Rosa e Víctor cumpren 50 anos xuntos e 12 no «cohousing sénior» de referencia en España: «Máis que vivir en grupo sen hipoteca, isto é vellez activa con familia extensa»
YES
Envellecemento hiperactivo entre amigos é o que define o día a día nunha vivenda colaborativa, en cesión de uso, para maiores de 50 anos que é pioneira no país. Unha parella veterana conta como é a vida en Trabensol: «Compaxinamos a nosa vida de avós ocupados e felices coas responsabilidades de aquí».
28 abr 2025 . Actualizado á 17:51 h.Medio século de convivencia cumprirán esta 2025 Rosa e Víctor. E deses 50 anos de parella, fillos e vida xuntos que foi madurando coas vendimas da vida, xa van 12 convividos co que os dous consideran a súa «familia extensa», os oitenta veciños do cohousing sénior, ou vivenda colaborativa para maiores en cesión de uso, no que residen, e ocúpanse, en Torremocha de Xarama (Madrid), vila de raíces romanas que este proxecto pioneiro en España debuxou con forza no mapa. «Cando unha amiga comentounos o proxecto de Trabensol dixemos: “Xa, apúntanos xa!”», conta Rosa, de case 78 anos, pedagoga que se converteu en funcionaria e orgullosa filla dunha nai que nos anos vinte repartía La Voz en Arousa. A esa determinación inicial que conta lle seguiu un proceso que, engade Víctor, sociólogo de 80 anos, «tivo a súa maduración». Cando apuntaron os seus nomes, Trabensol [acrónimo que vén de ‘traballadores en solidariedade'] era «un proxecto máis amplo en número de persoas que o que logo se concretou».
Un envellecemento activo, incluso hiperactivo, depara o día a día desde que un, single ou en parella (hoxe son metade e metade nesta comunidade), entra a vivir (para entrar non podes ter máis de 70 anos, e o desembolso inicial son 145.000 euros, ao que hai que engadir unha cota mensual) nun dos apartamentos deste conxunto organizado en cooperativa sen ánimo de lucro, «autoxestionado democraticamente» e nado «para facer realidade un novo modelo de residencialidad de maiores: a vivenda colaborativa en cesión de uso», algo que hoxe carece polo xeral de respaldo institucional.
Cando esta parella veterana no amor, e de referencia no cohousing, deu o si a este modo de vida «non existían nin os planos». «Aínda o grupo promotor ao cal nos incorporamos estaba a buscar lugar», sinala Víctor. Non vos importaba tanto o lugar como que o tipo de vivenda fose colaborativa? «As dúas cousas eran importantes. O lugar foi elixido minuciosamente os creadores do invento. Traballaron moito tempo antes de que se concretase. Fíxose finalmente en Torremocha por varias razóns, entre outras, porque houbo unha aceptación forte por parte do alcalde. Noutros sitios asustaba o proxecto», apunta Rosa, que explica que o novo desta iniciativa materializouse noutros lugares como Cuenca, Cáceres, Valladolid, Málaga, Barcelona e Madrid.
«Naquel momento, o tema estaba moi condicionado pola política e o custo do chan. Algunhas posibilidades eran inviables economicamente falando», comenta Víctor. E a grande oportunidade xurdiu en Torremocha.
Sen coñecemento doutros proxectos deste xeito de convivencia activa e colaborativa como remedio ao envellecemento en soidade, Rosa e Víctor tiráronse «un pouco á piscina, pero sabendo que piscina era á que queriamos tirarnos!». «Nós decatámonos despois de feito o proxecto, incluso o edificio, e convivindo aquí xa de que, sen sabelo, estabamos a facer un cohousing, como o chaman por aí —revela Víctor—. Non había unha experiencia coñecida por parte do grupo que o promoveu como para dicir: “Queremos facer algo como aqueloutros ou como se fixo naquel país”. Naquel contexto de hai 12 anos, chegamos a ter coñecemento dunha iniciativa semellante en Cuenca e outra en Málaga. E o ir adiante foi debido ao tipo de valores: convivir, afrontar coa participación de todos a última etapa da vida de xeito activo e positivo».
Para vivir aquí hai que valer. «Primeiro, telo claro ti mesmo. Tes que pensalo, si. Nós tiñámolo claro e fixémonos poquísimas preguntas para dicir que si», comenta Rosa. E segue Víctor: «Hai un dato clarísimo. Nas primeiras asembleas e convivencias constatamos que o proxecto encaixaba ben coa nosa idea, e aínda que ao principio o grupo de persoas que coñeciamos de Trabensol era pequeno, participaban en experiencias comunitarias que nos eran próximas, como os promotores dunha cooperativa de ensino e de vivenda», un tipo de iniciativas que se puñan en marcha en barrios periféricos de Madrid onde tiña gran forza a participación no tecido social e comunitario.
«Víctor e eu temos un conflito. Temos querenza pola nosa vida anterior. É dicir, compartimos parte da semana coas actividades que son importantes na nosa vida en Madrid. Por unha banda, somos avós ocupados con netos, e felices!...»
Nese vínculo de familia elixida que cultivan os «trabensoleños» o raro é o branco na axenda. «Aquí a soidade desaparece, pero imos todo o día coa lingua de fóra», dixérannos dous matrimonios no 2023. É tan esixente o día a día nesta comunidade? «Víctor e eu temos un conflito. Temos extremada querenza pola nosa vida anterior. É dicir, compartimos parte da semana coas actividades que son importantes na nosa vida en Madrid. Por unha banda, somos avós ocupados con netos, e felices!, porque seguimos na vida real, na vida real dos nosos fillos, que non nos aparta das circunstancias que vivimos. E por outra banda, participamos na creación de multitude de dereitos que todo cidadán ten nun barrio periférico do sur de Madrid. Disto cústanos moito desprendernos. E tamén é vellez activa», conta Rosa. «E isto non quita as responsabilidades que como partícipes de vivenda colaborativa temos», suma a súa parella.
Rosa implicouse a lume de biqueira nunha comisión de dependencia, para pór en marcha un proxecto de apoio a quen a idade pode pór nesa situación e Víctor participou no consello reitor da cooperativa. Pero hai outras actividades, como as de biblioteca, que lles ocupan a axenda.
Rosa e Víctor viven a 50 minutos de Madrid, o que lles facilita esa conciliación entre a súa «antiga vida» e as actividades de mantemento, culturais ou lúdicas, como audicións ou cinefórum, de Trabensol. Pero a súa vida dista de transcorrer nunha burbulla, senón que se implica na do pobo no que viven estes cohousers.
«Esta é unha vida moi simpática, aínda que non para calquera. Veñen amigos ou os meus netos, ou os netos doutros compañeiros e están connosco, pero ao tempo ven doado que estás en grupo con outros. A relación é en familia, pero tamén aberta a rutinas e actividades comúns, como o comedor. É algo tan natural como que xa non é obxecto de comentarios, si de experiencia e gusto»
DE PUERTAS ABERTAS
Un ou dous días á semana, estes avós dedícanos a botar unha man aos seus fillos e estar cos netos. «Un neto vai á escola de música e outro a atletismo. Aproveitamos poder levarlles a esas actividades con dispor dese tempo que ten que ver con outras querenzas, como dicía Rosa, que mantemos en Madrid. Un ou dous días estamos enredados en iso», conta Víctor. Como Trabensol é un «portas abertas constante», os seus fillos e netos tamén van verlles. «Agora mesmo, mirando o patio, vía o neto dun veciño saltando por aí. Isto é aberto», detalla Rosa. «Esta é unha vida moi simpática. Veñen amigos ou os meus netos, ou os netos doutros compañeiros e están moi connosco, pero ao tempo ven doado que estás en grupo con outros. A relación é en familia, pero tamén aberta a rutinas e actividades comúns, como o comedor. É algo tan natural como que xa non é obxecto de comentarios, si de experiencia e gusto», sostén Víctor.
Nada que ver coa vida nunha comunidade de veciños urbana ao uso, advirten. Aquí si hai quen viva! «Os intereses de Trabensol son comúns, elixidos, voluntarios e de compañeirismo entre todos. A compaña vaise facendo aos poucos, fortalecida por todas as actividades das que te ocupas e nas que participas aquí», di Rosa. «Nunha comunidade de veciños é contada a cousa que fas conxuntamente. Aquí o habitual é o facer conxuntamente. Só con iso a forma de estar cambia completamente. Nunha comunidade de veciños hai moitos, e nesta cooperativa tamén somos moitos, pero os tipo de relacións son diferentes», sinala Víctor. Pero hai intimidade? «Evidentemente», responde Rosa. E Víctor: «Pódese ter e tense». «O fundamental é que ti podes irte ao teu apartamento ou ao campo sen que ninguén te interrompa. Temos o noso apartamento para acubillar os nosos desexos», engade Rosa. «Cun respecto de todos con todos dun xeito organizado, naturalizada», complementa Víctor.
Parécese este tipo de vida a unha vida entre amigos sen carga de hipoteca? «É máis que vivir en grupo sen hipoteca. É un espazo de relación, de comunicación, e as súas características están definidas pola acción do conxunto. Diría que somos máis como familia extensa», considera Víctor.
Neste núcleo residencial dáse un ambiente de «amizade xeral», aprecia Rosa, aínda que hai máis afinidades cunhas persoas que con outras, como en todas partes. Nese momento «en que podiamos empezar a ser unha carga para os fillos, dixemos: “Aquí en Trabensol os fillos nunca quedan fóra”. Incluso hai cuestións de atención que deben ser consideradas e aprobadas en principio pola propia familia, non en canto a que as faga a familia, senón en que estea de acordo coa atención que vas recibir», di Víctor.
«A vivenda colaborativa, de apoio a todos, fai que o teu fillo non teña que converterse en coidador. Iso cámbiao todo», engade.
Antes do seu retiro dourado e hiperocupado, Rosa e Víctor comentaron cos seus tres fillos, «xa maiorciños», a decisión de ir vivir a este cohousing que hoxe está completo, e con lista de espera... Este modelo de envellecer en comunidade activamente «non ten nada que ver coas residencias» de maiores. «Alí vas a que che atendan, entres como entres. Aquí non vimos a que nos atendan, pero si pondo todos os medios para que se nalgún momento necesitas esa atención, poida ser levada a cabo», matiza Víctor.
Se vés a un dos apartamentos deste núcleo, debes ter claro que «non tes unha propiedade, senón uns títulos que cando faltes retórnanse a quen teña na túa familia dereito a iso», comenta Víctor.
Esta parella que acariña con familia propia e extensa o seu medio século de vida xuntos, fixo toda a súa vida en Madrid, e non se desentende dela. Teñen ademais un «vínculo con Galicia» pola rama materna de Rosa. «Ponme a carne de galiña lembrar o que a miña nai nos contaba de Galicia, onde foi repartidora de La Voz, en Vilagarcía», conta esta veciña do cohousing sénior de referencia en España, unha realidade aínda en proxecto en Galicia.