A presidenta de Protección Civil Moaña é supervivente de violencia machista; vive a golpe de teléfono e, cando non está nunha emerxencia, é artesá e crea bebés «reborn»
12 jul 2025 . Actualizado á 05:00 h.Non pode camiñar pola rúa sen que se lle achegue algún veciño a pedirlle algo, darlle unha aperta ou saudala. «Hai moitos anos que salvei a vida dun home que estaba afogando na praia, el xa non vive, pero a familia aínda me chama para darme as grazas». Mónica Chaves é a presidenta de Protección Civil de Moaña dende hai un ano, pero leva toda a vida vinculada ás emerxencias. Empezou como voluntaria sendo adolescente e, 32 anos despois, segue pegada a un teléfono que soa de día ou de noite. Ten salvado moitas vidas en Protección Civil, a súa incluída.
Esta muller nacida en Ribeira hai 47 anos empezou o voluntariado na súa localidade, colaborando nunha das ambulancias que transportaba feridos a Santiago, antes de que se construíra o Hospital de Barbanza. Faláronlle de Protección Civil e da agrupación que se estaba creando en Ribeira. Apuntouse. Mónica Chaves tiña 16 anos. Nesa época sacou dunha cuneta a un home maior con alzhéimer que non paraba de chamarlle mamá cando o levaba ao centro de saúde. Tampouco esquece ao que sacou da auga da praia e que se queixaba de cambras, pero que realmente estaba recibindo descargas do marcapasos ante un fallo cardíaco.
Imposible que Mónica non teña gravado o día que, nunha saída, tivo que rescatar o corpo dun neno que se criara na casa da súa propia nai. No seu día a día vai sumando imaxes e recordos cos que esquece que ela mesma foi vítima de violencia machista. Escapar do seu maltratador foi o que levou a Chaves a Moaña dende Ribeira. Hai xa 16 anos que colleu ao seu fillo e se mudou a 100 quilómetros. «Cando teño que auxiliar a unha muller nunha situación de maltrato non o penso no momento, tes o cortisol ao máximo. Cando rematas é cando te lembras da cara dela e dos nenos, dáche gana de todo. Sentes impotencia, noxo...». Conta que volveu a Protección Civil en Moaña anos despois de chegar ao Morrazo e que precisamente o fixo para que o seu fillo non tivera unha nai con medo. Foi secretaria nos últimos anos e, dende o 2024, é unha das poucas presidentas de agrupacións que hai en Galicia.
A súa experiencia axúdalle a saber dirixirse ás vítimas, en calquera situación. Hai que ter man esquerda, pero non só nos momentos críticos, tamén nos cómicos, que os hai, e moitos. «Hai quen nos chama para que lle descolguemos as cortinas da casa, que non é capaz ela sola, e que logo xa te chama para colgalas. Pero un día tamén nos chamaron para dicirnos que o helicóptero daba a volta preto da súa casa e que lle manchaba a roupa tendida. Hai cousas que cando as contamos a xente non nos cre, pero si que pasan».
No verán, o máis frecuente é ter que intervir nas praias: «Son intervencións complicadas, a area frea», explica. Nesta época tamén hai máis accidentes de tráfico: «Cando chegas, moitas veces xa non hai moito que facer», lamenta. Estes días toca espantar cabalos salvaxes que baixan do monte e se meten na autovía do Morrazo escapando da calor. «O teléfono soa a calquera hora, levántante da mesa e sácante da ducha». O móbil non se apaga nunca. E case sempre atende ela.
Este ano tivo que afrontar unha denuncia dun voluntario que acusou á agrupación de malversación de fondos, unha cuestión que está en investigación. «Eu era a secretaria, non tiña acceso ás contas, non podo engadir moito. Si digo que dende que son presidenta, está todo ben e que o Concello ten os datos». Confía en que este momento desagradable remate.
Duro foi tamén o covid. Chaves é paciente de artrite reumatoide e recibe un tratamento que lle baixa as defensas. Non foi impedimento para entrar nas residencias durante o confinamento e levar a comida ás casas de persoas maiores que estaban illadas. «A familia dun deles chamou hai pouco porque lle daban a alta e quería que o fora eu a atender». Nunha localidade pequena como Moaña, non é raro que lle chamen á porta.
É un labor altruísta, para gañarse a vida Mónica Chaves ten traballado en hostalería, nos montes e, dende hai anos, é artesá de bebés hiperrealistas. Cando non está nas emerxencias, baixa revolucións dando forma a figuras de neonatos, coñecidos como bebés reborn. Dedica a cada boneco seis horas diarias durante dúas semanas. «Combinar as dúas cousas axuda. Cando chego dunha intervención estou a mil, abro a porta da casa, póñome cos bebés e volvo á calma». Recibe pedidos dende moitos países.
No verán, hai menos tempo para os bonecos, hai máis traballo fora. Ela vén de recibir o recoñecemento de Protección Civil en España pola súa traxectoria. «Non somos conos de tráfico. Estamos nas festas, pero non imos beber ou bailar». A maioría dos voluntarios son xente de máis de corenta anos. «É sacrificado e non cobras, pero isto non se paga con cartos. Axudas á xente no momento no que é máis vulnerable na súa vida». Ela sabe ben o que significa ser vítima.
A súa canción
«Creo en min», de Natalia Jiménez. «Este tema axúdate a levantarte cando tocaches fondo. Para saber que é tocar fondo tes que saber o que é estar alí. Eu saín do maltrato machista porque non quería darlle ao meu fillo a imaxe de que tiña medo ou que me mirara dicir: ‘Non podo’. Se o intentas, sempre vas poder».