo grave na LU-P-2601 e en vivendas unifamiliares dos lugares de Barreiro, Carballo, Aldea de Abaixo, As Cruces (da parroquia de Morás) ou nas inmediacións do porto.
En canto ás opcións 3 A (tubificación na zona oeste do dique de cola) e 3 B (desbordamento do dique de cola, zona oeste), habería impacto de tipo grave para bienes e persoas en Portocelo, e para a LU-P-2601 e a LU-P-2607.
En todos os escenarios, a gravidade global dos danos e as perdas serían de nivel medio en canto á saúde e a sociedade, e alto no apartado ambiental. Os escenarios contemplan non só a cualificación do risco e o tipo de afectación, senón tamén o grao de severidade da inundación en cada zona, a súa profundidade máxima e o tempo que tardará en alagarse a 0,3 metros.
En canto ás medidas de protección, inclúense entre outras avisos á poboación mediante o sistema É-Alert (mensaxes a teléfonos móbiles), así como traslados, evacuacións ou o confinamento.
No relativo á caracterización do residuo, o extracto de bauxita pode resultar corrosivo en resultados de pH superiores a 11,5, e ocasionar desde irritacións ata queimaduras na pel e lesións oculares.
Alúmina rozou o equilibrio nas contas no primeiro trimestre do ano
Alcoa reportou o pasado mércores os seus resultados do primeiro trimestre do ano, cuns 500 millóns de euros en beneficios (toda a información na páxina 28 deste diario). Na conferencia con analistas, o presidente da multinacional, Bill Oplinger, e a vicepresidenta, Molly Beerman, foron consultados sobre a situación da refinería. Beerman respondeu que a planta de alúmina «estivo a piques de acadar o punto morto (sen ganancias nin perdas) no primeiro cuarto do actual exercicio, pero incorrerá en perdas cos prezos de mercado máis baixos».
Outra das cuestións que os directivos de Alcoa expuxeron durante a conferencia de resultados é que o investimento estimado para ampliar a cota 104 a balsa de lodos vermellos «hai que facela de todas as maneiras, non importa se producimos ou non, porque esa obra tamén nos axuda no peche final da instalación».
Alúmina produce ao 50% da súa capacidade desde o verán do 2022, mercé a un recorte produtivo que Alcoa ligou entón ao prezo do gas, aínda que finalmente non reverteu. A multinacional comprometeuse a solicitar a ampliación a cota 110 nun prazo máximo desde o inicio da obra de recrecido a cota 104.