Cristian, un dos once matrones en activo en Galicia: «Foi un flechazo ver o poder que ten o corpo dunha muller no parto»
YES
É matrón influencer, papá e fundador de Matronas e Nais. Autor dunha tese doutoral pioneira sobre a calidade de vida no embarazo, Cristian Martín Vázquez forma unha parella 24/7 con Laura, dúas matronas unidas polo amor ao oficio que levan os partos a casa... «A postura no parto importa», asegura
07 abr 2024 . Actualizado ás 18:23 h.«María, aumentou moito de peso, deixe para comer lixo e cóidese», expón a brochazos unha escena convencional un dos once homes que hoxe constan como matrones en activo en Galicia. Cristian Martín Vázquez é matrón («matrona», prefire dicir el) por «un flechazo», por un golpe de amor a primeira vista que callou nunha historia entre dúas persoas e con un terceiro pola concordia, a súa profesión. Hoxe, ultima na Universidade de León unha tese pioneira sobre calidade de vida das mulleres e o apoio social no embarazo como factor diferenciador. Para que ese tipo de escenas nas que á embarazada vella como unha incubadora deixen de suceder.
Cristian é fundador xunto á súa parella, Laura, matrona e nai do seu fillo Lucas, de Matronas e Nais, «un proxecto humilde» que naceu en Lugo para acompañar á muller «en todas as súas etapas vitais, especialmente na gran viaxe da maternidade». «As mulleres embarazadas perderon calidade de vida por mor da pandemia», avanza Cristian, que pasou da parte asistencial ao ámbito docente e investigador.
«É necesario un cambio na atención perinatal. Atender a unha muller embarazada non é controlar o peso e facer ecografías. O que propoño é que nos centremos non só nesa atención ecográfica e as analíticas, senón tamén noutras cousas, como son a calidade de vida da nai, o apoio social que recibe ou as alteracións mentais que se producen no embarazo, porque de aí parten ás veces patoloxías». Digamos que máis vale previr que ter un mal parto ou un posparto lamentable sen saber por que razón. «Se facemos cribados de alteracións mentais e emocionais no embarazo, xunto coa preparación ao parto [instaurada para todas as usuarias do Sergas], vemos como melloran elas en benestar emocional. A mostra que fixen para a universidade foi con poboación de Ponferrada, pero pode ser un área similar á de Lugo», explica Cristian.
Como está Galicia en atención ao embarazo respecto doutras comunidades? «Non teño os datos, pero si podo dicirche que temos unha guía de atención ao embarazo normal protocolizada. Hai xa áreas sanitarias en Galicia nas que o embarazo de baixo risco lévao a matrona de forma autónoma, só co médico de atención primaria. Isto é un avance respecto doutras comunidades, nas que o control do embarazo ségueo levando o xinecólogo no hospital, e iso quere dicir que a matrona en Galicia está asumindo as competencias que ten segundo o BOE, estánselles dando desde a Consellería de Sanidade. Con iso conseguimos mellores resultados en canto a control do embarazo. As nosas consultas son máis humanas e próximas, non porque sexamos mellores, senón porque temos máis tempo para ver a unha muller. Non só imos mirar a ecografía e a programar a cita do seguinte mes».
A materia sensible que aborda este matrón, que arbitrou a fase final da Supercopa feminina de baloncesto, está no corazón da súa relación de parella. El e Laura, Matronas e Nais, son unha parella de matronas que se xestou antes de que os protocolos anticovid entrasen nos paritorios. Foi nunha residencia en Lugo no 2017 cando coincidiron por primeira vez. Ela mudouse desde Salamanca a Galicia con billete de volta, pero Lugo namorouna e quedou... Coincidir con Cristian no paritorio tamén influíu.
«Ser os dúas matronas é unha sorte, permíteche compartir moita información —di Cristian—, pero tamén fai que che poñas o listón alto. Preocúpache o que dirán». Pero pódese ir contra a presión social co rigor do profesional pasado polo filtro da experiencia cotiá. O ideal non existe, non? «Claro. Ter un fillo, a crianza de Lucas, a nós axudounos moito a entender e a axudar ás familias con ese coñecemento do real. Fíxonos entender iso que digo: que na crianza hai que ser flexibles. É importante saber que é o ideal, pero é importante sobrevivir». O ideal, detalla, é non durmir sestas co bebé boca abaixo na mochila de porteo porque «aumenta a probabilidade de morte súbita do lactante», pero «igual é o xeito que tes de non amolar a sesta». A presión laboral, familiar e social «afectan» e ante iso a flexibilidade é medicamento. «Non hai que facelo todo polo libro, podemos levantar o pistón por momentos sen ter que sentirnos culpables. Moitas mulleres pregúntannos, por exemplo, polo uso de chupete... Se o neno está unha hora seguida chorando ás dúas da mañá por que lle deas o chupete non pasa nada. Outra cousa é meterlle o chupete nada máis nacer e que o teña todo o día. Uso do chupete? Hai que evitalo o primeiro mes, si, pero tamén hai que estar en casa desa muller que tivo unha cesárea, leva dúas semanas sen descansar e ten ao neno chorando 90 minutos con cólicos. Como lle vas dicir a esta muller: ‘Non se che ocorra darlle o chupete o primeiro mes'?», reflexiona o matrón.
Conectar con cada familia é a prioridade desta parella de matronas influencer que medra en Lugo. «Se es traballadora autónoma, como che vou dicir eu que fagas seis meses de lactación exclusiva? Ti xa sabes que é o ideal segundo a OMS. Eu debo darche ferramentas para que a túa lactación sexa o mellor posible. Moitas veces o que vexo é que veñen buscando o apoio que non teñen en casa, se amais as cuestionamos... Unha matrona non só acompaña o embarazo. A min impórtame non só como está a muller, senón saber por que non a acompaña a súa parella», concreta.
PAUSA NA HORA NETFLIX
A vocación ten unha historia. De pequeno, Cristian xogaba moito con bonecos, máis a darlles clase que a facerlles revisións médicas. Xa de maior, nunhas prácticas no antigo Hospital Xeral de Lugo, tocoulle estar en partos. «E fun sen expectativas, como quen vai a urxencias. Pero tratáronme tan ben... E vin o poder que ten unha muller no parto. Tocoume moito. Gustoume tanto ver ese poder e poder axudar a mulleres embarazadas a traer aos seus fillos ao mundo que dixen: ‘¡Quero ser matrona!'. Foi un flechazo», conta.
A independencia da matrona respecto doutros profesionais tamén o moveu a decantarse pola profesión. Tras ese flechazo, el descubriu outros aspectos que lle gustaron (asesoría anticonceptiva, apoio da saúde sexual en adolescentes coa prevención das enfermidades de transmisión sexual...). En Lugo, Cristian traballou sempre con mulleres, pero en Ponferrada, do 2019 ao 2021, coincidiu cun matrón que se converteu nun dos seus mellores amigos. «E é bonito traballar con homes», recoñece este profesional do coidado.
Levádesvos Laura e ti os partos á cea? «Si, levámonos os casos a casa. Aínda que intentemos non facelo, é moi difícil. Se Laura sae do hospital emocionada por un parto cóntamo... Se, estando embarazada, agarraches a unha perda gestacional de 25 semanas vexo como vén esnaquizada. Claro que nos traemos as historias á mesa e ao sofá de casa. E ata paramos a serie de Netflix para contarnos un caso de lactación. É difícil separar a vida da profesión», revela Cristian. Por partes só sabe ir Jack o Destripador.
É «saudable desconectar» en casa. Pero custa. «Ás veces entrégasche a que unha muller teña un parto natural e tras 12 horas acaba en cesárea. Séntelo como un fracaso teu, aínda que non sexa un fracaso», recalca Cristian, que di que o «máis gratificante» chega para el «cando todo está de cu e acaba en parto idílico». «Esas veces en que lles dis: ‘Tiñas cara de cesárea e que parto máis bonito foi'. E só por dous detalles, como un cambio de postura».
A postura importa no parto, e moito, asegura. «A decúbito lateral provoca menor taxa de episiotomías e rachos. Que as mulleres se movan no parto importa», ilustra este docente e investigador que entende que en cada parto hai «algo máxico». Pero non é cousa do azar e a Lúa. Como non o é que unha muller teña un bo embarazo. «A calidade de vida da embarazada é importante. E as que teñen mellor calidade de vida son as mulleres que contan cunha rede social de apoio», conclúe este investigador que bailou como pai e matrona no parto de Laura para recibir xuntos ao seu fillo, Lucas. E que sabe que a arte de nacer non é só cuestión de saber dar uns pasos...