Reorganiza toda a asistencia na cidade sen pedir consentimento ás pacientes
12 oct 2023 . Actualizado ás 05:00 h.Miles de mulleres viron repentinamente como o Servizo Galego de Saúde cambiáballes a súa matrona de atención primaria nas últimas semanas no centro de Vigo. Fíxoo sen pedirlles a súa conformidade e mesmo sen avisalas previamente, segundo confirman mulleres afectadas.
A orixe deste cambio está na incorporación a finais de setembro dunha nova especialista en saúde ginecológica ao centro de saúde de Navia, que pasa a ter dous profesionais desta categoría. Segundo o Servizo Galego de Saúde, agora hai trece matronas na atención primaria de Vigo cidade. «Como en Navia se partía de cota cero, houbo que enchela de contido», explica unha portavoz do Sergas, en referencia a que esa profesional non tiña ningunha paciente asignada. Asegura, ademais, que trataron de facer cotas equitativos, para que cada profesional teña un número de mulleres similar ao seu cargo.
Pero o Sergas non pediu ás mulleres que lle digan se lles parece ben o cambio ou non. Simplemente, ao ir pedir consulta déronse conta de que o seu profesional non era a mesma e, ademais de que o centro de saúde de referencia non era o mesmo que tiñan asignado ata agora. Tampouco lles enviou unha mensaxe para avisalas, como si fixo noutras ocasións cando cambia o pediatra de cabeceira ou o médico de familia, por exemplo ante xubilacións.
O Sergas asegura que tivo en conta un criterio xeográfico para reorganizar as cotas, de forma que vaian a Navia as que viven máis preto. Con todo, hai mulleres co médico de cabeceira na rúa Cuba que tiñan a matrona en Rosalía de Castro e agora foron asignadas a Navia. Na Doblada, máis próximo a ese centro, hai señoras que teñen a profesional de referencia en Rosalía e outras en Nicolás Pena.
As cotas das matronas están vinculados aos do médico de cabeceira ou o pediatra. Segundo quen sexa o profesional médico de referencia da muller, asígnaselle unha matrona. Non elixe, a pesar de que, sobre o papel, un decreto galego do 2015 permite escoller médico, pediatra, enfermeira e matrona. En tres centros de saúde (Cuba, A Doblada e López Mora ) mesmo hai médicos coa matrona de referencia nun centro de saúde e outros que a teñen noutro ambulatorio.
Peregrinando
Ademais danse situacións curiosas cos chamados servizos de apoio de atención primaria. Por exemplo, alguén co médico en López Mora ten o odontólogo en Rosalía de Castro, o fisioterapeuta en Nicolás Pena, a matrona en Coia e o traballador social en Colmeiro.
Alguén do Casco Vello ten que desprazarse a Navia para ir ao fisioterapeuta, pero para ir á matrona ou ao odontólogo ten que acudir ao centro de Rosalía de Castro.
Na rúa Cuba seguen indo a Rosalía para o dentista, pero a matrona téñena en Navia e o fisioterapeuta non está nese centro de saúde (como si ocorre para os de Casco Vello), senón no de Taboada Leal.
A cantas pacientes atende cada unha? 5.000 ou 12.000?
Segundo os datos oficiais do Sergas, «a cota media das matronas de Vigo (cidade) é de cinco mil mulleres». Concretamente, 5.051, segundo os últimos datos de poboación con cartón sanitario na cidade (do 2022). Pero ese dato ten un matiz importante: refírese só a mulleres en idade fértil, é dicir, entre 15 e 49 anos.
Con todo, a asistencia das matronas vai máis aló da idade fértil. Fontes da Asociación Galega de Matronas explican que «calquera muller pode pedir cita coa súa matrona a calquera idade». De feito, igual que as cotas das matronas están vinculados aos dos médicos de familia, tamén o están aos pediatras, que só asisten a nenas de ata 14 anos. Por arriba tampouco hai límite. Por iso, esa asociación pide que a cota asignada a cada matrona sexa de cinco mil mulleres... de todas as idades. E se téñense en conta todas, estas enfermeiras especialistas teñen ao seu cargo a 12.200 mulleres cada unha.
«A/o profesional de enfermaría obstétrico-xinecolóxica (matrona) de atención primaria é a/o profesional de referencia en relación coa promoción da saúde sexual e reprodutiva da muller», detalla unha guía oficial do Sergas. A saúde reprodutiva pode estar limitada a un momento da vida, pero a sexual non. De feito, na carteira de servizos das matronas de primaria recóllese un papel activo en programas como o de detección precoz do cancro de mama (dirixido a mulleres de ata 74 anos) no de cancro de pescozo de útero (ata os 65) ou na prevención das infeccións de transmisión sexual (sen límite de idade). Polo tanto, o seu traballo non se centra soamente no embarazo, o parto, o posparto e a lactación.