Travesía a bordo do galeón «Punta Pragueira»: «Non se coñece ben unha cidade ata que se ve desde o mar»
YES
Dúas horas de navegación nunha embarcación tradicional galega seguindo os restos da muralla da Coruña permiten redescubrir a beleza e a historia da urbe herculina
27 ago 2025 . Actualizado á 05:00 h.Soñaba o noso rei poeta, o noso rei astrónomo, o noso rei criado en Allariz, con fuxir de todos os males terreais a bordo dun galeón. Recoñecía Alfonso X, o sabio, nunha das súas máis íntimas e evocadoras Cantigas de Santa María escritas en gallegoportugués ao redor do ano 1270, que volver sentirse mariñeiro era o mellor medicamento: «Nada me agrada tanto, nin ou canto dás aves nin ou amor nin as armas, como un bo galeón que axiña me leve lonxe deste demo dá campiña onde están vos alacráns, cuxa espiña xa sentín non meu corazón».
A paixón polo mar cambia destinos, o rumbo de moitas vidas, como a de Carlos Suero (León, 1970), que primeiro descubriu a vela, e logo, o patrimonio marítimo galego. «Quedei prendado», rememora quen hoxe patronea o Punta Pragueira, un galeón de mediados do século XX que pertence á asociación Amigos dás Embarcacións Tradicionais da Coruña.
Unha travesía recentemente estreada
Despois de que un temporal encalláseo e deixáseo case ferido de morte fai máis dunha década, os seus oito metros de eslora por dúas e medio de manga sucan desde xullo a ría para mostrar a veciños e turistas a historia e o rostro máis belo da urbe herculina. O ruxerruxe do seu motor recentemente reparado ou o silencio sedante das súas tres velas —cangreja, foque e trinquete— acompañan a quen se aventura a esta didáctica travesía de dúas horas de navegación.
«Intento que a tripulación conecte emocional e cognitivamente co mar, que non só o gocen no momento, senón que o lembren durante o resto da súa vida e leven o coñecemento adquirido durante esta experiencia», asegura Soro, que abandonou o mundo da publicidade polo temón tras o longo período de reflexión que supuxo a pandemia do covid. «Reformuleime a miña vida e a miña profesión, e reorienteinas ao mar. Saqueime os títulos de capitán de iate, patrón portuario e patrón pesqueiro polivalente. E agora, estudo tamén o ciclo superior de Transporte Marítimo e Pesca de Altura», explica mentres prepara a nave, atracada nun pantalán de Marina Coruña, baixo a emblemática torre de control do dique de abrigo.
Vento en calma, nin unha nube no horizonte e o sol de agosto xa cae en picado sobre o porto cando o reloxo aínda non marca as once da mañá. «Dependendo do estado do mar e de quen vaia a bordo, navego mar dentro ou non saio do espigón. Hai visitantes procedentes do interior peninsular que non saben nadar ou que nunca se subiran a un barco, así que intento que o galeón non escore para que non se asusten. A vivencia debe ser agradable, ademais de ensinarlles e de manter o patrimonio marítimo», apunta o patrón, precavido, xusto antes de recibir a Manuela, Marisa e Fernando, tres turistas madrileños de orixe asturiana. «Imos facer unha travesía seguindo a muralla. Non se coñece ben unha cidade ata que se ve desde o mar», anúncialles Soro, que, tras darlles a benvida e acomodalos na cuberta, solta amarras.
Os galeóns, construídos por carpinteiros de ribeira con carballo ou piñeiro do país, son naves de traballo con pouco calado e moi manexables, que se usaban desde finais do século XV para transportar polas rías galegas pescado, redes e materiais de construción como madeira, tellas e barro. «Achegábanse aos pesqueiros, cargaban as súas capturas para que eles puidesen seguir faenando, e levábanas ata unha praia, onde varaban e as mulleres vendían a mercancía», explica o capitán, que enfila o Punta Pragueira cara ao Castelo de San Antón. «Antes era un illote e os gardas tiñan que coller un bote para ir a terra a por víveres. A muralla continúa despois do parque de San Carlos e naquela curva estaba a antiga praia de Ou Parrote», indica mentres se afasta dun colosal cruceiro de pasaxeiros con pavillón noruegués e arriba á Mariña Real. «Podedes ver a Autoridade Portuaria, Correos, o Teatro Colón, as magníficas galerías das antigas casas de mariñeiros que tiñan barcas amarradas aos seus muros, e os pesqueiros de baixura, que agora están en plena campaña do polbo», engade.
A proa curta a auga con suavidade e avanza a só uns poucos metros do paseo marítimo e o seu habitual trafego matutino. «O porto coruñés é magnífico porque ten unha zona de cruceiros e outras para descargar cereal, gas, petróleo e peixe fresco. Imos ir cara a aquela nave que acolle exposicións de fotografía, e que ten unha luz impresionante, e imos izar alí as velas», anuncia o leonés, que recoñece que aínda que non é guía turístico, encántalle improvisar e entrelazar anécdotas. Deixándose levar polo seu espírito docente e aproveitando o silencio do motor, mostra aos pasaxeiros a liña de flotación dun barco, que separa a obra viva da obra morta.
Unha ponte de ferro a América
«Cando saiamos á ría imos ver a cidade enteira. Diante do edificio do Banco Pastor, que no seu momento foi o máis alto de España, estaba a primeira ponte de ferro que se construíu para que os emigrantes subisen aos transatlánticos que viaxaban a América», relata Soro, que se prepara para virar, e informa á tripulación de que a vela maior vai pasar de babor a estribor.
Co seu perfil barrigudo e a súa popa de rabo de galo, o galeón discorre sigilosamente cara ás dez naves da lonxa. «Nas tres primeiras, véndese sardiña e bocarte, os peixes máis delicados, que se capturan coa arte do cerco. Esta rede coa que se rodean os bancos conta cun cabo, chamado jareta, do que se tira unha vez cercados para subilos a cuberta. Os peixes peláxicos, en cambio, captúranse coa arte do arrastre, que vai levantando o fondo coma se fose un arado», apunta, navegando coma unha bala cara aos dous faros de Mera que os barcos deben enfilar para levar o rumbo correcto se queren entrar no porto. «Unha vez atravesan ese sinal verde, avanzan cara a Santa Cristina, onde hai dúas torretas, e recólleos o práctico, que sobe a bordo para asesorar ao capitán, pero non colle o temón. Logo veñen os remolcadores, que son os que rematan a operación para atracar o mercante no peirao correspondente».
As velas ínchanse e desde o Punta Pragueira pode verse xa a torre de Hércules, o único faro romano do mundo aínda en funcionamento. Galeóns como este quedaron obsoletos nos anos sesenta e se seguen sucando as rías é grazas ás asociacións culturais de defensa do patrimonio marítimo galego.