Os últimos pastores da Coruña, o pasado dunha cidade que se extingue: «Creo que son conscientes de que a cidade se lles vén encima»

Son as once e na igrexa parroquial de San Cristovo das Viñas dúas mulleres afánanse en deixar lustroso o templo. Fai bo día, despois de tantos de choivas, e a pesar de que a uns metros pasa a terceira rolda, na praza do santuario é posible escoitar o trinar dos paxaros. Un pouco/pouo máis arriba, a uns metros, Leandro ten a súa leira. Cando abre a cancilla parece que outro mundo é posible entre o asfalto e as naves dos polígonos industriais da Grela e Pocomaco que circundan este reduto rural da Coruña cuxo subsolo atravesa o oleoduto.

As galiñas, os cordeiros e o rabaño dunhas 14 cabras están perfectamente separados. Todo ten a súa función. «As ovellas manteñen cortada a herba, as cabras prefiren as silvas e zonas de matogueiras de máis difícil acceso», explica Leandro, xa xubilado. El lévanos a coñecer outras leiras con máis rabaños ovinos e caprinos da veciñanza. Ningúns, de coñecidos que, vendo o seu sistema, pedíronlle nenas para manter os terreos coidados.

Nunha casa, un grupo de catro ovellas son o mellor cortacésped; unhas cabras pastan no alto dun outeiro con vistas ao Martinete e preto das vías, por Pocomaco, os usuarios do tren están habituados a contemplar xunto ás vías os cordeiros que pastorean preto.

De toda a vida

«Levo aquí moitos anos e sempre recordo animais», conta María José Castelo, a presidenta da asociación veciñal de San Cristovo. Ricardo Luaces, o secretario do colectivo do barrio que ata 1912 pertenceu ao extinto municipio de Oza, coincide. «Un dos meus recordos de infancia é estar no bar e ver chegar a un veciño co burro, que o ataba á entrada», di sorrindo Ricardo.

«Hoxe quedan xa menos casas, e menos casas con animais. Aínda que hai xente nova que ten as súas galiñas, a maioría son maiores. E non teñen só cordeiros por unha cuestión de contar cun produto cárnico, son auténticas máquinas devorando maleza. Axúdante a ter as leiras rozadas, polo que fan un traballo importante, comen a forraxe seca, que é pasto dos incendios», remarca Ricardo.

Someso, Ou Birloque, Vío, San Pedro de Visma, Feáns ou Mesoiro. Carme Toba, veciña deste último barrio aínda con conexións rurais da Coruña é tamén membro de Apatrigal, a Asociación para a defensa do Patrimonio Galego. «Estes núcleos irán esmorecendo. Aquí non hai éxodo rural, pero creo que son conscientes de que a cidade se lle vén encima, non en seis meses ou nun ano, pero acabará pasando. Non hai tanto, a cidade estaba lonxe de aquí», pensa Carme. «Enternece esta economía da subsistencia que permanece», di. No outro extremo da península, nAs Xubias, pódense atopar outras das últimas explotacións familiares do municipio.

Son os ecos dunha A Coruña que se extingue e está lonxe de ser bucólica. Leandro, que leva «moitos anos» cos seus animais, sabe que, despois del, o máis probable é que ninguén da familia colla a testemuña. «É tamén unha cuestión de custos e de permisos municipais», engade Ricardo Luaces. «O Concello, que ten estes barrios moi esquecidos tanto en infraestruturas como en servizos non dá moitas facilidades», conclúe. De momento, uns poucos/pouos pastores resisten nesta reducida cidade verde.

---

---

---