Sandra González, arquitecta: «Feísmo! Por que hai que dicir que o noso é feo? Fainos inferiores»

Non hai medias tintas. Sandra González posiciónase respecto a todo no seu ámbito da arquitectura e o urbanismo. Declárase enfadada con como se desenvolveron, polo xeral, as vilas e cidades galegas; discrepa do carácter excesivamente numérico e «rancio» da formación que se dá aos futuros arquitectos, e repélelle a consideración do termo feísmo como escusa para a «flaxelación». Pero ese espírito crítico canalizouno tratando de axitar conciencias. Saíu á rúa e creou A vila do mañá, talleres que desenvolveu en 27 concellos e incluso levou a Brasil e polos que pasaron 9.800 nenos e adolescentes aos que ensinou xogando a que valoren a súa contorna, saiban de onde xurdiu o que lles rodea e como poden melloralo sen perder a súa esencia. Acábao de facer no barrio vigués de Coia e tamén en Bueu, Cambados, Silleda, Vilagarcía, Ferrol, Santiago ou São Paulo. Foi requirida para expor o seu proxecto sobre espazos urbanos en Madrid e Barcelona, e de Islandia e Kentucky acaban de vir senllas delegacións para coñecelo. «En Galicia, en cambio, non se contou en ningún sitio. Quizais porque o que penso dígoo e doe», pensa.

Confesa non predicar con ese exemplo de exaltación na súa O Carballiño natal. «É unha vila un tanto peculiar. É unha parte de Sudamérica metida no interior de Galicia», di a neta do Brasileiro, sacando a relucir o sobrenome da súa familia para enraizar esa vinculación de ida e volta do seu pobo co outro lado do Atlántico e dando conta tamén dun enclave onde a desmesura urbanística desatouse coa coartada de acoller ás sucesivas ondas de recentemente chegados. «Estou enfadada co Carballiño. Non é un exemplo para seguir», apunta para dirixir os seus dardos cara á burbulla inmobiliaria e os plans miméticos deseñados por toda Galicia só para habilitar parcelas onde construír. «Non se pensaron as cidades desde a identidade da vila na que se estaba traballando. Pensáronse todas absolutamente igual. Debuxábanse bloques no plan e estes eran iguais en Vigo, O Carballiño ou Carballo», censura. «Non creo nos plans urbanísticos e son urbanista e estudei urbanismo cos mellores», advirte para dar consistencia ao seu pensamento, consciente de que pode representar todo un anatema para ningúns dos seus colegas. Aínda que as súas afirmacións máis contundentes adóitaas avaliar co temor para haberse metido cos dous pés no charco da polémica, non ten medo de afirmar que os plans de ordenación urbana non funcionaron en Galicia. «O que fixeron foi xerar unha infinidade de medianeiras», relata desde o seu estudo de PØST Arquitectos. Pon en cuestión tamén que esa planificación sempre se cimentou na idea de que todos os municipios van seguir crecendo e van gañar máis residentes sen freo. «Eses plans, que se presentaban coma se fosen a Biblia, son os que propiciaron as cidades que temos hoxe, con edificios de nove plantas ao lado dunha vivenda unifamiliar». Avoga por adoptar proxectos urbanos, non só detallar canto se pode construír en cada esquina. «Nos proxectos urbanos aténdese todo: tipoloxía de vivendas, o seu número, a contorna urbana e afróntase a necesidade por bolsas en cada momento, como en Barcelona», sitúa.

Para Sandra González o enfoque correcto radica na escala humana. «As persoas non son números e os espazos verdes tampouco, que é como os conciben os plans urbanísticos, que non fan que sexan máis que espazos residuais». Por iso declárase sorprendida coas bolsas verdes abandonadas no barrio vigués de Coia. «Ningunhas parecen escenarios de guerra», lamenta a perda de oportunidade que supón. «A estética tampouco debe de ser unha hipoteca», aclara para criticar a remodelación de espazos públicos nos que o deseño manda e non pensa en dotalos de sombras e equilibradores naturais da temperatura.

Escasa reflexión colectiva

Saíu da carreira en plena crise inmobiliaria e ao pouco tempo deuse conta de que «non aprendemos». A pandemia puxo de relevo que o espazo público urbano non é suficiente «pero as peonalizacións xa se están revertendo. De novo prioridade aos números, aos que xeran economía e votos».

Considera que a sociedade ten que participar no desenvolvemento do seu municipio e sobre desde as idades máis temperás, como promove desde A vila do mañá. «O futuro é o das vilas como as de Galicia», advirte non sen rexeitar a crenza de que sempre é mellor o dos demais. «Por iso critico o termo feísmo, ódioo, porque supón unha autoflagelación que acaba por ocultar as virtudes que temos. Fainos inferiores. Fixéronse cousas mal, si, pero xeran oportunidades tamén. Hai que buscalas, como se fixo co museo de murais que logrou Carballo nas súas medianeiras. Deulle a volta. En urbanismo hai que deseñar unha estratexia e saber onde quérese chegar», mantén.

EN DETALLE

- Primeiro traballo?

- O proxecto e dirección de obras das vivendas dos mestres de Rianxo, a miña primeira obra coa que me coei nos Premios de Arquitectura de Galicia.

- Causa á que se entregaría?

- Xa estou entregada, á Vila do mañá, a pór en valor o propio, e evitar que se perda máis patrimonio por pensar que o que vén despois vai ser mellor.

---

---

---