As chemineas de Álvarez, Regojo, Massó e outras empresas marcan un rastro fabril en vías de extinción
10 mares 2024 . Actualizado ás 01:40 h.Pink Floyd converteu en icona da música popular do século XX as chemineas da central eléctrica de Battersea, en Londres , ao levalas á portada do disco Animals. E nesa mesma cidade souberon tamén converter en imaxe internacional da arte a Tate Modern, a antiga central de enerxía de Bankside presidida por unha gran cheminea cuadrangular. As enormes chemineas fabrís remiten a unha época de crecemento industrial e conforman un patrimonio que vai máis aló do aspecto material para evocar lugares de traballo, pero tamén de loita polos dereitos laborais e, mesmo, de relacións sociais.
Aquelas antigas saídas de fumes son hoxe tratadas de distinto xeito. Aínda que nalgúns casos se comprende o valor patrimonial que supoñen, noutros, foron esquecidas e permanecen a mercé dos elementos, como lle ocorre ao conxunto fabril que as acolleu. Entre os primeiros casos atópase a cheminea da fábrica de Regojo, en Redondela . Foi conservada para manter a memoria dunha fábrica, construída en 1918, que tivo unha enorme importancia na economía local, xa que chegou a contar con 1.200 traballadores nos anos sesenta do pasado século. Un armazón asegura a estrutura entre os edificios que se construíron onde estivo a fábrica. En leste mesmo municipio aínda se conserva en pé algún outro elemento deste tipo, como é o caso das ruínas de Industria Metalífera Española, situadas na Portela.
Ao outra lado da ría, en Cangas mantéñense erguidas varias chemineas, sempre relacionadas coas fábricas de transformación de produtos do mar. É o caso da antiga conserveira Arbones, ao final da praia de Rodeira. Aínda que o conduto de expulsión de fumes aínda se mantén en pé, non ocorre igual con outras partes do conxunto. A referencia neste municipio é a cheminea de Massó, un edificio de 1937, que perdeu a súa cualidade fabril en 1996. Mide 40 metros de alto e xa tivo problemas de mantemento hai uns anos, aínda que esta circunstancia é válida para o conxunto do edificio. Menos alta é a cheminea da antiga factoría baleeira, moi preto do anterior edificio, abandonada en 1983. Sen deixar Cangas, na ría de Aldán atópanse as ruínas da conserveira de Curbera, que nos últimos anos estivo relacionada con proxectos turísticos.
En Vigo , o rastro de chemineas repártese polas antigas zonas industriais. En Ríos sitúase un destes elementos, que presenta unha forma cuadrangular, un modelo pouco usado por esta zona. Pertenceu á factoría de conservas Garavilla. Sen saír de Teis, en Guixar, aínda se poden ver dúas chemineas na contorna que ocupou a fábrica de xabóns A Iberia Galega. Aí leva desde fai máis de oitenta anos.
Pero as máis famosas da cidade olívica son as que marcaron o ritmo de produción da Panificadora e Álvarez, dous exemplos de abandono absoluto do patrimonio industrial. A primeira delas xa presenta unha grave desfeita que, irremediablemente, fai presaxiar a súa derrota fronte á lei da gravidade.
Xa en Bouzas, no número 230 de Tomás A. Alonso, consérvase só unha parte da cheminea do que foi a conserveira Casal e Candeira, da que xa non quedan restos significativos. Máis sorte tivo a cheminea de ladrillo do antigo matadoiro municipal, salvada cando a Xunta decidiu converter aquel vello establecemento en actual Museo do Mar de Galicia.
Xa cara ao interior, en Mondariz-Balneario , nas ruínas do que foi a antiga panadería do Gran Hotel, aínda se pode ver unha cheminea de planta cuadrangular. Non lonxe de alí, na estrada que leva a Ponteareas , está a cheminea dunha industria madeireira que segue en activo.
E máis ao sur, nas Neves aínda se manteñen en pé as ruínas do serradoiro da Ponte, que ten un cheminea chaparra. Está no cruzamento da antiga PO-400 co Río Termes.
Outra zona fabril que concentra varias chemineas é a que coincide co final do río Miño. En Tamuxe, na parroquia rosaleira de San Miguel de Tabagón, consérvase a vella cheminea do que foi Nandín, Vicente e Compaña, dedicada á transformación da madeira.
E alén do río Tamuxe, xa en Salcidos (A Guarda), álzanse os pináculos da fábrica de cerámica das Cachadas, tamén coñecida como O Progreso. Hai uns anos, nunha conferencia de Xoán Martínez Tamuxe sobre a industria na zona, sinalou que a gran cheminea custou, a mediados do século pasado, case 70.000 pesetas. Todo un dineral entón.
Sen saír da Guarda, na Pasaxe, aínda campea a cheminea de Serrerías Miño entre a urbanización que ocupou a zona unha vez abandonada a actividade industrial.
Máis adiante, no municipio guardés, na Gándara pódese observar a cheminea que evacuaba os fumes da cerámica Santa Tecla nas mesma ladeira do Trega. E en Nigrán , no cámping de Praia América, conservouse unha cheminea que aliviou de fumes a produción dunha antiga fábrica de tezas xa desaparecida.