A súa flota bombardeou Valparaíso (Chile) e O Callao (Perú) en 1866
04 feb 2024 . Actualizado ás 09:04 h.No Vigo do século XIX fóronse forxando mitos que pasaron a formar parte da idiosincrasia da cidade, uns relixiosos (Cristo da Victoria ), outros militares (a Reconquista) e os de personaxes que, por unha ou outra razón, destacaron na súa época: políticos, artistas, etc. e entre eles brillou con luz propia a figura de Méndez Núñez.
Casto Méndez Núñez, de liñaxe hidalga por ambas as partes (Núñez do pazo da Fervenza, agora rúa Vázquez Varela), naceu na casa solar da praza da Constitución en 1824. Foi levado a vivir a Madrid, pero aos 10 anos regresou para estudar na Escola de Náutica, preparatoria para entrar na Armada; conta a tradición que salvará a dous nenos que se estaban afogando fronte á praia do Areal.
Obviamos por dilatada e dabondo accesible a traxectoria militar do personaxe en Fernando Poo, Antillas e Filipinas, só sinalar que foi ascendendo no escalafón da mariña de guerra, pechándose co grao de contraalmirante.
A pesar de todas as dificultades do goberno longo de 5 anos da Unión Liberal (centro-dereita), presidido polo xeneral Ou'Donnel, España implicouse en seis guerras: Cochinchina (Panca, 1859-63), México (Prim, 1862), a do Pacífico (1862-66), a da problemática incorporación da República Dominicana á coroa española tras librarse do xugo haitiano (1861) e a máis «romántica» por excelencia: a de África (1859-60). Todas estaban unidas pola procura dun anhelo de prestixio, xa que non sacaría beneficio algún ou moi limitado.
Durante a guerra hispano-suramericana, Bolivia, Chile, Ecuador e Perú declararon a guerra pola suspicacia de que España interviñese en América. Aínda que tras o asasinato dun cidadán español e sen representación diplomática, o almirante Parella asinou un tratado con Perú, este non tivo efecto, por mor dun golpe de estado alí e entraron en conflito; no intentouse unha exhibición disuasoria mal dirixida desde Madrid (ministro marqués de Miraflores), e con medios navais insuficientes para afrontar a campaña. Ordenouse a saída dunha flota de 7 buques de guerra, dos que só as fragatas Arapiles e Numancia estaban blindadas; tras o suicidio de Parella, o mando pasou a Méndez Núñez. Tras dobrar o Estreito de Magallanes, a flota bombardeou primeiro Valparaíso (por non haber permitido carbonear) tras aviso previo de evacuación, sobre todo polos buques anglosaxóns alí ancorados. Seguidamente, fixo o mesmo co Callao (2 de maio de 1866), saída ao mar de Lima, fortificado con canóns e minado; sen nin unha baixa.
Considerada finalizada a súa misión acabou de dar a volta ao mundo, sendo a Numancia o primeiro barco do seu tipo no mundo que saíu e volveu á súa base, a baía de Cádiz. Ao longo do tempo varios barcos de guerra da Armada Española levarán o seu nome, na súa memoria. A referida campaña popularizouse pola frase: «A Reina , o Goberno e eu preferimos honra sen barcos que barcos sen honra». O armisticio, no entanto, non puxo fin á desconfianza existente.
Faleceu solteiro en Pontevedra en 1869, sendo trasladados os seus restos mortais á capela do pazo do Con (Moaña). En 1877, estando de visita, Alfonso XII emitiu un Real Decreto para que trasladalos ao Panteón de Mariños Ilustres en San Fernando (Cádiz). Xa en 1884, o coñecido escritor vigués N. Taboada Fernández editaba en Madrid a súa obra: O combate do Callao. Descrición do bombardeo e biografía do almirante Méndez Núñez, signo da popularidade deste «heroico» feito militar. Con anterioridade a 1874 deuse o seu nome a unha rúa no entón centro da cidade intramuros. En agosto de 1890 inaugurábase na Alameda a estatua en bronce do renombrado escultor Agustín Querol, erixida por subscrición popular a iniciativa da sociedade O Ximnasio, con asistencia de Isaac Peral, contraalmirante Carranza, autoridades e numeroso público; tamén se descubría unha placa na súa casa natal na por entón sede do Liceo Artístico, que aínda hoxe pode verse xunto cun brasón heráldico de época.