Aranceis do 20% para a UE: «Un paso con efecto negativo para o sector agroalimentario de ambos os lados do Atlántico»

O establecemento de aranceis dun 20 % aos produtos agroalimentarios da UE por parte da Administración Trump non convence practicamente ninguén, salvo aos acérrimos partidarios do titular da Casa Blanca. Nin no Vello Continente, nin alén do charco. «A Unión Europea é un socio comercial clave para os Estados Unidos. Fornécelle cada ano produtos agroalimentarios —entre eles veu, queixo e aceite de oliva— por un valor de máis de 32.000 millóns de dólares. Só España representa máis de 3.900 millóns de dólares desas importacións. Delas, o aceite de oliva e o viño son unha parte significativa», explica o profesor titular da Cátedra Noel W. Stuckman de Economía e Política Alimentaria do departamento de Economía Agrícola, Alimentaria e de Recursos da Universidade Estatal de Michigan, David L. Ortega.

O valor das exportacións de aceite de oliva a Estados Unidos durante o ano pasado, segundo os datos do Ministerio de Agricultura, ascenderon a 1.013,4 millóns de euros. As de viño sumaron 334,8 millóns de euros. Os queixos e requeixo, 121,3 millóns de euros.

Con eses datos na man, a xuízo deste experto norteamericano, «un arancel do 20% sobre estes produtos —e outros bienes— tería consecuencias negativas a ambos os dous lados do Atlántico». Non só na UE. Porque como engade «nos Estados Unidos, estas taxas incrementarán os custos para os consumidores, que xa sofren a presión do aumento dos prezos dos alimentos, e tamén incrementarán os custos de produción para as empresas alimentarias nacionais que dependen de ingredientes importados».

Pero é que ao mesmo tempo, como sinala o catedrático de Economía e Política Agrarias na Universidade Politécnica de Valencia (UPV) José María García Álvarez-Coque, «na fórmula que, ao parecer, aplicaron para establecer a porcentaxe de aranceis correspondente a cada país, asumen que a elasticidade da demanda de importacións é igual a un. O que fan é que a tanto déficit porcentual debe corresponder a tarifa xeneralizada. Iso non ten sentido. Logo tampouco discriminan por produto». Non só iso. Porque como explica este catedrático «cren que con iso baixan o déficit ao 50%, pero o que fan é perder competitividade, dado que as exportacións estadounidenses cara a outros países poden verse resentidas porque ao importar as materias primas máis caras, tamén van ter que comercializar os seus produtos a prezos máis elevados no exterior». Durante o 2024 o déficit comercial dos Estados Unidos creceu un 17% con respecto ao ano anterior ata acadar os 918.000 millóns de dólares. 

O efecto en Galicia

Pero como afectará todo isto ao sector agroalimentario de Galicia. A resposta non podería ser máis galega: Pois depende. Do que non cabe dúbida, como explica o director da Fundación Juana de Vega, José Manuel Andrade, é que «os aranceis impostos por Trump representan unha mala nova para a economía en xeral, para o sector agroalimentario en particular, e tamén para os consumidores, tanto europeos como estadounidenses».

As razóns non son outras máis que as que indica a lóxica. O encarecemento dos custos de exportación, a redución da competitividade das empresas nos Estados Unidos, o que pode provocar unha diminución da exportación de produtos cara a ese país: «Isto ten un impacto negativo tanto na economía española como nas rexións produtoras, como Andalucía (aceite, aceituna de mesa, xamón ibérico), Castela e León e Castela-A Mancha (viños e queixos), A Rioxa (viño) ou Galicia, afectada especialmente no que atinxe ao sector vitivinícola».

Porque non hai dúbida de que en Galicia o sector máis afectado directamente é o do viño. De feito, segundo os datos que manexa a Fundación Juana de Vega, ao redor do 20% da produción das denominacións de orixe galegas (DOP) ten como destino o mercado estadounidense, que concentra o 30% das exportacións de caldos made in Galicia: «Tendo en conta que o valor total da produción das DOP ascende a uns 340 millóns de euros, estímase que máis de 20 millóns de euros anuais en exportacións van dirixidos ao mercado estadounidense, principalmente procedentes da DOP Rías Baixas, que será a máis prexudicada polos aranceis».

«No segmento de prezos que nos movemos, ese arancel é asumible para o consumidor»

Para frear os seus efectos desde Rías Baixas explican que «tendremos que trabajar más para defender y comunicar la calidad de los vinos que ofrecemos para que los consumidores comprendan lo que supone que los vinos lleven la etiqueta de Rías Baixas. Al mismo tiempo, hay que acercarse más a los consumidores para explicarles que no somos los responsables de esta subida de precios, ya que es ajena a nuestros objetivos».

Con todo, tendo en conta que o prezo medio de saída de adega dunha botella de Rías Baixas rolda os 6,01 euros, aplicar un incremento do 20% suporía un prezo de saída de 7,2 euros. «No segmento de prezos que nos movemos, ese arancel é asumible para o consumidor», explican desde Rías Baixas. Outra cousa é que nos lineais das tendas gourmet ou nos restaurantes haxa que competir con viños chilenos, australianos ou tamén cos producidos en estados como California ou Washington.

Exportacións «ex works», o arancel abónao o importador

Neste sentido, desde Martín Códax apuntan que «este arancel non implica unha perda de competitividade para Adegas Martín Códax, xa que os aranceis afectan a todos os viños premium europeos por igual. Os nosos albariños manteñen a súa posición no mercado estadounidense, sen que este aumento dos aranceis xere unha desvantaxe fronte a outros viños europeos como os franceses ou os italianos». Ademais, avanzan que importadores realizaron aprovisionamentos con antelación, «polo que a aplicación inmediata dos aranceis non suporá ningún contratempo a curto prazo». No seu caso hai que ter en conta que as súas exportacións son «ex works», o que implica que é o importador o que no seu momento deba asumir o pago de aranceis en destino.

«O risco está en que as exportacións europeas de queixo a Estados Unidos non atopen mercado alternativo e saturen o mercado interior»

Aínda que non estaría afectado dun modo directo, o sector lácteo podería sufrir tamén os efectos do incremento arancelario. Non hai que perder de vista o feito de que a UE, xunto con Nova Zelandia, é un dos principais exportadores mundiais de queixo, manteiga e leite en po, uns produtos utilizados como referencia á hora de marcar o prezo do leite en orixe a nivel global. A cuestión é que Estados Unidos é o segundo destino das exportacións de queixo ou manteiga da UE. Por tanto, como explica Andrade Calvo, «o efecto indirecto dos aranceis vén dado pola posibilidade de que as exportacións europeas de queixo e manteiga que deixen de dirixirse a EE.UU. non atopen mercado alternativo e acaben saturando o mercado interior europeo, provocando unha baixada de prezos. Isto podería ter un efecto arrastre ao longo de toda a cadea láctea, con consecuencias negativas para as marxes da industria e das explotacións gandeiras».

Queda despois o sector cárnico. Nese caso, dado que o groso das exportacións españolas de carne vai dirixido ao mercado asiático, en especial Chinesa, «só produtos concretos como o xamón ibérico e algúns embutidos procedentes doutras rexións como Andalucía, Castela e León, Aragón ou Cataluña poderían verse afectados, pero no caso galego o impacto é residual ou practicamente inexistente».

Con todo, é pronto para saber o efecto real que terá este novo avance na guerra comercial aberta. O que din desde a Consellería do Medio Rural é que neste contexto internacional «a diversificación de mercados é clave, pero tamén é moi importante que o Goberno central e a Unión Europea actúen e poñan amais da mesa solucións coordinadas para o sector ante este impacto». Neste sentido, engaden que a Xunta «seguirá apostando por potenciar a calidade diferenciada das producións como fórmula para manter a competitividade do sector nos diferentes mercados, especialmente no sector vitivinícola, que é o que máis se está a ver afectado pola política arancelaria dos Estados Unidos». De aí a importancia de promover eventos onde promocionar os produtos de calidade de Galicia. Un exemplo foi a recente participación en Prowein, «un dos eventos de viño máis importantes do mundo, ou a próxima presenza en Fenavin, outra cita de referencia neste sector». Ademais, engaden desde Medio Rural, «as empresas están cada vez máis interesadas en participar nestes eventos para a apertura de novos mercados, xa que son conscientes da súa relevancia».

---

---

---