A astrofísica galega avanza que en dous anos lanzarase un telescopio espacial xigante co que se chegarán a coñecer 100.000 novos planetas
31 may 2025 . Actualizado á 01:49 h.O ceo do rural, aínda que fose da periferia dunha cidade como Vigo, atrapou e fascinou desde a infancia a Begoña Vila e ségueo facendo aínda máis a medida que vai engadindo coñecemento do universo, do que a Terra, advertiu, non é máis que un pequeno apéndice, pero do que emana como elemento diferencial a paixón como motor, como combustible que desencadea o progreso e o desenvolvemento. Autodeclarada «orgullosa de ser viguesa», a astrofísica galega converteu a súa intervención na celebración do 25 aniversario da edición dixital de La Voz de Galicia nunha clase mestra na que a narración da súa evolución profesional serviulle para debullar que busca a humanidade máis aló dos confíns visibles coa tecnoloxía dispoñible na Terra.
Vila Costas non dubidou en viaxar desde Washington ata Vigo para compartir parte do coñecemento adquirido nos seus estudos en Santiago, Canarias, Manchester, Canadá e finalmente na NASA. «É moi importante o labor de difusión, que a min tanto me gusta. Non só en astrofísica ou física, senón en todos os campos científicos é moi importante, porque así todos podemos entender de todo un pouco se nolo contan», dixo para a continuación facer a revelación que motiva a súa carreira e a de todos os científicos que lle acompañaron na creación e lanzamento primeiro do telescopio espacial James Webb e que apuran agora o do aínda máis xigante, complexo e esperanzador visor exterior do espazo, o Nancy Grace Roman, co que espera que se dea algunha resposta máis á gran pregunta da humanidade.
Begoña Vila asegurou que a formulación do interrogante non garda ningún misterio. «O que queremos saber realmente é se estamos sós», confesou para explicar a motivación do seu traballo. «Estamos a buscar un planeta como a Terra». E para aquilatar as posibilidades que abren os traballos que ultima a astrofísica como ciencia e nos que ela participa, marcou de onde partimos e onde pretendemos chegar: «coñecemos uns 6.000 planetas ao redor doutras estrelas e cando este telescopio estea en órbita (referíndose ao Roman, cuxo lanzamento está fixado para dentro de dous anos) imos atopar 100.000. Iso é o que necesitamos, porque sabemos que a Terra é un lugar moi especial e necesitamos moitas mostras para poder atopar realmente un que se poida parecer ao noso», explicou coa mesma paixón coa que desde as aforas de Vigo observaba de nena o ceo estrelado facéndose, quizais sen sabelo entón, esa a pregunta que co tempo chegaría a verbalizar como fixo hoxe no acto do aniversario da edición dixital de La Voz.
Narradora espacial
O alcalde de Vigo, Abel Caballero, acudiu ao acto cun anaquiño de espello do telescopio espacial James Webb na solapa do seu traxe. «Preguntoume un día Pedro Sánchez que era; conteillo e faleille de Begoña Vila, de que é artífice do maior artefacto creado polo home con máis tecnoloxía posible. E o presidente contestoume dicindo que ten moito interese en coñecela», relatou Cabaleiro, que non deixou pasar a oportunidade de lembrar que lle outorgou á astrofísica o galardón de Viguesa Distinguida.
A voz de Vila Costas escoitou alto e claro e en español narrando o 25 de decembro do 2021 o lanzamento do foguete Ariane 5 co telescopio máis avanzado e potente xamais enviado ao espazo. Pero se este concentrou anos de esforzos e coñecemento, o novo, segundo as súas explicacións, vai ser realmente espectacular. De entrada, vai ter o tamaño dun campo de tenis, aí é nada. «É moi emocionante porque vai ir ao lado de onde está o Webb e vai ser moi especial o poder ter a Hubble, a Webb e a Roman xuntos para darnos máis información acerca deste mundo especial. O novo telescopio permitiranos facer unha foto de 100 a 200 veces máis grande das que podemos ter con Hubble e Webb», avisou.
A pista definitiva para atopar vida en dimensións descoñecidas é detectar a presenza de auga. «Para a vida como a que coñecemos nós necesitamos que a auga sexa líquida», precisou. A modo de exemplo conduciu os ollos do público a unha zona onde se concentran sete planetas. Nos tres primeiros, nada, pero Begoña Silva está convencida de que é só cuestión de tempo. Non deixará de buscar.
Begoña Vila, a nena curiosa que miraba con avidez o ceo de Vigo
R. R. / Redacción
«Quero pensar que non estamos sós no universo». María Begoña Vila Costas (Vigo, 1963) expresa un desexo que quizais na súa infancia foi unha pregunta. A que se facía unha nena inqueda que de pequena miraba con avidez o ceo no seu Vigo natal para escrutar os seus misterios. Pouco podía imaxinarse entón que esa incipiente curiosidade levaría a converterse nunha das grandes artífices da posta en marcha e control do telescopio espacial James Webb, a ferramenta que está a proporcionar a visión máis profunda e detallada do cosmos, o grande ollo que permitirá desvelar algúns dos grandes secretos aínda ocultos.
Esta filla dun carpinteiro afeccionada á trompeta e dunha costureira tampouco podería sospeitar que ía converterse na primeira española en ser distinguida non nunha, senón en dúas ocasións pola NASA, que no 2016 outorgoulle a súa medalla ao Logro Público Excepcional e no 2022 concedeulla polo seu Servizo Público Excepcional á axencia.
Nai de tres fillos e profundamente comprometida en situar a perspectiva de xénero na actividade científica, Begoña Vila é xefa de sistemas da NASA e a responsable do sensor FGS do telescopio James Webb, a peza esencial para captar as imaxes máis precisas do universo. Formada en Física na Universidade de Santiago, especializada en Astrofísica no Instituto Astrofísica de Canarias e doutorada na Universidade de Manchester, seguiu a súa formación na de Cardiff e logo foise a Canadá para traballar na industria aeroespacial. De alí recrutouna a NASA, onde esta facendo historia.