Que teño que facer para que os meus bosques de piñeiros sexan máis rendibles?

Definir como se pode mellorar a xestión forestal dos montes de Pinus pinaster, máis coñecido como piñeiro do país en Galicia e piñeiro bravo en Portugal , era o obxectivo do encontro científico técnico que onte se inaugurou en Mondariz Balneario. Porque nos últimos tempos, esta especie estase vendo ameazada por cuestións como os incendios forestais ou por pragas como a do nematodo. A pesar diso, os relatores deixaron claro que, nos próximos anos, la demanda deste tipo de madeira incrementarase de xeito exponencial e por iso faise preciso, por unha banda, producir máis. Pero tamén quixeron incidir en que as empresas están a reclamar cada vez máis calidade e que será necesario que a produción galega cumpra cunha serie de parámetros para poder optar a mellores prezos.

De inaugurar o encontro ocupouse o conselleiro de Medio Rural, José González, quen destacou a importancia destas citas para establecer estratexias silvícolas que permitan mellorar o manexo dos montes de piñeiro e iniciar un proceso eficiente de reestruturación a ambos os dous lados da fronteira. Tamén puxo de substitución o traballo levado a cabo pola Xunta neste sector e falou da importancia do monte, que é «unha caixa de aforros verde» para moitas familias.

Segundo explicaron os relatores, o primeiro paso para conseguir árbores de calidade nunha plantación forestal é lograr semente de planta mellorada. «Seleccionar os mellores individuos dunha especie por unhas características que nos interesan para conseguir novos individuos con esas características», asegurou Raquel Díaz, do Centro de Investigacións Forestais (CIF) de Lourizán. Galicia comezou no ano 88 con estes traballos e, desde entón, finalizáronse varias investigacións. «En Francia conseguiron levar ao campo todo o traballo de mellora xenética que fan, en Galicia e Portugal temos que ver como levar ao campo realmente todo este material. Porque a planta mellorada funciona mellor que a que non o está», engadiu.

Juan Picos, profesor e investigador na Universidade de Vigo, lembrou que, segundo os últimos datos do inventario forestal de Galicia, na comunidade existen unhas 200.000 hectáreas de pinaster, superficie que ha ir decrecendo nos últimos anos. Dela, un 28 % ten condicións desfavorables para a curta. «En orixe, vemos que o recurso do piñeiro é complicado, pero na parte do mercado pinta ben. Imos ter nicho e demanda porque vai haber problemas noutros países. O que temos que resolver é como conseguir que a nosa madeira teña calidade e trazabilidade», asegurou.

Na mesma liña falou Ismael Oliveira, de Finsa , quen recoñeceu que os mercados sufriron unha freada importante durante o verán do ano pasado. «Houbo unha freada no sector do pallet en Europa que fixo que todos os serradoiros reducisen a súa capacidade en torno ao 30 % e iso provocou unha caída dos prezos da táboa e o rolo». Con todo, durante o primeiro trimestre deste ano «estase recuperando volume, aínda que os prezos seguen baixos». Aínda así, as previsións para os próximos anos falan de que a demanda de madeira de coníferas superará á oferta, sobre todo, polo auxe da construción en madeira. «Por iso temos que producir madeira de calidade, para ter grandes oportunidades», engadiu.

Curvatura e nós

O problema que ten Galicia é que «a situación que nos atopamos en moitas masas de piñeirais cando as imos aproveitar é que falta rectitud, polo que só serven para facer produtos de baixo valor engadido», asegurou David Lorenzo, da Fundación Arume. A maiores, en pódalas non se eliminan os cotos e aparecen bolsas de resina. A materia prima ten así un longo de, como máximo 2,5 metros, cando o que demanda a industria é un mínimo de tres metros. «Para ser competitivos e xerar un produto de valor necesitamos máxima calidade de rolla», asegurou. Conseguir esa calidade pasa, na súa opinión, pola mellora xenética, utilizando planta de calidade, e pola selvicultura, coidando os marco de plantación, pódalas e os claros, entre outros factores.

Un dos problemas cos que se atopan os propietarios forestais é coa curvatura dos seus exemplares, que «é un defecto habitual nesta especie provocado por un accidente de mocidade. A acción selvícola, máis a tempada de choivas máis o vento provoca esa inclinación», asegurou Braulio Molina, de Selga S.L. Isto prodúcese, sobre todo, en zonas con terra de boa calidade, onde a choiva deforma con facilidade o terreo. Na súa opinión, a mellora xenética non axuda demasiado a liquidar este problema, pero si pode facelo a selvicultura. «Hai que actuar antes do crecemento de primavera. De forma manual pódese corrixir ese defecto endereitando a árbore», asegurou.

Para Xosé Covelo, da Asociación Forestal de Galicia, o principal problema para implantar a planta mellorada na comunidade é que os propietarios están acostumados aproveitar a rexeneración natural desta especie como método de plantación, antes que a repoboación. «Iso fai que sigamos a perpetuar esa mala xenética e iso temos que intentar substituílo», afirmou. Os propietarios si que estaría dispostos a apostar pola repoboación se dispuxesen de planta resistente ao nematodo.

Galicia dispón de semente suficiente para garantir as repoboacións con esta especie

A produción de planta mellorada suficiente como para atender as demandas do sector é unha das grandes preocupacións da Fundación Arume, que puxo en marcha toda unha serie de proxectos para aumentar, de forma progresiva, a cantidade de semente que se produce en Galicia e que está mellorada e certificada. Nas charlas quedou claro que, por agora, hai planta suficiente e que Galicia é, ademais, unha gran exportadora da mesma.

Segundo Francisco Lario, de Tragsa, Galicia produce actualmente «suficiente semente para cubrir a demanda de planta existente na convocatoria de axudas para a reforestación». O obxectivo da Fundación Arume, engadiu, é que a comunidade poida estar a producir dez millóns de plantas ao ano no 2027, unha cifra que considera excesiva para atender só a demanda galega e que fai pensar que existe todo un mercado á marxe das axudas de repoboación da Xunta. «As plantas melloradas ofrecen melloras na rendibilidade e son unha seguridade para os investimentos», engadiu.

Outro dos relatores, José Martell, asegurou que Galicia é un dos grandes produtores «de semente de Pinus pinaster para todo o estado, peros seguimos producindo moita planta identificada que non ten selección xenética». Na súa opinión, «temos capacidade suficiente para abastecernos supondo que replantamos unhas 2.500 hectáreas ao ano».

Pola súa banda Tiago Almeida, do Centro Pinus de Portugal, recoñeceu que o país xa é deficitario na produción de madeira de piñeiro e que a demanda desta seguirá crecendo nos próximos anos. Iso mentres a superficie que ocupa esta especie forestal non deixa de diminuír. «Temos empresas dispostas a aumentar a produción se o recurso non fora tan escaso», concluíu.

---

---

---