Alvarito e Merceditas, os reis do entroido: «Perdemos a vergoña antes de deixar o chupete»

Hai mil xeitos de gozar do entroido. Mesmo non está mal visto ir calzado cuns casteláns, vestido cun pantalón de pana beis, un suéter azul mariño e abrigado cun Barbour. Porque ir de mirón é tamén participar dunha das festas máis queridas e inclusivas de Galicia e do mundo enteiro. O costume de disfrazarse a pel ata que os vermes queiran estivo sempre relacionada co ser humano: do home do Neolítico ao da taberna do porto, do que actualiza as cartillas do banco ao fontaneiro, da empresaria exitosa ao que arma a estada. Entre as pestanas e as uñas dos pés cabe todo: un bandullo prominente que loita por fuxir dun chaleco que ata en entroido é feo, un arcoíris de farrapos ou fardar dunha pernas que parecen tronco de palmeira.

Cada pobo ou cidade vende o entroido ao seu antollo, ancorado na súa historia. As Pantallas de Xinzo, os Cigarróns de Verín, os Peliqueiros de Laza, os Felos de Maceda, Os Boteiros de Vilariño, os Xenerais de Ulla, as damas e Os Galáns de Cobres ou as comparsas e os choqueiros na Coruña, entre moitos outros.

Hoxe toca falar dos choqueiros, que non son mellores nin peores, senón distintos. Estes non teñen un uniforme que usan ano tras ano. Xamais poden repetir disfrace. O seu uniforme é unha tolemia transitoria. Non é que o elixan un día antes e lancen ao aire uns trapos e onde caian aí quedan. Non é iso. Empezan a pensar o que se van pór o ano seguinte cando chegan a casa despois do entroido presente. Como as redaccións no colexio, o tema é libre. Non hai máis norma que gastar pouco diñeiro ou ningún, ser orixinal, non levar máis compaña que a dos zapatos e, sobre todo, ser gracioso a rabiar e non ter vergoña algunha. O que vaia con cara de toxo, por moi ben que vaia vestido, mellor que quede en casa.

 «Non abonda o disfrace. Hai que interpretar como actor de peli de risa»

Na Coruña defenden unha chea esta forma de vivir e de ser. Cando se achega febreiro, a cidade só pregunta de que irán disfrazados este ano por exemplo, Mercedes Sánchez Guerra, Merceditas, e Álvaro Segade, Alvarito. YES xuntounos hai uns días e amoloulles a sorpresa. Este ano, Merceditas irá de bruxa adiviña e Alvarito de velutina. Son dous dos máis brillantes representantes do mundo choqueiro coruñés. Ela, que agora ten 69 anos, e el, aos seus 52, non son capaces de pór data á primeira vez que se disfrazaron. De moi pequeniños, seguro. Presumen de que a vergoña a perderon antes de deixar o chupete.

Non fai falta nin contalo. Cando este home que de mozo foi un destacado bailarín do Rey de Viana sae á rúa o martes de entroido é coma se entrase un raio de luz nunha ruela lúgubre. Ninguén dá crédito ao que ve. Non necesita comparsa. El llo guisa e el cómello . Na rúa da Torre, o sambódromo coruñés, os paseantes críbano a fotos e gabanzas. El posa lascivo. Sempre saca eses morritos pintados de vermello, meneando o pompis como unha dama. A súa actuación non ten pausa nin descanso para os anuncios. O único que lle pon de mal humor é «ver a xente que vai disfrazada con cara seria e camiñando coma se sacase o can a facer pis». Para el, o entroido, «é pura alegría». Afirma que «non abonda con conseguir un bo e traballado disfrace. Hai que interpretar o papel como o actor dunha película de risa». Engade este ilustre choqueiro que só quere «facer rir e que a xente se ría comigo». Pasou algunha vez vergoña? «Xamais. O día que a perda estarei xa no caixón».

Nin o mal momento persoal que está a atravesar bórralle o sorriso. Calquera na súa circunstancia tomaríase un entroido sabático. Pero Álvaro Segade bota terra aos seus problemas cun bañador de muller, unhas alitas ás costas e un aguillón no traseiro.

Arroupado polos seus amigos

Iso si, cando se deita polas noites está moi triste. Acábase de separar. Tívose que ir de casa «sen nada, nin roupa, e sen traballo». As últimas semanas pasouno «moi mal». Aliviado por ese exército de salvación que son os amigos que ten. Tantos, que uns lle abriron a porta de casa para darlle unha cama, outros lle poñen un prato na mesa e recíbeno coma se o que invitase fose el. Este entroido, sabendo que Alvarito anda moi mal de cuartos, a propiedade do bar Raxo, no 24 da rolda de Outeiro, e unhas clientas ofrecéronse a facerlle o disfrace e comprar os abelorios oportunos para convertelo na velutina máis coqueta. Son Asunción Bahamonde, Yolanda García e María Carreño. Durante días, coseron, fixéronlle probas e maquillaron. Pero como ten máis amigos que o queren que pelos a perruca que leva, un taxista chamado Donato levarao gratis á rúa da Torre e devolverao a casa pola noite. O pasado sábado estaba xa máis contento despois de posar para o YES e abrazarse a Merceditas.

Foi o broche a unha chamada que lle fixeron hai uns días para ofrecerlle un traballo como coidador de persoas maiores, que é a súa profesión. Será interno e, sobre todo, cariñoso. Ter a Alvarito ao lado, día e noite, é unha bendición. A súa fama na Coruña levouno a ter placa propia na rúa San José, un dos máis grandes choqueiros da historia da cidade e promotor como ninguén do entroido.

Segade foi un dos que tomou a vez. Pero non uno calquera. El é o máis provocador, o que menos se disfraza levando moitas veces o mellor disfrace. Porque lle choveron premios. Porque para os choqueiros, a graza non está no laborioso dun traxe ou no imaxinativo, senón no desvergoñado, no poder de espertar máis gargalladas. E Alvarito, como Merceditas e moitos outros, van moitos pasos por diante.

Choqueira do ano 2023

Merceditas é encantadora. Desas mulleres que todo o mundo querería de veciña e amiga. Non é choqueira en febreiro, é choqueira todo o ano. Di que, sexa luns ou xoves, en calquera estación de ano, está vendo a tele ou lendo un libro e de súpeto apetécelle disfrazarse. Fronte ao espello, colle unha pañoleta nun caixón, unha saia nun recuncho e un abrigo no perchero, píntase e rise soa. «Vou comprando en mercadillos cando vexo cousas que me poden servir», conta. Este ano traballou un traxe de adiviña. Tras os festexos, será gardado co resto da súa colección. Presume de ter «tres trasteiros para poder gardar todos os disfraces. Os coñecidos chámanme sempre para pedirme algún». Ademais de comprar, hai deseños que realiza ela mesma. «Cando fomos a Disney , en París , fíxenme a saia de Minnie Mouse cunhas cortinas da furgoneta do meu fillo. Fun vestida así no avión», comenta Merceditas, que di: «Eu non teño vergoña, encántame que me miren e fáganse fotos comigo». Sin duda, este martes acaparará todas as miradas.

«Pedín á miña familia que me enterren cun disfrace»

Confesa que coñeceu ao seu marido estando el vestido de muller. «Eu ía de gatita, cos bigotes e todo», rememora, mentres revolve no armario do seu móbil disfraces e máis disfraces. Esta muller que ostenta o título de choqueira do ano 2023 só foi en comparsas dúas veces na súa vida. Di que non lle gusta, porque a súa alma é choqueira. «A min gústame ir soa, prepararme co que teño en casa», di Merceditas, subida aos seus zapatos vermellos e tecleando ao aire as súas uñas de pompa e un anel con arañas de plástico.

Da tea dunha cortina de lunares, Mercedes Sánchez elabora un disfrace co que percorrer as rúas da Coruña. De Minnie, gasosa Revoltosa, toureira —mesmo durante a pandemia— ou viúva, a choqueira do ano conta cunha longa lista de disfraces ás súas costas, pero o que a levou ata lograr ese recoñecemento é o seu espírito alegre: «O día que morra díxenlle á miña familia que quero que me enterren cun disfrace posto».

---

---

---